TÜRKİYE'NİN TARİHİ SAAT KULELERİ / ALATTİN AVCI
Çanakkale Saat Kulesi
İskele yanındaki tarihi kule, 1896 yılında Çanakkale Sancak Beyi Cemil Paşa tarafından yaptırıldı. 5 kattan oluşan kule, kare planlı ve kenarlarının uzunluğu 4.5 metre. Yapımında pembe renkte granit taşı kullanılan kulenin saat odası güney cephesinin dördüncü katında yer alıyor. Çanın bulunduğu beşinci katın üstü kurşun kaplı bir kubbeyle son bulan Çanakkale Saat Kulesi'nin kuzey yönünde bir çeşme, üzerinde de bir kitabe bulunuyor. Çanakkale'nin asırlık kulesindeki saatin finansmanı için levanten tüccarlarından İtalyan asıllı Vitali Gaptirole'nin 10.000 altın verdiği de söyleniyor.
Kocaeli -İzmit Saat Kulesi
İzmit "Saraybahçe" Sultan Abdülaziz Kasrı çevresindeki parkta yer alan saat kulesi, zarif görünüşü ile neoklasik mimari özelliklere sahiptir. 3.65x3.65 m ölçülerindeki kare planlı kulenin üç yüzü, mermer motifli çeşmelerle süslenmiş olan dört katlı kule, ikinci katındaki seyir balkonundan itibaren daralarak yükselmektedir. Seyir balkonu altında ağırlık taşımayan sadece süsleme amacına yönelik yivli sütunlar dikkat çeker. 1318 (1902) tarihini taşıyan ve Sultan II. Abdülhamit'in tahta çıkışının 25. yılı nedeniyle İzmit Mutasarrıfı Musa Kazım Bey tarafından yaptırıldığı belirtilen çeşme üstü kitabeleri görülebilir. Kulenin dördüncü katında saat odası, dört cephesinde ise 80 cm çapında saat kadranı göze çarpar. Kule üç pencereli, üzeri kurşun kaplı saçaklı bir çatı ile son bulurken, tarihi İzmit saat Kulesi 1970 yılında restorasyon görmüştür.
Balıkesir Saat Kulesi
Günümüzde kullanılan saat kulesi, 1902 yılında Mutasarrıf Ömer Ali Bey tarafından inşa ettirilmiştir. 3.5x3.5 metre ölçülerinde kare tavanlı bir plan üzerinde kesme taşlarla yükselen saat kulesi 5 katlıdır. 3. katın dört yanında demir korkuluklu çıkma balkon ve kapılar bulunur. 5. katta dört yönde birer kadran yer almaktadır. Ağırlıkla çalışan mekanik kule saatinin çan sesinin rahatça duyulması için son kat dört tarafı açık, sütunlu, kurşun kaplı kubbeli bir çatı ile kaplanmıştır. Saat çanı, saat başlarında ve yarımlarda iki dakika ara ile tekrarlanan vuruşlar yapmaktadır. Kulenin güneye bakan kapısı üzerine 1985 yılında yerleştirilen kitabede şu satırlar okunmaktadır:
1- 1827'de (1243) Silistre Valisi Giridizade Mehmet Paşa tarafından Galata Kulesi'nin aynı olarak yaptırılmıştır.
2- 1897'de (1313) büyük zelzelede yıkılmış, Mutasarrıf Ömer Ali Bey tarafından bugünkü kule inşa ettirilmiştir.
3- 1962'de belediye tarafından onarılmıştır.
4- 1985'de belediye tarafından restore edilmiştir.
Bilecik Saat Kulesi
Bilecik Anadolu Lisesi bahçesinde yer alan Bilecik Saat Kulesi, Ertuğrul Mutasarrıfı (Bir sancağın en büyük yönetim görevlisi) Musa Kazım tarafından 1907 yılında yaptırıldı. Kare planlı kulenin ilk iki katında kesme taş, devamında ahşap malzeme kullanırken, saat odası kurşun kaplı sivri çatının altındaki dördüncü katta bulunuyor. 1987'de Valilik tarafından restore edilen 16 metre yüksekliğindeki kuleye ahşap basamaklarla çıkılıyor. Bilecik Saat Kulesi'nin orijinal saatinin yerine elektronik sistem monte edildi.
Amasya Merzifon Saat Kulesi
Merzifon'un neresine giderseniz gidin göz göze gelebileceğiniz saat kulesi, Ziya Paşa Merzifon Çelebi Mahmet Medresesi, anıtsal giriş kapısı üzerinde 1866'da inşa edildi. Çemberlerle çevrili yuvarlak kule, yapılı saatin gövdesinde bir de şerefe bulunuyor. Ağırlık sistemiyle çalışan kule saatlerinden kabul edilen Merzifon Saat Kulesi, günümüzde de zamanı göstermeye devam ediyor.
