Ekmek parası Izmir’den çıktı
Yıl 1902... Küçük para bulmakta zorlanan halk, alışveriş yapamaz hale gelmişti. İzmir Belediyesi bu soruna çare olarak kağıt paralar bastırdı. 1 ve 2 kuruşluk ekmek vesikaları sayesinde ekmek alımı kolaylaştı. İşte günlük hayatta kullandığımız ‘ekmek parası’ deyimi de buradan geliyor.
- Cumartesi
- Giriş Tarihi: 29 Ağustos 2020
Hayatımızın pek çok anında kullandığımız 'ekmek parası' deyiminin 118 yıl önce bozuk para bulmakta zorlanan halkın ekmek alması için basılan vesikalardan kaynaklandığı ortaya çıktı.
RAHATLIK SAĞLIYORDU
Osmanlı döneminde ilk kağıt para 1840 yılında yani Sultan Abdülmecid döneminde kullanılmaya başladı. Ve son padişah Vahdettin'e kadar her sultanın kendi dönemine ait kağıt paralar kullanıldı. Ancak zaman zaman halk küçük paralara ulaşmakta zorlanıyor, alışveriş yapamaz hale geliyordu. Gümüş ve bakır sikkeler az sayıda basılıyor, alışverişlerde kitlenme noktasına gelen sıkıntılar oluşuyordu. Hükümetin bu işe aldığı önlemlerin yanında yerel yönetimler de bazı çözümler geliştiriyordu. Bunlardan biri de basılan gayri resmi paralar diğer bir deyişle ekmek vesikalarıydı. 1902 senesinde yani 2. Abdülhamit döneminde İzmir'de belediye, 1 ve 2 kuruşluk vesikalar bastırarak halkın ekmek alımını kolaylaştırmaya çalışıyordu. Aynı uygulamayı Aydın, Tire, Manisa ve Adana belediyeleri de hayata geçirdi. Bu yöntem halkın hayatında büyük kolaylık sağlıyordu. Adı ekmek vesikasıydı çünkü bunlarla sadece ekmek alınabiliyordu. O dönemde 3 kiloluk bir ekmeğin fiyatı 1.46 kuruştu. Pirinç, makarna ve şeker 2.34 kuruştan alınıyor, vatandaş gazyağı için 1.17 kuruş ödüyordu. Sabun 5.45, kaşar peyniri ise 9.35 kuruştan satılıyordu.
ÇEŞİTLİ YÖNTEMLER
Tabii hükmet de bozuk para sıkıntısı ile ilgili bazı tedbirler geliştirmişti. Ufak değerli madeni paralar basılıp tedavüle sürülmüş, bu yeterli gelmeyince eskiden tedavülden çekilmiş ayarı bozuk sikkeler piyasada yerini almıştı. Mesela 18 Ekim 1331 tarihli 1 liralık banknotlar ortadan ikiye bölünüp üzerinde oynanarak 50 kuruşluk olarak tedavüle sürülmüştü. Daha sonraları 1 kuruşluk kağıt paralar da tedavül ettirilmiş ancak piyasadaki bozuk para sıkıntısı bir türlü giderilememişti. Bir süre sonra da belediyelerin basmış olduğu gayri resmi paralar toplatılacak ve bunların yerini pul paralar alacaktı.
ANTİKACILAR ÇARŞISI'NDA GÖRMEK MÜMKÜN
1902 tarihli İzmir parası hatta aynı tarihe ait Manisa parası yani ekmek vesikaları İzmirli koleksiyoner Ercan Çetinkaya'nın elinde. 2002 yılından bu yana nümismatik ile ilgilenen Çetinkaya'ya tarihi değeri olan bu vesikalar vatandaştan gelmiş. O günden bu yana İzmir Antikacılar Çarşısı'ndaki dükkanında sergiliyor.
Hacer ÖNOĞLU ÜLGER