250 bin yıl önceki insanı merak edenler... Devrim niteliğindeki izler Çanakkale'de!

Çanakkale'nin Çan ilçesindeki İnkaya Mağarası'nda devam eden kazı çalışmalarında Orta Paleolitik Dönemde (250 bin-50 bin yıl öncesine ait) bölgedeki çakmaktaşı ve sıcak su kaynakları nedeniyle yoğun bir insan yerleşiminin izlerine ulaşıldı.

Çan'a bağlı Bahadırlı köyü sınırları içerisindeki İnkaya Mağarası, 2016 yılında Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Bölümü, Paleoantropoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Özer başkanlığında yapılan 'Muğla ve Çanakkale İlleri Yüzey Araştırması' sırasında bulundu.

İnkaya mağarasında 2017-2020 yılları arasında Troya Müze Müdürlüğü başkanlığında, Prof. Dr. Özer'in bilimsel koordinatörlüğünde uluslararası bir ekiple kazı çalışmaları yapıldı. 2021 yılından itibaren ise kazı İsmail Özer başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Kararlı Kazı statüsüne çevrildi.

Kazı çalışmaları Türkiye'den Ankara, Hacettepe, Gaziantep, İstanbul, Ahi Evran, Cumhuriyet, Mustafa Kemal, Artuklu, Onsekiz Mart ve Batman Üniversiteleri ile Japonya'dan Kyoto Üniversitesi'nden her birisi alanında uzman 25'e yakın heyet üyesi ile gerçekleştiriliyor. İnkaya Mağarası'nda devam eden kazı çalışmalarında şimdiye kadar toplam 20 bine yakın çakmak taşı yontma taş alet ve parçasına ulaşıldı. Bu yılki kazı çalışmalarında da Orta Paleolitik Dönemde bölgede yaşayan fosil insanların çakmaktaşı hammadde ve sıcak su kaynakları nedeniyle uzun süreli ve yoğun bir şekilde bölgede ikamet ettikleri anlaşıldı.

Bu yıl gerçekleştirilen kazı çalışmalarına mağaranın Batı ve Güney bölümlerinde devam edildiğini belirten Kazı Başkanı Prof. Dr. İsmail Özer, "Aynı zamanda geniş bir alana da yayılmış olan kazı alanının sınırlarının belirlenmesi için yakın bölgelerde de tarama faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda mağarada yaşayan Paleolitik dönem insanlarının üretip kullandıkları binlerce yontmataş alet ve parçasına ulaşılmıştır.

Mağaranın Batı bölümünde 3 sezondur devam eden çalışmalarda buluntular 130 cm derinliğe inilmesine karşın yoğun bir şekilde gelmeye devam etmekte ve bu alanın dönem insanlarınca hammaddelerin aletlere dönüştürüldüğü bir atölye olarak kullanılmış olabileceği tahmin edilmektedir. Açmalardan çıkarılan buluntuların koordinatları Coğrafi Bilgi Sistemine göre tek tek kaydedilmekte ve analiz edilerek mağaranın farklı bölümlerini insanların hangi aktiviteleri için kullanmış olabileceği anlaşılmaya çalışılmaktadır.

Bu yılki çalışmalarda ayrıca buluntuların kesin tarihlendirilmesinin yapılması amacıyla farklı alanlardan sediman örnekleri alınmıştır. Bu örnekler tarihlendirme laboratuvarlarında analiz edilerek insanların hangi dönemde ya da dönemlerde mağara ve çevresinde iskan ettikleri de kesin olarak ortaya çıkarılacaktır. Önceki yıllarda sedimanlarda yapılan ilk çalışmalarda yaklaşık olarak 22.500 yıl öncesine ait bir tarih belirlenmişti. Paleolitik dönemde yöredeki iklim, bitki örtüsü ve jeolojik yapının ortaya çıkartılması ve alanın haritalandırılması amacıyla da kazı heyetindeki uzmanlar zaman zaman çalışmalara katılmıştır.

Bu çalışmalara önümüzdeki yıllarda daha detaylı bir şekilde devam edilecektir. İnkaya Mağarası Kazısı, Batı Anadolu'da varlığını ve yayılım alanlarını çok fazla bilmediğimiz Paleolitik dönem insanlarının günlük yaşantıları ve dönemin iklim, bitki örtüsü ve sıcak su kaynakları hakkında pek çok bilgi verecektir. Aynı zamanda Balkanlar ile Anadolu arasındaki insan göçlerinin tarihleri ve boyutları konusunda da bizleri aydınlatacaktır" dedi.

Öte yandan, İnkaya Mağarası'nda devam eden kazı çalışmalarında ülkedeki kültür varlıklarının korunmasına ve sınırlı sayıdaki mağara kazılarına dikkat çekmek amacıyla başlatılan Kültür ve Turizm Bakanlığı destekli "Bir Kazının Hikayesi: İnkaya" belgesel yapımının arazi çekimleri de yapıldı. Çekimlerde kazının keşif ve doğuş aşamaları ile sürdürülmekte olan çalışmaların farklı aşamaları kayda alındı.