TÜRKİYE'NİN TARİHİ SAAT KULELERİ / ALATTİN AVCI
Bolu Mudurnu'daki saat kulesi ise Anadolu'da yapılan saatlerin ilklerindendir. 1890-1891 yıllarında önce ahşap olarak inşa edilen kule, 1900 yılındaki büyük yangın sırasında Çetin mahallesi ile birlikte yanıp kül olmuştur. Bugünkü yerine mahkumlar tarafından 1905 yılında Mudurnu Kalesi'nden getirilen taşlarla ikinci kez yapılan kule, 3.80 x 3.80 metre ölçülerinde kare tabanlı, üç katlı ve 12 metre yüksekliğindedir. Kulenin içindeki saat aksamı Mudurnulu Kırkıklar sülalesinden bir usta tarafından yapılmış, 186 kg ağırlığındaki çanı ise saat kulesi altında Hacı Mehmetler Evi önünde çamurdan yapılan bir kalıba dökülerek yapılmıştır. Çanın yapımı sırasında Konak inşaatı için Mudurnu'da bulunan bir Macar ustadan bilgi alındığı ve tavsiyesi üzerine çan sesinin yankı yapması için üzerine bir delik açılmıştır. Yangından sonra zarar gören saat, Mudurnulu Müderris Salih Rüştü, Koca Çapçı ve Davutbeyoğlu Ahmet usta tarafından tamir edilerek tekrar çalışır duruma getirilmiştir.
Burdur Saat Kulesi
Burdur merkez Pazar mahallesindedir. 1936 yılında yapılmıştır. Ulu Cami'nin 10 m. kuzeyindedir. Kesme taşlarla inşa edilmiştir. Kare plana sahiptir. Yaklaşık 30 m yüksekliktedir. Merdivenlerle çıkılır. Zeminden aleme kadar altı boğum halinde daralarak çıkan kulede dördüncü katta her biri şehrin dört yanına bakan dört büyük saat yerleştirilmiş ve bu mekana şerefe görüntüsü verilmiştir. Saatlerin üzerinde ise dört pencereli ve piramidal çatısı alem ile nihayetlenen bir oda vardır.
Amasya Saat Kulesi
Amasya Saat Kulesi, Nerkis Köprüsü önünde bulunuyor. Bu kuleyi Amasya Mutasarrıfı Ziya Paşa 1865 yılında yaptırmıştır. Bu kule 75 yıl çalışmış, 1939 Erzincan depreminde Amasya'daki minarelerin yıkılmasına rağmen ayakta kalmıştır. Eski saat kulesi, yuvarlak minareyi andıran bir biçimde beyaz badanalı idi. Üst kısmına dikdörtgen prizma içerisinde doğu, batı ve güneye bakacak biçimde saatler yerleştirilmiştir.
Amasya Gümüşhacıköy Saat Kulesi
İlçe merkezinde, Köprülü Camii'nin güneyinde yer alır. Köprülü Mehmet Paşa tarafından 1660 yılında kendi adına camiinin külliyesi olarak yaptırılmıştır. Doğu-batı yönünde ince uzun dikdörtgen planlıdır. Dört kapılı yapının özellikle meydana bakan kapısı diğerlerine göre daha özenli olup üzerine 1900 yılında Yanyalı Mustafa Paşa'nın oğlu Ali Rıza Bey tarafından saat kulesi ilave edilmiştir.
Bayburt Saat Kulesi
Şehrin merkezindeki saat kulesinin yapımına 30 Ekim 1923'te başlanmış ve 29 Ekim 1924'te de bitirilmiştir. Yapımına Tabur Köylü Muhittin Usta başlamış, Rizeli İbrahim Usta da tamamlamıştır. Saat Kulesi 21 m. Uzunluğunda minare görünümünde olup, çokgen kaide üzerinde sekizgen gövdeli olarak yükselmektedir. Ayrıca şerefesi olan kulenin üzeri kubbe ile örtülmüş ve baldaken şeklinde bir köşke benzetilmiştir.
Elazığ Maden Saat Kulesi
Elazığ'ın Maden ilçesinde bulunan saat kulesi, Sultan II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yılında Diyarbakır Valisi Halit Bey tarafından 1901-1902 yılında yaptırılmıştır. Saat kulesi kare planlı olup, dikdörtgen gövdelidir. Yukarıya doğru daralan gövde saatin bulunduğu yerde kareye dönüşmüştür. Kulenin üzerini geniş saçaklıklı bir kubbe örtmektedir. Kuleye yuvarlak kemerli bir kapıdan girilmektedir. Kesme taş ve tuğladan olan kulenin gövdesi üzerinde tuğlalardan şeritler yapılmıştır.
Eskişehir- Sivrihisar Saat Kulesi
Eskişehir'in Sivrihisar ilçesinde şehre hakim kayalık bir tepe üzerinde bulunan Sivrihisar Saat Kulesi'ni Kaymakam Mahmut Bey ile Belediye Reisi Yüzügüllü Hacı Mehmet Efendi tarafından l900 yılında yaptırılmıştır. Doç. Dr. Hakkı Acun'dan öğrenildiğine göre; l902- l903 tarihli Ankara Salnamesinde saat kulesinin l316'da (l898) yapıldığı, saatinin de Avrupa'dan getirildiği belirtilmiştir. Saat kulesi kare prizma gövdeli olup, l2 m. yüksekliğindedir. Kuleye arka taraftaki sekiz basamaklı bir merdiven ile çıkılmaktadır. Üzerinde demir parmaklıklı bir de şerefesi bulunmaktadır. Bunun üzeri kubbe ile örtülüdür. Saat kadranı şehre hakim yere konulmuştur.
