Gaziantep'te görev yapan Tireli Türkçe öğretmeni Ayşe İriboy Sar, geliştirdiği ilginç kültür projesiyle TÜBİ- TAK'ın ilgisini çekti. Sar, II. Beyazıt döneminden buyana sadece Tire'de oynanan ve 'Yer bilardosu' olarak bilinen 'Karambol' oyununu gelecek kuşaklara taşımak için yeniden ölçeklendirerek TÜBİTAK projesi haline getirdi. 4X12 ebatlarındaki karambol sahası artık çocuklarında rahatça oynayabileceği şekilde masa oyunu oldu.
İSPANYA'DAN GELDİ
Oyununun, Tire'ye bundan yaklaşık 500 yıl önce İspanya'dan göç eden Sefarad Yahudileri tarafından getirildiğini ve kısa sürede yerel halk tarafından da sevildiğini belirten öğretmen Sar, "Sadece Tiremize özgü bu kültürü gelecek nesillere aktarmak, oyunun sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla hazırladığım proje TÜBİTAK'tan onay aldı. Yerde oynanan oyunu öğrencilerimin de fikrini alarak masa oyunu haline getirdim. Oyunu ulusallaştırmak ve okullarda oynanabilir hale getirmeyi hedefliyorum" dedi.
ÇOCUKLARA UYARLANDI
Karambol oyunun, yabani zeytin ağaçlarından yapılan toplarının ise çocuklar için meşe boyutuna getirilmesini yaşayan tek top ustası Tireli Burhanettin Bezdegümeli üstlendi. İdealist öğretmen, "Toplar, ortaokul öğrencilerin eline uygun olacak şekilde 32 mm çapında üretildi. Normalde yerde ve parlak beton zemin üzerinde oynanan oyun, öğrencilerin boyuna uygun olacak şekilde yükseltilerek, ham MDF'ye uyarlandı. Projemizle, Gaziantep'te ses getirmeyi başardık. Bundan sonraki süreçte ise öğrencilerimizle turnuvalar düzenleyerek karambol oyununun yeni versiyonunu yaygınlaştırmayı istiyoruz" şeklinde konuştu.
NASIL OYNANIR?
Orijinal Karambol sahası 4X12 ebatlarındadır. Pürüzsüz beton zemin tercih edilir. Çevresinde, toplar dışarıya çıkmasın diye 30 cm yüksekliğinde yüksek bant bulunur. İster iki, kişi istenilirse eşli şekilde 4 kişi tarafından oynanılabilir. "Meşe" adı verilen ve ağaçtan imal edilen toplarla oynanır. "Şimşir" ağacından yapılmış toplar oyuncuların gözdesidir. Oyuna başlamak için sahanın ortasına dikilen ve "Lek" adı verilen hedeflerin vurulması gerekmektedir. Leklerden biri vurulursa oyuncu sırası değişmez. Oyuna, klasik bilardonun zeminde elle oynanan şekli de denebilir. Geçmişte neredeyse Tire'nin her kahvehanenin bahçesinde yer alan "Karambol" sahaları günümüzde oyuncular azalınca birer birer kapatılıp, oturma alanlarına dönüştürüldü. Artık unutulmaya yüz tutmuş karambol oyununu oynayanların sayısı ne yazık ki bir elin parmaklarını geçmiyor.
