Artık hemen hepimiz bir yerlere gitmek için dijital haritaları tercih ediyoruz. Telefonlarımızda açtığımız bu haritalar, gideceğimiz yeri kolayca bulmamızı sağlasa da haritacılık sanatı aslında uzun bir tarihsel gelişime sahip ve kağıt sınırlarının çok ötesine geçmiş durumda.
Yüzyıllar boyunca kartograflar, dünyayı ve yaşadıkları bölgeleri haritalandırırken yaratıcılıklarını kullanarak ortaya oldukça ilginç ve kalıcı eserler koymuşlar. Bu eserlerin bazıları günümüze kadar ulaşarak bizlere geçmişte haritacılığın nasıl yapıldığını ve kartografların bakış açısını gösteriyor. İşte kağıdın ötesine geçen ünlü haritalar.
MADABA MOZAİK HARİTASI
Kağıdın ötesine geçen ünlü haritalar yazımıza başlıyoruz. Ürdün'ün Madaba şehrinde, Aziz George Kilisesi'nde yer alan Madaba Mozaik Haritası, İncil zamanlarındaki Orta Doğu'yu gösteren en eski harita. Bizans döneminin zirvesinde yapılan bu mozaik, hem tarihi hem de sanatsal açıdan oldukça değerli. 6. yüzyılın sonlarına doğru oluşturulmuş olan bu mozaikte, Mısır'dan Lübnan'a uzanan topraklar, şehirler ve coğrafi özellikler detaylı şekilde gösterildi. Haritanın en dikkat çekici bölümü Kudüs'tür; burada Şam Kapısı, Kutsal Kabir Kilisesi ve Davut Kulesi gibi yapılar net bir şekilde görülebilir. Zamanla bazı parçaları kaybolsa da haritanın önemli bir kısmı günümüze kadar ulaştı.
MAPPARİUM KÜRESİ
1930'larda Boston'da inşa edilen Mapparium Küresi, Christian Science Publishing Society'nin görkemli merkezinin parçası. Bu üç katlı küre, vitray panellerle kaplı olup ortasından geçen cam bir yürüyüş yolu ile ziyaretçilere Dünya'yı eşsiz bir açıdan gösterir. Küredeki vitraylar 1935 yılı dünya haritasını gösterir ve ziyaretçilere dönemin siyasi sınırlarını sunar. Küreyi bu açıdan ilginç kılan, kıtaları ve ülkeleri bozuma uğratmadan, olduğu gibi görmenize izin vermesidir.
HARİTA GALERİSİ
Vatikan'da yer alan Harita Galerisi, İtalya'nın 16. yüzyıldaki uzunluğunu ve genişliğini detaylı bir şekilde gösteren fresklerden oluşur. Papa XIII. Gregory, haritaları yetenekli rahip Ignazio Danti'ye yaptırdı. O dönem, coğrafya biliminin altın çağını yaşadığı bir dönemdi; keşiflerle beraber dünya hakkında yeni bilgiler ortaya çıkıyordu. 1580 yılında başlanan bu dev proje sadece 18 ayda tamamlandı. 120 metre uzunluğundaki koridorda yer alan freskler, Malta Kuşatması ve Lepanto Muharebesi gibi tarihsel olayları ve İtalya'nın çeşitli bölgelerini gösterir.
BOSCO İTALYA
İtalya'nın Umbria bölgesinde sıra dışı bir manzara var: Tamamen çam ağaçlarıyla yapılmış devasa bir İtalya haritası. Bu harita, sıradan bir ağaç ormanı değil. Umbria'nın tepelerinde, özellikle de Monti Sibillini Milli Parkı'nda bulunan Castelluccio kasabasının hemen yakınında yer alan bu ağaçlar, İtalya'nın şeklini oluşturacak şekilde dikildi. 1961 yılında dikilen çam fidanları, bugün İtalya haritası şeklini alacak kadar büyüdü. Bu harita, dünyadaki benzerlerinden biri değil, çünkü tam olarak başka bir yerleşim alanına benzer şekilde şekillendirilen "Minnesota Ormanı" gibi örnekler olsa da, Bosco Italia kadar bilinen bir örnek yoktur.
HEREFORD DÜNYA HARİTASI
Kağıdın ötesine geçen ünlü haritalar yazımıza devam ediyoruz. Hereford Mappa Mundi, 13. yüzyılda, bir dana derisi üzerine çizilmiş devasa bir harita olup, günümüze kadar varlığını sürdüren en önemli tarihi haritalardan biri olarak kabul ediliyor. Bu harita, bilinen dünyayı, Orta Çağ'ın sanatsal bakış açısıyla tasvir ediyor. Harita, navigasyon amacıyla yapılmamış, daha çok sanatsal bir eser ve ilham verici bir simge olarak oluşturmuş. Merkezi olarak Kudüs yer alırken, haritanın geri kalan kısmı, dönemin mitolojik ve İncil'den alınan figürleriyle doludur.
VERDENSKORTET
Kağıdın ötesine geçen ünlü haritalar yazımızın sonuna geldik. Dünyayı yürüyerek gezmek, kulağa oldukça zor bir iş gibi gelebilir. Düşünsenize, yıllarca sürecek bir yolculuk, ciddi planlamalar ve her adımda kararlılık gerektiriyor. Ancak, bu fikre ilgi duyan ama uzun vadeli bir yolculuk yapmak istemeyenler için Danimarka'da bir seçenek var: Verdenskortet, yani Dünya Haritası. Bu harita, ziyaretçilere birkaç dakika içinde dünyayı keşfetme fırsatı sunuyor. Hem de yürüyerek! Yürüyüp bitirdikten sonra ise hemen yanındaki kafede bir fincan kahve ve tatlı bir pasta ile rahatlayabilirsiniz.
HARİTA KAYASI
Bu devasa bazalt kaya, yaklaşık 12.000 yıl önce, antik insanlar tarafından Snake Nehri'nin çevresini haritalamak amacıyla oyulmuş. Ancak bu harita, Avrupalılarla temasa geçmeden çok önce, Shoshone- Bannock yerlileri tarafından yapılmış. Harita, Snake ve Salmon Nehirleri'ni gösteriyor ve ayrıca bu nehirlerin çevresindeki topraklarda yaşayan hayvanları ve kabileleri de tasvir ediyor.
SPOTLİGHT ON BROADWAY MAP
Broadway'de gösteriye geç kalırsanız ya da tiyatro adresini unutursanız, paniğe gerek yok! New York'un 46. Caddesi üzerindeki George M. Cohan heykelinin hemen kuzeyindeki Duffy Meydanı'na gidin. Burada, dev bir harita göreceksiniz. En ünlü haritalar arasında bulunan Spotlight on Broadway Map, Broadway tiyatrolarının yerlerini gösteriyor. 2013 yılında yapılmış olan "Spotlight on Broadway" Haritası, 853 cm uzunluğunda ve Broadway'deki 40 tiyatronun konumlarını gösteriyor.
