Kiraz kent merkezinde yaya olarak dolaşmaya başladığımızda ilk dikkatinizi çeken samimi, güler yüzlü insanları oluyor. Belki de Kirazlılar, kent hayatında unuttuğumuz en önemli değeri bize hatırlatıyor ne dersiniz? Kiraz, İzmir'e, 140-150 km uzaklıkta. Manisa'nın Salihli ve Alaşehir ilçeleri ile aynı zamanda Ödemiş'e, Beydağ'a ve Nazilli'ye de komşu coğrafi özellikle sahip. Küçükmenderes'in suladığı bereketli topraklarda incir, üzüm, kestane, ceviz, zeytin ve patates öne çıkıyor. Gelişmiş büyükbaş hayvancılık ise yörede en dikkat çekici ekonomik gösterge.
KLEOS'TAN KİRAZ'A
Kiraz, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış muhteşem bir coğrafyaya sahip. İlçenin Cumhuriyet ile birlikte 'Kiraz' olan ismi yıllarca farklı şekilde anılmış. M.Ö. 8'nci yüzyılda "soğuktan koruyan barınak" manasında 'Kleos' ismi verilmiş. Bizans döneminde, "çanak ova" anlamına gelen 'Kilos' ismi ile anılmış. M.S. 2'nci yüzyıldan sonra ise 'Kilbis' ismi ile anılan şirin ilçe son olarak 'Koloe' olarak adlandırılmış. Osmanlı dönemine gelindiğinde 'Keles' olarak bilinir olmuş.
CAZİBE MERKEZİ OLMUŞ
Bozdağ'ın heybetli gölgesindeki Kiraz, Antik Çağ'da sırasıyla Hitit, İon, Frigya, Lidya, Perslere ev sahipliği yapmıştır. Ardından, Makedon, Suriye, Bergama Krallıkları yöreye hakim olmuştur. Her dönem gözde olmayı başaran Kiraz'da daha sonra Roma ve Bizans İmparatorluğu hüküm sürmüştür. Cenevizlerin ardından Selçuklularla birlikte Türklerin eline geçen Kiraz cazibesinden bugün bile hiçbir şey yitirmemiştir.
K. MENDERES'İN İLK DURAĞI
Kiraz'da sizi Bozdağ'ın muhteşem görüntüsü karşılıyor. Sonbaharda zirvesinde kar görebilme olasılığınız çok düşük. İlçenin sembolü 'Okka taşını' da unutmamak lazım. Kent sokakları ve çarşısı iç içe olan bu güzel ilçenin tam ortasından Küçük Menderes geçiyor. Kirlenmemiş, pırıl pırıl suyu ile sizi şaşkına çeviriyor. Bozdağ'ın zirvelerinden doğduktan sonra ilk ziyaret ettiği ilçe olan Kiraz'dan en temiz ve bakir haliyle geçiyor Küçük Menderes. Çevresindeki kafeteryalarda bir bardak çay veya kahve eşliğinde bu muhteşem manzaranın mutlaka tadını çıkarmanızı öneriyoruz. Yöresel ürünlerin bulabileceğiniz küçük ve mütevazi dükkanlara uğrayın. Esnafla bol bol sohbet edin Kiraz'ı yakından tanıyın.
KİRAZ'IN 'EN'LERİ
Kiraz'a geldiyseniz, Hisar Kalesi, Yağlar Kalesi, Kayacık Hisar Kalesi, Aydınoğlu ve Suludere Cami ve hamamı, Şemsiler ile Karaburç köylerindeki kral mezarlarını mutlak gezip görün. Kaleköy Antik Kent Kalıntısı, Çayağzı Köyü kalıntıları, Sarıkaya köyü cami, Tekke ve Türbesi Erenler Tepesi Tümülüsü (Kaya Mezarlığı), Haliller ve Cevizli köylerindeki çeşmeler listenizde mutlaka olmalı.
Kaleköy Antik Kent Kalıntıları: Kaleköy Kent Kalıntılarının büyük bölümü üzerinde, bugünkü modern Kaleköy bulunmaktadır. Kente ait gymnasium (Kale), büyük oranda günümüze kadar sağlam olarak gelebilmiş tek yapıdır. Yerleşim alanının çevresi ile doğudaki eğimli tepeler ve ova arasında eğimli arazide yoğunlaştığı görülmüştür. Kente ait nekropol alanının, köy mezarlığının güney yönünde, Kaleköy-Haliller Köy yolu istikametinde yolun iki tarafında geniş bir alana yayıldığı ve bu alanda tahrip edilmiş mezar odalarının bulunduğu görülmektedir. Ayrıca yerleşim alanı ile mezarlık alanı birbiri içine girmiş haldedir.
