Yaklaşık 140 yıllık tarihiyle endüstri mirasının önemli öğelerinden biri olan Alsancak Tekel Fabrikası, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın yoğun çabalarıyla yürütülen aslına uygun restorasyon, renovasyon ve yeniden inşa çalışmalarının tamamlanmasıyla İzmir Kültür Sanat Fabrikası olarak yeniden hayat buldu. 7'den 70'e herkesin yeni buluşma noktası olan İzmir Kültür Sanat Fabrikası; Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, İzmir Resim ve Heykel Müzesi, Atatürk İhtisas Kütüphanesi, Alsancak Halk Kütüphanesi, Türk Dünyası Müzik İhtisas Kütüphanesi, sanat ve eğitim atölyeleri, açık hava sineması, sergi alanları ve geniş peyzaj alanıyla kentin kültür ve sanat yaşamına yön verecek nitelikte yeni nesil bir kültür sanat merkezi olarak, 2023 yılının Nisan ayında ziyaretçilerine kapılarını açtı. İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nda, kentin ve bölgenin köklü tarihine ışık tutan ve 19. yüzyıldan günümüze resim, heykel ve seramik sanatının seçkin örneklerini sanatseverlerle buluşturan iki önemli müze bulunuyor. Yerleşkenin en büyük binasında hizmet veren Arkeoloji ve Etnografya Müzesi ile İzmir Resim ve Heykel Müzesi, zengin koleksiyonları, ilgi çekici tematik düzenlemeleri ve sergileme teknikleriyle, ziyaretçileri keyifli bir tarih, kültür ve sanat yolculuğuna davet ediyor.
ATATÜRK İHTİSAS KÜTÜPHANESİ
İzmir Kültür Sanat Fabrikası, Ege'nin en büyük Atatürk İhtisas Kütüphanesi'ne de ev sahipliği yapıyor. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'e adanan kütüphanede, Ulu Önder'in kendi yazdığı kitaplar yanında, Atatürk'ün yaşamı ve Atatürk dönemine ait birçok kaynak bulunuyor.
TARİHÇE
Zengin bir tarım potansiyeline sahip olan ve Batı Anadolu'nun en önemli çıkış limanı özelliğini taşıyan İzmir'de, 16. yüzyıldan 19. yüzyıl ortalarına kadar uzanan süreçte, genellikle tarım ürünleri ihracatının gerektirdiği sanayi faaliyetleri göze çarpar. İplik fabrikası, havagazı fabrikası, su fabrikası, sigara fabrikası gibi birçok büyük sanayi işletmesi açılır. 1930 yılında çıkarılan "Tütün İnhisarı Kanunu" ile uzun yıllar Türkiye'de alkol ve tütün ürünlerinin tek üreticisi ve dağıtıcısı olarak faaliyet gösteren TEKEL'in ilk adımları atılmış olur. Cumhuriyetin ilk yıllarında aktif kullanılan ve 1940'lı yıllarda üretim grafiği yükselen Alsancak Sigara Fabrikası, 2004 yılına dek TEKEL'in bir işletmesi olarak üretim faaliyetlerine devam eder. Fabrika yerleşkesinde olan binalar ise 1979, 1985 ve 2007 tarihlerinde yayımlanan farklı Koruma Kurulu kararları ile tescillenir.
İZMİR KÜLTÜR VE SANAT FABRİKASI İÇİNDE NELER VAR?
