İhmal edilen ya da çok çabuk ilerleyen retina dekolmanlarında artık oluşan yırtıktan sıvı, retina arkasına sızmıştır ve hastada görme alanı içinde herhangi bir yönden gelişen siyah-gri perde oluşmaya başlar, bir süre sonra da görme tamamen kaybedilir
Ekol Kulak Burun Boğaz Hastanesi'nden Prof. Dr. Tansu Erakgün, "Görmede aniden oluşan uçuşmalar ve ışık çakmaları mutlaka ciddiye alınmalı ve ayrıntılı retina muayenesi yapılmalıdır" diyor. Retina dekolmanının, her yıl 10 bin kişiden birinde görülen bir hastalık olduğunu dile getiren Prof. Dr. Tansu Erakgün, hastalığın tedavi edilmediği takdirde körlükle sonuçlandığının da altını çiziyor.
-Retina nedir?
Gözü bir fotoğraf makinesine benzetecek olursak, makinenin film şeridine karşılık gelen kısmı retinadır. Yani göz içinde görüntünün düştüğü ve beyne iletildiği bölüm retinadır. Işık, gözbebeğinden içeri girer, göz merceği ışığı retina üzerinde netleştirir, retinadaki hassas hücreler görüntüyü görme siniri aracıyla beyne iletirler. Retina, şeffaf ve ince bir dokudur. Gözün içini bir duvar kağıdı gibi kaplar.
-Retina dekolmanı nasıl meydana gelir?
Retina dekolmanının nedeni, retina tabakasındaki yırtık ve daha az sıklıkla deliklerdir. Bu yırtık ve deliklerin oluşması, göz içi sıvıda meydana gelen değişikliklerle başlar.
"Vitreus" denilen göz içi sıvısı, yumurta akı kıvamında şeffaf bir sıvıdır. Orta yaşlarda, vitreus sıvısının yapısı bozulmaya başlar. Yumurta akı kıvamındaki vitreus, sıvılaşmaya başlar. Aynı zamanda kusursuz şeffaflıkta olan sıvının içinde zamanla katı cisimcikler oluşmaya başlar ve vitreus büzüşür. Vitreus normalde bazı bölgelerde altında bulunan retina dokusuna sıkıca yapışıktır. Bu büzüşme sırasında vitreus retinayı çekerek yapışıklığın kuvvetli olduğu noktalarda retinada yırtık oluşumuna yol açabilir.
Retina yırtığı oluştuktan sonra, sıvılaşmış olan vitreus sıvısı retina ile altındaki duvar arasına girer ve retina tabakasını yerinden kaldırır. Bu durumu duvar kağıdı ile kaplı ve içi su dolu bir odaya benzetebiliriz. Duvar kağıdında yırtık olduğunu varsayalım. Odanın içindeki su bu yırtıktan duvar kağıdı ile duvar arasına girecektir. Retina dekolmanında oluşan durum da bu şekildedir.
-Retina dekolmanı kimlerde görülür?
Orta yaştan sonra vitreus sıvısındaki kimyasal değişiklilere paralel olarak retina yırtığı riski artmaktadır. Dolayısıyla ileri yaş, risk faktörlerinden birisidir. Retina yırtıkları ve retina dekolmanının görülme sıklığının arttığı bazı durumlar vardır.
MİYOPİ Bu durumların başında yüksek miyopi gelir. Yüksek miyop gözlerin hacmi, normale göre daha büyüktür, retina tabakası da daha incedir, dolayısıyla yırtılmaya daha müsaittir. Ne kadar yüksek miyopi varsa retina dekolmanı görülme riski o kadar artar.
GÖZE GELEN DARBELER
Bir diğer retina dekolmanı sebebi, göze alınan darbelerdir. Özellikle çocuk ve genç yaşta görülen retina dekolmanlarının çok büyük bir kısmının nedeni travmadır.
SORUNLU KATARAKT AMELİYATI
Sorunlu geçen bir katarakt ameliyatı, özellikle yüksek miyop gözlerde retina dekolmanı sıklığını artıran bir diğer durumdur.
AİLESEL YATKINLIK
Ayrıca yakın aile bireylerinde retina dekolmanı gelişmiş olması da bir diğer risk faktörüdür. Eğer kişinin bir gözünde retina yırtığı ve retina dekolmanı görülmüş ise, diğe gözde de görülme riski vardır.
-Retina dekolmanında hastanın şikayetleri nelerdir?
