RÖPORTAJ: ZELİHA SAPMAZ
Ekonomiye Kadın Gücü ile cepten kalkınma seferberliği başladı. Kardelenler, Geleceğe Koşanlar, Gönül Köprüsü derken Turkcell sosyal sorumluluk projelerine bir yenisini ekledi. Turkcell, büyük heyecanla Eylül 2012'de başlattığı "Ekonomiye Kadın Gücü" projesiyle Türkiye İsrafı Önleme Vakfı'nın 10 yıldır sahiplendiği mikrokredi sisteminin ana destekçisi oldu. Kadınların iş sahibi olmalarına imkan tanıyan projeye kısa sürede, teknoloji ve eğitim desteği sağlayarak yenilikçi kurum örneği sergiledi. Geleneksel bankacılık prensiplerinden farklı olarak, faizsiz ve kefilsiz ihtiyaç durumundaki kadınlarımız mikrokredi ve eğitim desteği vererek yetenekleri ölçüsünde ekonomiye katılmalarının yanı sıra kişisel, ailesel ve toplumsal hayaller kurmalarını sağladı. Şu ana kadar 55 bin kadına ulaşan bu projenin hikayesini ve ufkunu sizler için Turkcell'in Genel Müdür Yardımcısı Koray Öztürkler'den dinledik.
Altyapı desteği sağlandı
- Bu çok değerli projeyle tanışmanız nasıl gelişti?
Kısa adı TİSVA olan, Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Başkanı Prof. Dr Aziz Akgül, 2003 yılından beri vakfı aracılığıyla yürüttüğü mikrokredi projesini anlattı. Bildiğiniz gibi, Nobel ödüllü Bangladeşli, Prof. Muhammed Yunus'un öncülüğünde "Türkiye Grameen Mikro finans Programı"nı Türkiye'de uygulayarak 55 bin girişimci kadının hayallerine ortak olmuşlar. Geçtiğimiz yıl yaz aylarında TİSVA, mikro kredi sistemini anlattı ve Turkcell'in nasıl bir altyapı desteği verebileceğini sordu. Kadın meselelerinde zaten kurum olarak duyarlılığımız olduğu için biz de karşılıklı teknik ekiplerimizle toplanıp istişarelerde bulunduk, teknolojimizi kadınlarımızın yararına nasıl sunabiliriz üzerine çalıştık ve böylece işbirliğimiz başladı.
- Bir toplumun gelişmişliğinin ölçüsüdür kadının hayatın her alanına katılması ve son yıllarda Türk kadınına dönük sosyal projeler epey arttı değil mi?
Hayatın karşısında kendi ayakları üzerinde güvenle durabilen kadınlarımızın yetiştirecekleri çocuklar da hayata daha güvenle ve daha büyük ideallerle bakacaklarına inanıyoruz. "Ekonomiye Kadın Gücü" projesi ile kadınlarımız daha çok üreterek ekonomiye katılacak, hayallerini büyütecek, ailelerine ve geleceğe yatırım yapacak, bundan Türkiye kazanacak.
El üstünde tutuyoruz
- Kurumumuzda kadın yöneticiler ve çalışanlar önemli yer tutuyor.
TİSVA'nın mikrokredi verdiği kadınların başarı hikayelerini dinlediğimizde çok etkilendik. Turkcell olarak biz de zaten her alanda kadınları el üstünde tutan bi kurumuz. Kadın yöneticiler önemli bir yer tutuyor kurumumuzda, çağrı merkezimizde neredeyse yüzde 50 oranında kadın çalışıyor, 13 yılını geride bırakan Kardelenler projemiz var, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanımız Fatma Şahin'in önderliğindeki 'Kadına Yönelik Şiddete Sıfır Tolerans' hareketinin destekçisiyiz.
- Hedefleriniz nedir?