Ankara Saat Kulesi
Osmanlı saat kulelerinin bazıları tarihi yapılar ve kalıntılar üzerine inşa edilmişti. Ankara Saat Kulesi de bunlardan biri. M.Ö.200'lere uzanan tarihiyle Roma, Bizans, Sasani, Selçuklu, İlhanlı dönemlerinde onarım gören Ankara Kalesi hisar kapısının sol burcu üzerine inşa edilen saat kulesinin başta tarihi alışveriş merkezi Saman Pazarı olmak üzere çevreye hizmet vermesi hedeflenmişti. Sekizgen planlı yapıda tek kadranlı bir saat, boyu 9 metre olan kulenin Saman Pazarı yönünde bulunuyor. Son dönemde çevresinde yapılan düzenlemelerle daha turistik hale gelen Ankara Saat Kulesi'nin kitabesinde, 1884 yılında Ankara Valisi Sırrı Paşa tarafından yaptırıldığı yazıyor.
Adana Saat Kulesi
Yapımına 1881 yılında Ziya Paşa'nın valilik döneminde başlanan ve 1882 yılında Vali Abidin Paşa tarafından tamamlanan Adana Saat Kulesi, 32 metre yüksekliği ile Hükümet Meydanı Ali Müfit Caddesi üzerine Adanalıları selamlıyor. Yüzey kenarı 8 metre genişliğinde olan kulenin tepesinin dört yanı saat kadranı ile kaplı. 1925'te Almanya'dan getirilen saat makinesiyle yenilenen saat kulesinin, yapımı sırasında kiremit kaplı olan çatısı bugün çeşitli anten ve alarm düdüğü gibi aygıtlarla donanmış. Adana'nın "Büyük Saati"nin üzerinde "Societe Jntibah Tourhan Djemala a co Adana Turkei" yazıları bulunan dev çan ise görmeye değer güzellikte motif ve kabartmalar taşıyor. Önceki yıl Adana'da yaşanan depremden hasar gören saat kulesinde; kule taşları arasında ileri geri çıkmalar, oynamalar, duvar sıvalarında dökülmeler meydana geldi.
Adana Seyhan Saat Kulesi
Adana Ulu Cami mahallesinde Hükümet Caddesi uzerindedir. Saat Kulesi'nin üzerinde kitabesi olmamakla beraber Adana Valisi Abidin Paşa tarafından 1882 yılında yaptırıldığı bilinmektedir. Aynı zamanda, Belediye Reisi Hacı Yunus Ağa'nın da Saat Kulesi'nin yapımında emeği geçmiştir. Adana'nın Fransızların işgali sırasında, Saat Kulesi Ermeniler tarafından tahrip edilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra 1925'te saatinin makinaları Almanya'dan getirtilerek yerine yerleştirilmiştir. Saat Kulesi kre prizma şeklinde olup 35 m. yüksekliğindedir. Halk arasındaki söylentiye göre bir o kadar yüksekliği de toprağın altındadır. Kulenin içerisinde hem yukarıya, hem de toprak altına inen bir merdiveni bulunmaktadır. Kulenin üzerinde baldaken şeklinde bir köşk olup, bunun dört tarafına saatin kadranları yerleştirilmiştir
Kastamonu saat kulesi
Kastamonu Hükümet Konağı'nın arkasındaki, şehrin doğusunda bulunan yamaç üzerindeki Saat Kulesi'ni Kastamonu valilerinden Abdurrahman Nureddin Paşa 1884-1885 yıllarında yaptırmış ve saatini de Avrupa'dan getirtmiştir. Saat Kulesi kare bir kaide üzerinde 12 m. yüksekliğindedir. Açık sarı ve açık yeşil renkte kesme taştan yapılmıştır. Yuvarlak kemerli bir kapı ile içerisine girilen kule, içten iki katlıdır. Dört yöne de yuvarlak ve geniş pencereler açılmıştır. Katlar arası dışarıya taşkın silmelerle belirlenmiştir. Kulenin ikinci katında bulunan saatin malzemeleri ve onun üzerinde de çanı bulunmaktadır. Kulenin üzeri piramidal bir külahla örtülmüştür.
Kastamonu Safranbolu Saat Kulesi
Kastamonu Valisi Mehmet İzzet tarafından 1880-1890 yılları arasında eski Hükümet Konağı'nın arkasında inşa edilen kule, günümüzde Safranbolu Cezaevi sınırları içerisinde kalıyor. 4.65x4.65 metrekare taban üzerinde yükselen saat kulesinin yapımında kesme taş kullanılmış. Muhteşem bir manzaraya sahip olan kule, 12 metre boyunda ve düz damlıdır. Ağırlıkla çalışan saatlerden olan Safranbolu Saat Kulesi makinesi, 1797 tarihini taşıyor
Küçük bir düzeltme
İzmir'in tarihi Saat Kulesi'nin, onu inşa edenlerin dışında bir de gizli kahramanı var. Tam 20 yıldır saati kuran ve bakımını yapan, dededen saatçi Fethi Pamukoğlu...
İzmir'in simgesi olan bir yapının O'na emanet edilmesinin gerçekten mükemmel bir duygu olduğunu belirten Pamukoğlu, "Altı günde bir gidiyor, 66 basamak çıkıyor, sanki çocuğummuş gibi bakımını yapıyorum" diyor. Fethi Pamukoğlu İzmir Saat Kulesi'nin elektroniğe geçmediğini ve hala mekanik olarak çalışmasına devam ettiğini belirti.
YARIN: Niğde, Antalya, Şanlıurfa, BUrsa, Yenişehir, Tarsus, Tokat, Gerede, Kayseri, Çorum, Sungurlu, Çankırı, Erzurum saat kuleleri