Retina yırtığı meydana gelmeden önce, vitreus içindeki katı cisimcikleri kişi "uçan cisimler" olarak algılar. Hangi yöne bakarsa baksın görme alanından çıkmayan uçan sinek ya da örümcek ağı gibi uçuşmalar tipiktir. Bu uçuşmaların ani olarak ortaya çıkması vitreustaki ani bir büzüşme sonucu olabilir ve retina yırtığına yol açabilir.
Uçan cisimler dışında, ani büzüşme sonucunda vitreusun retinadan hızlı ayılmasıyla birlikte kuvvetli yapışıklık olan bölgelerde çekintiye bağlı olarak sinir uyaranları meydana gelir ve beyne iletilir. Kişi bunu "ışık çakması" olarak algılar. Işık çakması tarif eden bir kişide mutlaka ayrıntılı retina muayenesi yapılmalı ve retina yırtığı aranmalıdır. Retina yırtıklarının yaklaşık yüzde 60'ında hastalar ışık çakması tarif etmektedir.
İhmal edilen ve üzerinden günler geçmiş olan durumlarda ya da çok çabuk ilerleyen retina dekolmanlarında artık oluşan yırtıktan sıvı, retina arkasına sızmıştır ve hastada artık görme alanı içinde herhangi bir yönden gelişen siyah-gri perde oluşmaya başlar, bir süre sonra da görme tamamen kaybedilir.
Özetle ani oluşan uçuşmalar ve ışık çakmaları mutlaka ciddiye alınmalı ve ayrıntılı retina muayenesi yapılmalıdır.
Teşhis
Retina dekolmanı ağrısız bir hastalıktır. Ayrıca gözün dışından bakarak anlaşılmaz. Belirtileri ortaya çıktığı takdirde mutlaka vakit kaybetmeden göz doktoruna gitmek gerekir. Göz doktoru, retinanın durumunu daha iyi değerlendirebilmek amacıyla hastanın göz bebeğini geçici olarak büyütmek için birkaç damla damlattıktan sonra retinayı muayene eder. Bu ayrıntılı muayene sırasında, retinadaki yırtıklar görülebilir. Ayrıca, retina dekolmanı oluşmuşsa bunun görüntüsü çok tipiktir.
Tedavide başvuru zamanı çok önemli
Retina dekolmanı tedavisinde hastanın başvuru zamanı ok önemlidir. Işık çakması ya da uçuşma şikayetlerini fark edip erken başvuran hastalarda yapılan muayenede sadece retina yırtığı varsa ve retina dekolmanı oluşmamışsa (duvar kağıdı yırtık ama kabarık değil!) vakit kaybetmeden laser tedavisi uygulanmalıdır. Laser tedavisi ile, retina yırtığı (ya da deliği) etrafına bir baraj yapılır. Bu işlemi bir tür zımbalamaya ya da kaynak yapmaya benzetebiliriz. Hastaya ayaktan uygulanan bir tedavidir ve birkaç dakika süren bir işlemdir. Yapılan bu laser tedavisi, yırtığın içinden retina arkasına sıvı geçişini çok defa engellese de, bazı durumlarda yeterli olmayabilir ve ameliyat gerekebilir. Laser tedavisi ile yalnızca retina yırtığının retina dekolmanına ilerlemesi engellenmiş olur, uçuşma şikayetleri üzerine bir etkisi yoktur. Çünkü uçuşan cisimler, vitreus sıvısındaki katı cisimciklerdir. Laser tedavisi sonrası da hasta bu uçuşmaları görmeye devam edecektir.
AMELİYAT GEREKEBİLİR
Eğer retina yırtığı oluşmuş, ardından da retina dekolmanı gelişmiş ise (duvar kağıdı da kabarmış!) laser tek başına yeterli olmayacaktır. Bu durumda artık ameliyat gereklidir. Retina dekolmanını her göz doktoru teşhis edebilir ancak tedavisini retina dekolmanı konusunda uzmanlaşmış bir göz doktoru üstlenmelidir. Hastaların, ameliyatlarının bu konuda uzmanlaşmış kişiler tarafından yapıldığından emin olmaları şarttır. Retina dekolmanı için uygulanan birkaç farklı ameliyat yöntemi vardır. Hangi yöntemin kullanılacağı hastanın gözündeki retina yırtığının yerleşimine, büyüklüğüne, sayısına, hastanın yaşına, retina dekolmanının süresine ve tabii ki hekimin tercihine göre değişmektedir.