Yurtdışında "crowd funding" denilen Türkçe'ye "sosyal borçlanma" olarak çevirebileceğimiz bir kavram var. Biz de bu borçlanma modelini teknolojiyle entegre edebileceğimiz bir site kurma kararı aldık. Bu platformun amacı da kadına daha fazla kaynak sağlamak. Kadınlarımız www.ekonomiyekadingücü.com sitesi üzerinden hayallerini, hikayelerini, ürünlerini ve ihtiyaç duydukları borcu onlara destek verebilecek insanlarla paylaşıyorlar. Kredi ihtiyaç miktarı 1000 TL'den 5 bin TL'ye varan farklı farklı hikayeler var bu sitede. Sistemde şu anda 55 bin kadın var, fakat destek bekleyen sayılar milyonlara varıyor. Umudumuz 4 yıl içerisinde destek sağladığımız kadın sayısını 100 bine çıkarmak.
- Turkcell, Van'daki Kadınlar için 400 bin TL bağışladı. TİSVA'nın sistemine başka neler kattınız?
Turkcell'in iletişim ve teknoloji gücünü dar gelirli kadınlar ile buluşturarak ekonomik üretkenliklerinin artırılması hedefimiz. Turkcell proje havuzuna 400 bin TL bağışlayarak yolu açtı. Bu bağışla Van'da deprem sonrası işsiz kalmış, mağdur olmuş kadınların ekonomiye kazandırılması için TİSVA orada bir şube açacak mesela. Diğer taraftan Turkcell'in katkılarıyla Aralık 2012'de düzenlenen Gala Gecesi'nin bilet satışlarından projeye 400 bin TL daha kaynak sağlandı. Destek gecesinin onur konuğu Nobel ödüllü Bangladeşli iktisatçı Prof. Muhammed Yunus şunu söyledi: "2003 yılında Diyarbakır'da küçük bir program olarak başlayan mikro kredinin Turkcell'in desteği ve teknolojisiyle çok daha büyük bir yol kat ettiğini gördüm. 55 bin kadının hayatını nasıl değiştirdiğine şahit oldum. Sistem aynı ama teknolojinin gücü harika."
- Bir kadının bu sosyal borçlanmadan faydalanma şartları nedir?
Mikrokredi desteğinin alt ve üst limitlerini TİSVA belirlemiş durumda. Mikrokredi almak isteyen bir kadın, 5 ihtiyaç sahibi ile birlikte bir araya gelip TİSVA'nın yürüttüğü Türkiye Grameen Mikrofinans Programı'na başvuruyor. Burada yapılmak istenen iş ve mikrokredi süreçleriyle ilgili gerekli bilgilendirme ve eğitimi veriyor. İlk kez başvuranlar, ilk yıl için 400 ile 1000 lira arasında kredi alıyor. 1 yıl vadeli verilen kredisiyi düzenli ödeyenlerin limiti ikinci yıl 2 bin liraya kadar çıkıyor. Sonraki yıllarda meblağ katlanarak artıyor. Her hafta TİSVA'nın saha görevlileri tarafından yapılan ziyaretler sonucunda, girişimci kadınlar aldıkları krediyi, cüzzi bir hizmet bedeliyle beraber 46 haftada haftalık taksitlerle geri ödüyor.
- 5 kadının bir araya gelip başvurması şart mı? Bireysel ya da 2 kişi olamaz mı?
Vakıf bireysel başvuruları kabul etmiyor. Toplam 5 kadın olması gerekiyor. Bu sistemin iki amacı var, bir taraftan bu kadınlar grup olsunlar birbirlerini sosyal olarak da desteklesinler, diğer taraftan krediyi alan kişi geri ödemeyi yapamazsa bunun bir yaptırımı olmadığı için, bu kolektif çalışmayla dolaylı bir şekilde sosyal baskı ve dayanışma sağlanmış oluyor. Aslında bu beş kişi dolaylı bir şekilde birbirine sosyal kefil haline geliyor.
Borçlarına sadıklar
- Kredinin geri ödenmesinde ne gibi sıkıntılar yaşanıyor?