Hisar Köyü-Asar (Hisar) Kalesi: Hisar Köyü yakınlarındaki 'Asar Kalesi' surları, köy içinde kalmış ve birçok yapılar sur duvarlarına yaslanmış durumdadır. Kalenin sur ve burçlarından çoğu yıkılmış olup, ayakta kalabilenler ise kalenin güneybatı kısmında bulunmaktadır. Kale, kaba ve moloz taşlardan harç kullanılarak inşa edilmiştir. Roma-Bizans dönemi eseri olan Hisar Kalesi, Aydınoğlu Beyliği ve Osmanlı Devleti dönemlerinde onarım görmüştür.
Erenler Tepesi Tümülüsü (Kaya Mezarlığı): Kiraz'ın Başaran köyü sınırları içerisinde Erenler mevkiinde yer almaktadır. Yükselti çevresinde geç döneme ait düzensiz taşlar ile yapılmış mezarlar mevcuttur. Erenler mevkiinde bulunan bu mezarlık ile köy mezarlığının antik devirden bu yana kullanıldığı düşünülmektedir. Mezarlık alanı ne yazık ki tarihi eser kaçakçıları tarafından gerçekleştirilen kaçak kazılarla tahrip edilmiştir.
Çayağzı Köyü Yapı Kalıntısı: Moloz taştan yığma teknikte inşa edilmiş yapı kare planlıdır. Üst örtüsü yıkılmıştır. Dini bir yapı olduğu düşünülmektedir.
Çayağzı Köyü-Tekke Türbesi ve Mezarlığı: Osmanlı dönemine aittir. Kırtaş Tepe'de yer alır. Dikdörtgen planlı türbe moloz taştan inşa edilmiştir. Ahşap beşik çatısı Marsilya kiremit kaplıdır. İçinde moloz taşlarla örülü bir mezar vardır. İçinde türbenin yer aldığı geniş bir alana yayılmış mezarlık, yöre halkı tarafından kutsal bir yer olarak kabul edilmektedir.
Haliller Çeşmesi: Dört yüzlü, kare plân şemasına sahip olan çeşme yüksek bir kaide üzerine inşa edilmiştir. Tarihi çeşme, büyük ebatlarda olmasından dolayı anıtsal görünüme sahiptir. Meydan çeşmesi özelliğinde olduğu söylenebilir.
AYI TAŞI EFSANESİ
Yakından bakıldığında özelliği bulunmayan bu kayalar uzaklaştıkça küçülüp ışık ve gölgenin etkisiyle farklı birer cisme dönüşüyor. Yörede yaygın olarak anlatılan 'ayı taşı' efsanesini biliyorsanız o kayalar gözünüzde anında bir genç kız ve ayıya dönüşebilir. Efsaneye gelince, bundan yıllar yıllar önce dört beş kız arkadaş dağa çalı kesmeye gitmişler. Sonra oturup biraz dinlenmeye karar vermişler. Bu sırada içlerinden bir tanesi yorgunluktan oracıkta uyuyakalmış. Diğer arkadaşları ise çalıları sırtlarına sardıklarında arkadaşlarının birinin uyuyakaldığını fark etmişler.
Dünyalar güzeli kız öyle güzel uyuyormuş ki, arkadaşları "Nasılsa birazdan uyanır bizi bulur" diyerek uyandırmak istememişler. Aradan saatler geçmiş. Kız uyandığında hava neredeyse karamaya yüz tutmuş. Kestiği çalıları hemen sırtına yükleyen kız alaca karanlıkta dağdan aşağı telaşla yürümeye başlamış. Bu sırada çevresinde bir ayı peydah olmuş. Korkudan düşüp bayılacak kadar yüreği hızla çarpan kız adımlarını hızlandırmış. Ayı da öyle... Kız koşmaya başlamış ayı da peşinden... Ayının iyice yaklaştığını gören kızcağız kurtuluşunun olmadığını düşünerek yere diz çökmüş ve dua etmeye başlamış. "Allah'ım bu vahşi ayıdan belli ki kurtulamayacağım. Beni burada bir taş et "demiş. Duası kabul olmuş... O anda kız ve ayı birlikte taş kesilmişler. Efsaneyi bilenler okka taşına her baktıklarında güzeller güzeli o kızı ve ona uzanan ayıyı görürüler.
NASIL GİDİLİR, NEREDE KALINIR?
KİRAZ'A ulaşım sadece karayolu ile sağlanıyor. İzmir'e, yaklaşık 1 buçuk- 2 saatlik mesafede. Ödemiş'e kadar otoray ile demiryolu ulaşımı mümkün. Sık aralıklarla hareket eden minibüsler toplu taşımada en iyi seçenek. Özel otomobilinizle son derece keyifli bir yolculuk sizi bekliyor. Yıldızsız küçük oteller ile öğretmen evi en iyi konaklama seçenekleri gibi görünüyor.
NE YENİR?
KİRAZ, Ege mutfağının getirdiği tüm zenginliklerden yararlanıyor. Baklalı enginar ve otlu börek yörenin en favori yemeklerinden sadece birkaçı.
Şevketibostan, labada salatası, kabak çiçeği dolması olmazsa olmazlarından. Köfte ve kebabı ise oldukça ünlü.