Samsun Ladik Saat Kulesi
Samsun Ladik ilçe merkezinde, bir tepe üzerinde bulunan saat kulesi kitabesinden öğrenildiğine göre, Saat Kulesi'ni Ziya Paşa yaptırmaya karar vermiştir. Onun yöreden ayrılması üzerine Kaymakam Reşit Bey tarafından 1889 yılında tamamlanmıştır. Saat Kulesi çokgen bir kaide üzerinde yuvarlak gövdeli ve şerefelidir. Minareyi andıran saat kulesi kare prizma şeklindeki şerefe üstü bölümünün dört yüzüne yuvarlak kadranlı birer saat yerleştirilmiştir. Kulenin gövdesi üzerinde pencere bulunmamaktadır. Bezeme olarak yalnızca şerefe altında şerit halinde kabartma kuşaklara yer verilmiştir.
Samsun Vezirköprü Saat Kulesi
Samsun Vezirköprü ilçe merkezindeki saat kulesini Sultan II. Abdülhamit döneminde, Sivas Valisi Reşit Akif Paşa'nın Sivas Valiliği sırasında Kaymakam Ahmet Reşit Efendi 1904-1906 yıllarında eski bir kuleyi yeniletip, genişleterek yaptırmıştır. Buradaki kulenin, Köprülüler zamanında yapıldığı söylenirse de bunu kanıtlayacak bir belgeye de rastlanmamıştır. Saat Kulesi sekizgen bir kaide üzerinde yuvarlak gövdeli ve şerefeli bir minare görünümündedir. Kulenin kaidesi çokgen gövdeli olup, üzerindeki şerefenin dört yüzüne yuvarlak saat kadranları yerleştirilmiştir.
Siirt Saat Kulesi
Siirt il merkezinde, Vilayet Konağı karşısında, park içerisinde bulunan saat kulesi 1974-1975 yıllarında yapılmıştır. Kesme taştan yapılan saat kulesi, taş kaide üzerinde silmelerle birbirinden ayrılmış dört bölüm halindedir. Her bölümün üzerinde dikdörtgen çerçeveli birer pencere bulunmaktadır. Bu bölümlerin üzerinde dikdörtgen prizmanın her yüzüne birer saat kadranı yerleştirilmiş, üzeri daha küçük bir prizma üzerinde kubbe ile örtülmüştür.
Sinop Saat Kulesi
Sinop il merkezinde iç kale burçlarından birisi üzerinde bulunan saat kulesinin ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Bunu açıklayan bir kitabe ve belgeye rastlanmamıştır. Sinop'un tüm eserlerinin isimlerini belirten 1310 (1892) tarihli Kastamonu isimli eserde de saat kulesinden söz edilmemiştir. Bu nedenle saat kulesinin 1892 tarihinden sonra yapıldığı sanılmaktadır. İç Kale burçları üzerindeki kule, dikdörtgen bir prizma şeklinde, üzeri mazgallı olup, dört köşesine de birer saat kadranı yerleştirilmiştir.
Tokat Zile Saat Kulesi
Tokat ili Zile ilçesinin merkezinde bir höyük üzerinde bulunan bu kale, Zile ovasına hakim bir konumdadır. Günümüzde kale içerisinde çevreye dağılmış durumda Roma ve Bizans dönemine ait mimari parçalar ve kitabeler bulunmaktadır. Bunlara dayanılarak kalenin Roma döneminde MS. I. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Bundan önce Seleukoslu Mithriadates'in burada bir şato yaptırdığı, bu şatonun yeraltı geçitleri kale kesme ve moloz taştan yapılmış, duvarları yuvarlak burçlar ile güçlendirilmiştir. Ziya Paşa 1875 yılında buraya geldiğinde kale içerisinde askerlik şubesi ve bir de okul yaptırmıştır. Ayrıca kalenin yuvarlak kemerli bir niş içerisindeki yine yuvarlak kemerli kapısının bulunduğu yerdeki kuleyi saat kulesine dönüştürmüştür ve askeri amaçlı yapılar olduğu bazı kaynaklarda yazılıdır.
Yozgat Saat Kulesi
1908 yılında Şakir Usta tarafından yapılmıştır. Şehrin orta yerinde kurulmuş, kare prizma şeklinde uzun bir kuledir. Enine silmelerle altı kata bölünen kulenin üst kısmı serefe gibi bir terasla çevrilidir. En üst kısımda çan seklinde bir külah vardır. Saat çanı 250 kg. agırlıgındadır. Her yarım ve tam saatte isabetli olarak çalışır. Kuleye çıkış kuzeyden, yuvarlak kemerli kapıdan olur. Serefeli kısmın altında üç kat aşağı doğru her katta küçük yuvarlak kemerli bir pencere bulunur.
BİTTİ