Diyelim ki kadınlardan bir tanesi o hafta ödemesini yapamadı, diğer grup arkadaşı onun yerine ödüyor, o da ertesi hafta onun ödemesini üstleniyor gibi bir dayanışma söz konusu. Bu sosyal olgu sayesinde yurtdışı örneklerine göre Türkiye'de çok daha başarılı, neredeyse yüzde 100 geri ödeme sağlanıyor. Bizim kadınlarımız borçlarına çok sadık.
- İhtiyaç durumundaki bir ev kadını ürününü hangi yöntemle pazarlayacağını biliyor mu?
İşte bizim Turkcell olarak yaptıklarımız platformu kurmakla sınırlı değil. Eğer bir kadın bir şekilde üretim yapmak istiyor ve ne yapacağını da bilmiyorsa ve TİSVA'ya başvuruyorsa, vakıf ona yönlendirme yapıyor. Ellerinde bir liste var, "Yemek, börek yapar mısın? Neyi en iyi yaparsın? Şunu satar mısın? Nasıl bir yerde çalışmak istersin?" gibi, bir dizi soru sorarak yönlendiriyorlar ve öneride bulunuyorlar.
Kadınlarımız önce hammaddeyi alıyor, ürününü öyle veya böyle satmaya çalışıyor. Biz vakfın sahadaki görevlileriyle kadınların en çok neye ihtiyaçları var diye sorduğumuzda bize verdikleri yanıt: "Öz güvene, satış, pazarlama becerisine" yanıtını aldık. Bu kadınlar şu ana kadar, evinde yaptığı gözlemeyi en fazla gidip semt pazarında satmış. Onu da belki çekinerek yapmıştır. Biz onlara eğitim desteği de vermeye karar verdik.
Özyeğin'den akademik destek
- İstanbul Özyeğin Üniversitesi akademisyen desteği veriyor. Bu eğitimleri kim veriyor?
Bu eğitim projesini İstanbul Özyeğin Üniversitesi'nin akademisyen katkılarıyla kadınlarımızın ihtiyaçları doğrultusunda sunuyoruz, her ay bir ilde olacağız. İstanbul'da başlayan ve yüzyüze yapılan eğitimler, bu yıl içinde 10 ilde daha gerçekleşecek. Cepten kişisel gelişim eğitimi de verebiliyoruz. Turkcell'in mobil eğitim altyapısı kullanılarak girişimci kadınların kendilerini daha fazla geliştirmelerine katkı sağlanıyor.
"Kalıcı gelirler kazanmalılar"
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Başkanı Prof. Dr Aziz Akgül, kadınların hayatlarında kalıcı gelirler kazandıran projeler gerçekleştirilmesi gerektiğini söyledi. Prof. Dr. Aziz Akgül, "Türkiye'de yoksulluğun azaltılmasında hibeye dayalı stratejiden vazgeçip, kadınlara hayatlarında kalıcı gelirler sağlayacak projeleri müştereken hayata geçirmemiz gerekiyor" diye konuştu
Herkes destek verebilir
1- www.ekonomiyekadingucu.com internet sitesine girebilir, havale/EFT ve kredi kartı, Turkcell Cüzdan yoluyla destek verebilirsiniz.
2- FON yazıp 5886'ya SMS gönderilerek proje havuzuna 5 TL bağış yapabilirsiniz. (Operatör farkı gözetmeksizin. 5886'ya gönderilen her SMS ve bilgilendirme mesajı ücretsiz.)
Kredilerle filizlendiler
Melek Yılmaz
1979 Ordu Ünye doğumluyum. İstanbul'da yaşıyorum. Evli ve iki çocuk annesiyim. 2011 yılında mikrokrediden aldığım ilk 700 TL kredi desteği ile iki tane zana keçisi aldım. Daha sonra, 2012 yılında 600 TL tutarında ara çekim yaparak, keçilere yem aldım. Keçilerim büyüyünce hem etinden hem de sütünden yararlanacağım. Şimdi hedefim, keçilerimi çoğaltarak işimi büyütmek ve çiftlik haline getirip satış yapmaya başlamak. Bunun için ihtiyaç duyduğum 2 bin 200 TL kredi desteğine kavuştum.