TÜRK DÜNYASI MÜZİK İHTİSAS KÜTÜPHANESİ
Ses sanatçısı, sahaf, müzikbilimci ve yazar Ümit Yazıcı'nın kitap ve süreli yayınlar ile ses arşivini içeren dev koleksiyonunun sanat ve kültür hizmetine sunulması projesiyle ortaya çıkan Türk Dünyası Müzik İhtisas Kütüphanesi'nde yaklaşık yüz bin kitap, dergi, nota ve gazeteden oluşan özel bir koleksiyon ve yüzbinlerce eserlik ses arşivi bulunuyor. Türk Dünyası Müzik İhtisas Kütüphanesi'nde, Emrehan Küey Kitapları Köşesi, Râkım Elkutlu Türk Musikisi İhtisas Kitapları Köşesi, Dr. Ayhan Sökmen Türk Musikisi Matbu ve Yazma Eserler Teşhir Bölümü ile Klasik Türk Musikisi eserlerinin nota ve dijital ses kayıtlarından oluşan Ali Rıza Avni Tınaz Türk Musikisi Dijital Kayıt Arşivi gibi bölümler bulunuyor.
İZMİR DEVLET TÜRK DÜNYASI DANS VE MÜZİK TOPLULUĞU
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak, 2008 yılında çalışmalarına başlayan İzmir Devlet Türk Dünyası Dans ve Müzik Topluluğu, Türk Dünyası coğrafyasının müzik ve danslarının yurt içi ve yurt dışında tanıtılması amacıyla yıl boyu birçok performansla izleyicileriyle buluşuyor. İzmir Kültür Sanat Fabrikası içindeki özel binasında çalışmalarını sürdüren İzmir Devlet Türk Dünyası Dans ve Müzik Topluluğu; çocuklara yönelik eğitim konserleri, müze dinletileri, dans gösterileri ve açık alan konserleriyle sevenleriyle buluşuyor.
İZMİR RESİM VE HEYKEL MÜZESİ
9 Eylül 1952'de, Bruno Taut tarafından bugün Kültürpark içinde bulunan Maarif Vekaleti binasında galeri olarak ziyarete açılan İzmir Resim ve Heykel Müzesi, 1973'ten 2022'ye dek Konak'taki binasında ziyaretçilerini ağırladı. Bölgede etkili olan 30 Ekim 2020 tarihli depremin ardından yeniden Kültürpark içine taşınan ve 25 Mart 2022'de hizmete başlayan müze, Nisan 2023'te İzmir Kültür Sanat Fabrikası içinde yeniden kapılarını sanatsever ziyaretçilerine açıldı. Tarihi Alsancak Tekel Fabrikası'nın en büyük ikinci binasında olan ziyaretçilerini karşılayan İzmir Resim ve Heykel Müzesi, sanat tarihi açısından oldukça zengin koleksiyona sahip. Koleksiyon Tanzimat Dönemi'nden günümüze önemli bir seçki sunar. Müzede, Şeker Ahmet Paşa, Halil Paşa, Mülazım Remzi, Sülayman Seyyid Bey, İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Namık İsmail, Şevket Dağ, Zeki Kocamemi, Mahmud Cuda, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Nurullah Berk, Cemal Tollu, Abidin Elderoğlu, Nuri İyem, Fahrelnisa Zeid, Mubin Orhon, Sabri Berkel, Neşet Günal, Turan Erol, Adnan Çoker, Halil Akdeniz, Neşe Erdok, Devrim Erbil gibi önemli ressamların eserlerinin yanı sıra Turgut Pura, Kuzgun Acar, Zühtü Müridoğlu, Ali Hadi Bara, Ferit Özşen, Sadi Öziş gibi heykel sanatçıları ile Füreya Koral, Bingül Başarır, Mustafa Tunçalp, Mehmet Tüzüm Kızılcan gibi seramik sanatçılarının da önemli yapıtları görülebilir.
ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİ
İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nın kimliği olan ve tarihi Alsancak Tekel Fabrikası'nın tam merkezinde üretim merkezi olarak kullanılmış en büyük yapı, aslına uygun yapılan titiz restorasyon ve renovasyon çalışmalarının ardından Arkeoloji ve Etnografya Müzesi olarak yeniden düzenlendi. 7.240 m²'lik iki katlı yapının zemin ve birinci katında arkeolojik, ikinci katında ise etnografik eserler sergileniyor. Bölgeye ait altın, metal, mermer, pişmiş toprak, taş, cam eserlerle birlikte yöreye özgü tarihi tekstil ürünleri ve yazmaların da sergilendiği müze, yeni nesil müzecilik anlayışını yansıtan tematik sergileriyle her yaştan ziyaretçiyi asırlar öncesine uzanan keyifli bir tarih ve kültür yolculuğuna davet ediyor.
