Şehr-i Muazzam manzarasında Ege sofrası

Dünyada yemek kültürü tarihi insanlık tarihi kadar eskilere dayanmaktadır. Yöresel yiyecek ve içecekleri kapsayan gastronomik unsurlar bölgenin kalkınmasında, pazarlanmasında ve aynı zamanda destinasyon marka değerinin belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu hafta lezzet durağımızda yine bir Ege yolculuğu yapacağız. Yeşilin binbir tonu Tire, yedi tepeli kent İstanbul gibi tepeleriyle meşhurdur.

Ünlü gezgin Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde "Şehr-i Muazzam" olarak tanımladığı Tire'nin tarihçesi 5 bin yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli ve büyük şehirlerden biri haline gelen Tire, günümüzde modern ve çağdaş görüntüsünün yanı sıra özenle korunan tarihi dokusuyla da dikkat çekmektedir. Tire'nin meşhur tepesi Toptepe Restoran'dayız. 1950'li yıllarda yapılan mekan, 70 yıllık tarihi içinde barındıran çok özel bir konumda. Projesi mimar, ressam Seha Gider tarafından çizilmiş. Aydın Dağları'nın Tire uzantıları olan Güme Dağlarının eteklerinde yaklaşık 350 metre rakımlı bir tepenin üzerindeki Toptepe, adını zamanında bu tepeden atılan top atışlarından almış.

OVALARA KUŞ BAKIŞI
Belediye tarafından işletilen restoranda yemek yerken, Tire'nin tamamına hakim manzarası ve ormanın serinliği sizi her türlü sıkıntıdan uzaklaştırır. Yeşillikler içinde yemeğinizi yerken Tire, Ödemiş ve Bayındır ovalarını kuş bakışı görebileceğiniz güzel bir yer. Doğal güzelliklerini görmek ve zengin yemek çeşitlerinden tatmak isteyenler hafta sonları rotanızı büyük bir keyifle Tire'ye çeviriniz. Kent, "Yeşil Tire" adını kazanacak kadar yeşil ve zengin bir bitki örtüsüne sahip. İzmir'e uzaklığı 80 kilometre olan Tire'nin, kuzeyinde Küçük Menderes ovası ve Bayındır, güneyinde Aydın Dağları ve Aydın, doğusunda Ödemiş, batısında ise Selçuk yer alıyor.

Medeniyetler beşiği ilçe, tarihi belgelerde, Thira, Thyera, Tyrha, Apaterie ve Teira olarak da geçen Tire ismi, Hatti-Luvi dil ailesinden gelmekte olup, kale ve hisar anlamlarını içerir. Mekanın işletme müdürü sorumlusu Sezgin Altay... Başarılı bir işletmeci, işini severek yapıyor. Bizim Ege insanının doğallığını, samimiyetini, sevgisini, yüreğinde taşımakta. Ekip olarak hizmet gerçekten on numara. Burada mutfak ekibine, özellikle şefe teşekkür etmek istiyorum bütün lezzetler çok başarılı. Bir uyum ve standart var.

ZENGİN YEMEK KÜLTÜRÜ
Zengin yemek kültürü Zeytinyağlı yemeklerin ağırlıklı olarak yapıldığı Tire'de yemek kültürü son derece zengin. Sofralarda çeşit çeşit yeşillik ve sebze görmek mümkün. Bunun yanı sıra et yemekleri de meşhur. Özellikle sabahın erken saatlerinde yenilen Tire kuyu tandırı (tak tak kebabı) ilçeye gelen misafirlerin mutlaka tatması gereken bir lezzet.

Tire'ye uğrayanların tadına bakmadan gitmedikleri tereyağlı Tire köfte, en çok bilinen lezzet. Düğün ziyafetlerinin vazgeçilmezlerinden biri olan keşkeğin yanı sıra kabak çiçeği dolması, patlıcan okması, ekmek dolması yemekleri yanında ebegümeci, turp otu, radika, ısırgan otu ve sarmaşık kavurmaları gibi pek çok yemek çeşidi Tire'ye özgü tatlar arasında sayılabilir. Tüm bunların üstüne tuzsuz lor peyniri ve karadut reçelinden yapılan hafif tatlı, Tire'nin vazgeçilmezleri arasında yerini alır.

OTLAR VE ETLER
Soğuk mezeler mevsimine göre değişmekle birlikte; Şevket-i bostan, enginar, kabak çiçeği dolması, yaprak sarma, börülce, ot kavurma, turpotu, soğan yahni, patlıcan ezme, patlıcan gömme, elmasiye, sarmaşık, fava, şakşuka, turşu, peynir ve söğüş tabağı. Ara sıcaklar; sigara böreği, fırında peynir, Tire'nin meşhur yörük keşkeği mutlaka denemenizi tavsiye ederim. Arnavut ciğeri, kaşarlı mantar ve sucuklu börek. Ana yemekte tandırına bayıldım. Kiremitte köfte enfes bu köfte çok farklı ve Tire şiş köfteyi deneyebilirsiniz. Pirzola, kuzu şiş, bonfile, biftek, sucuk tava, et sote, mantar sote, kiremitte piliç, soğanlı köfte, Adana köfte de önerilerim arasında. Tatlılarda; karadutlu lor tatlısı, kaymaklı ayva tatlısı, kabak tatlısı, kaymaklı ekmek kadayıfı, ballı muz, tahin helva... Ama bize ikram ettikleri kestane şekeri üzeri sakız aromalı dondurmalı tatlı muhteşemdi. Kıvamı tadı yemeğin üzerine harika oldu.

Son söz; 1950'li yıllardan bugüne Tire ile özdeşleşen ve gelenekselleşen lezzetlerin yaşatılması gerekmektedir. Bu ulusal marka olmanın bir değerdir. Geleneklerimizi, bize ait lezzetleri, yaşatarak mutfak kültürümüzün korunmasını sağlayan işletmeleri kişileri desteklemeliyiz. Toptepe Restoran da bölgemizin marka değeridir. Sezgin Altay ve tüm ekibini kutluyorum, başarılarının devamını diliyorum.

SEZER ALTAN