Reyhan Erdoğan
1981 yılında doğduğum Amasya'da yaşıyorum. Zor olan hayat şartları benim küçük yaşta evlenmeme neden oldu. İlk evliliğimden bir çocuk sahibi oldum, eşimin baskısı ve yaşadığımız geçim sıkıntısı yüzünden yollarımızı ayırdık. Üç yıl ailemle birlikte yaşadım sonra ikinci evliliğimi yaptım. Eşimle birlikte çöpten karton, hurda, plastik toplayıp, satmaya başladık. Topladığımız malzemelerin taşınması için küçük de olsa bir pikaba ihtiyacımız vardı. 2009 yılında 1000 TL destek ile taksitle bir pikap aldık. Bu sayede daha fazla kazandık ve evimizin geçimini sağlamaya başladık. 2010 yılında 1000 TL kredi desteği ile pikabımızı satarak kamyon aldık. 2011 yılında 1000 TL ve 2012 yılında 1300 TL kredi desteği ile yanımızda çalışan üç kişi ile işimizi severek yapmaktayız. Talep ettiğim 2000 TL'lik çeki de gala gecesinde aldım.
Cihan Mutlu
Merzifon doğumluyum, Amasya'da yaşıyorum. Evli ve dört çocuk annesiyim. Mikrofinansı, katıldığım bir arkadaş gününde duydum. Ben de bu krediden faydalanmalıyım diyerek başvurumu yaptım. 2010 yılında aldığım ilk 700 TL'lik kredinin bir miktarını hamur işlerine ve bir miktarını da el işlerine kullandım. Kalan 100 TL'yi tavuk alarak değerlendirdim. Sadece tavuklara ayırdığım 100 TL'den 700 TL kar ettim. 2011 yılında ikinci kredi olarak 1000 TL aldım. 2012 yılında ise 1500 TL üçüncü kredimi aldım ve hamur işlerinde kullandım. Amasya ve ilçelerinden siparişler alarak baklava, su böreği, poğaça, gözleme yapıyorum. Ayrıca İstanbul'a, Almanya'ya da erişte, makarna, çorbalık hamurlar keserek satış yapıyorum. Dükkan açarak bütün siparişlerimi daha düzenli hazırlamak ve profesyonel olarak hizmet vermek istiyorum. Yufka dükkanı açmak ve hamur işlerine malzeme almak için 3000 TL krediye ihtiyacım var.
Gülbahar Uçar
1970 yılında doğduğum Diyarbakır Dicle'de yaşıyorum. Babamla birlikte balık ağı yaparak geçimimizi sağlıyorduk. Evlendikten sonra eşimle birlikte balıkçılık yapmaya karar verdik. 2007 yılında, komşularım vasıtasıyla mikrokrediyle tanıştım. Beş kişilik bir grup kurdum. İlk olarak 500 TL tutarında kredi desteği aldım. Bu parayla, balık ağı malzemeleri aldım ve eşimle beraber yaptığımız ağları satmaya başladık. 2008 yılında 1000 TL tutarında ikinci kredi desteğimizi alarak, balık tutmak için kullanacağımız malzemeleri aldık, ikinci el bir tekne alarak balık tutmaya başladık. 2010 yılında 5 bin TL tutarında kredi kullanarak, tekneye motor aldık ve bu sayede daha hızlı yöntemlerle balık tutmaya başladık. Şimdi hedefim eşimle beraber, tuttuğumuz balıkları satabileceğimiz bir balıkçı dükkanı açmak. Bunun için 5 bin TL kredi desteğine ihtiyacımız var.