ALSANCAK HALK KÜTÜPHANESİ
İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nda yer alan Alsancak Halk Kütüphanesi'nde ise 3/6 yaş ve 7/14 yaş olmak üzere iki çocuk bölümünün dışında, ençlik , yetişkin, sanat ve süreli yayınlar bölümüyle bir de kent kitaplığı yer alıyor.
SANAT ATÖLYELERİ
Yerleşke içinde yer alan İzmir Resim ve Heykel Müzesi'nin hemen yanında bulunan ve alanlarında öne çıkan sanatçıların çalışmalarını sürdürerek sergi, etkinlik ve atölye çalışmalarıyla sanatseverlerle bir araya geldikleri sanat atölyelerine de ev sahipliği yapıyor. Plastik sanatlara odaklanan Turgut Pura Vakfı, çini sanatçısı Almula İdil Kılıç, ressam Nehir Öven Karaböcek, Özgün Baskı Resim Grubu, çağdaş ressam Zehra Çiçek'in çalışmalarını gerçekleştireceği, Resim ve Heykel Müzelerine Destek ve Sanat Derneği ve ünlü heykeltıraş Cem Sağbil'in çalışmalarını sürdüreceği sanat atölyelerinde, sanatseverler sanatçıları daha yakından tanıma fırsatı bulurken, sanatçıların teknik, tarz ve özgün eserlerini de tanıyabiliyor. Plastik sanatlardan geleneksel el sanatlarına kadar sanatın çeşitli dallarını sanatseverlerle buluşturan sanat atölyelerinde, çocuk, genç ve yetişkinler için de yeni beceriler ve hobiler edinebilecekleri nitelikli tematik çalışmalar düzenleniyor.
SANAT SOKAĞI
İzmir Resim ve Heykel Müzesi ile kütüphane arasında, ziyaretçilerin yapıların tarihi atmosferi eşliğinde keyifle dolaşabileceği, sanat atölyeleri ve sanatçılarla etkileşim içinde kültür ve sanatla buluşabileceği bir de Sanat Sokağı bulunuyor.
REKREASYON ALANI
İzmirlilere ve İzmir'i ziyaret eden 7'den 70'e yerli ve yabancı turistlere nefes alabilecekleri yeni bir yeşil alan sunan bu alanın ayrıca açık hava sineması ve konser gibi etkinlikler için de kullanılması amaçlanıyor.
YEME-İÇME ALANLARI
Kütüphane ve etkinlik alanlarının çevresinde konumlanan farklı yeme-içme alanları da fabrikanın aktif olduğu dönemde kullanılan yapılar.
BKM MUTFAK ATÖLYE
Ünlü oyuncu, senarist, yönetmen ve şair Yılmaz Erdoğan'ın genel sanat yönetmenliğinde kurulan BKM Mutfak Atölye, tiyatro alanındaki geleneksel usta-çırak ilişkisini, modern akademik müfredatla eşleştiren bir sanat okulu. Atölye, öğrencilerin kendi yaratıcı yollarını takip etme becerisine sahip çok yönlü ve donanımlı sanatçılar olmalarına rehberlik etmeyi amaçlıyor. İzmir Kültür Sanat Fabrikası'nda yer alan BKM Mutfak Atölye'de, sosyal ve mesleki becerilerini geliştirmek, yeni tutkular keşfetmek ya da alanında uzmanlaşmak isteyen her yaş grubundan katılımcıya uygun programlar var. Bunlar arasında yaratıcı drama, oyunculuk, yazarlık ve uluslararası düzeyde kabul görmüş pedagojik yaklaşımlarla oluşturulan çocuk atölyeleri bulunuyor.
