Dikkat tazminatsız atılabilirsiniz! Tazminatsız işten kovulma nedenleri neler? Yasa ne diyor? İşte sizi bekleyen tehlikeler...

SİZ SORUN FARUK ERDEM CEVAPLASIN - faruk.erdem@yeniasir.com.tr

İş kanunu çalışanlar kadar işverenleri de koruyor. Eğer kurallara uymaz, çalışma düzenini bozarsanız işten tazminatsız atılabilirsiniz. İşte sizi bekleyen tehlikeler...

İşyerinde fazla internet kullanan arkadaşlara zaman zaman 'tazminatsız atılabilirsin' gibi sözler söyleniyor. İşveren hangi durumlarda işçisini tazminatsız atabilir? (ismi saklı)
Yasalarımız çalışanlar kadar iş verenin de haklarını koruyor. Bu yüzden bazı kurallara riayet etmeyen çalışanlar işten tazminatsız atılabilir. Öncelikle internet konusundan başlayıp tüm detayları anlatalım. İş hayatında milyonlarca çalışan bilgisayar ve interneti işinin gereği olarak kullanıyor. Bu nedenle bilgisayar ve internet sürekli el altında bulunuyor. Ancak bu durum bazen başa iş açabilir, dikkatli olmak gerekiyor. Eğer çalışan mesai saatleri içinde işverenin tahsis ettiği araçlarla işini aksatacak şekilde internette oyun oynar, sosyal medya hesaplarında vakit harcar, sohbet ederse bu atılma sebebi sayılıyor. Hatta müstehcen sitelere girmek, işyeri mailinden özel yazışmalar yapmak da bunlara ilave edilebilir.

YARGI KARARLARI VAR
Yine zaruri ihtiyaçları aşan uzun özel telefon konuşmaları da atılma sebeplerinden oluyor. Bu şekilde atılan işçi Yargıtay kararlarına göre tazminat da alamıyor. Çünkü, İş Kanunu bu tür hallerde işverene de haklı fesih imkanı tanıyor. Yargıtay, tazminat verilmesiyle ilgili bazı kararlarda ise 'işin aksatılıp aksatılmamasını' ölçü olarak kabul ediyor.

İşçiler 'özel hayat' deseler de işveren mesai saatlerinde önceden bildirmek kaydıyla bazı hakları kısıtlayabiliyor. Sosyal medyadaki paylaşımların da işyerini küçük düşürücü mesleki ve ticari itibarını zedeleyici olmaması, kanunlara aykırı bulunmaması gerekiyor. Yargıtay kararları incelendiğinde, yapılan eylemlerde mesai saatleri içinde yapılıp yapılmadığına, işyerinin araç gerecinin kullanılıp kullanılmadığına da bakıldığı da görülüyor.

YASA NE DİYOR?
İş Kanunu Madde 25, işverenin haklı nedenlerle iş akdini feshetme şartlarını şöyle sıralıyor:
- İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hale gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına 3 iş günü veya bir ayda 5 iş gününden fazla sürmesi.
- İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.

- İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnatlarda bulunması.
- İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.

- İşçinin işverene yahut onun aile üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.

- İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.

- İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.

- İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

BAĞKUR'A KAYIT ŞART
Benim 1995 yılından üzerime iş yeri vardı vergi levhası ve ruhsat vardı. Ama hiç Bağ-Kur girişi yapılmamış. Geriye doğru kayıt yapılabilir mi? Sinan ACAR
Maalesef geçmişte sadece vergi mükellefi olmak yetmiyor. Bağ-Kur'a da kayıt yaptırıp prim ödemeniz gerekiyordu. Geriye doğru tescil ya da prim ödeme gibi bir uygulama bulunmuyor. Ancak bu konuda bazı yargı kararları da mevcut. Tabi bu kararlar sizin durumunuza uymayabilir. O yüzden bir hukukçuyla konuşmanızda fayda bulunuyor.

YAŞI BEKLEYECEKSİNİZ
18.4.1996 tarihinde sigortalı oldum. 1970 doğumluyum. Ödenmiş 7500 prim günüm var. Ne zaman emekli olurum. Emre ŞAHİN
İşe giriş tarihinize göre 25 yıl 56 yaş ve 5825 gün gerekiyor. Priminiz tamam, yılınız 2021'de dolacak. Yaşınızın tamamlandığı 2026 tarihinde emekli olabilirsiniz. Askerliğiniz sigortadan önce ise bu durumda borçlanma ile bir yıl erken emekli olma şansınız da bulunuyor.

TAZMİNAT ALAMAZSINIZ
Ben 15 yıldır bir firmada çalışıyorum. Yakında bebeğim olacak. Ben bebeğime bakmak için artık çalışmak istemiyorum. Tazminatımı alıp ayrılabilir miyim? Filiz GÜZEL
Sadece bebeğiniz olacağı için istifa ederseniz 15 yıllık tazminatınızı da yakarsınız. Ancak başka imkanlar da bulunuyor. Eğer ilk sigorta olduğunuz tarih 9 Eylül 1999 öncesi ise SGK'dan yazı alıp ayrılabilirsiniz. Ayrıca evliliğinizin üzerinden henüz 1 yıl geçmemişse yine tazminatı alıp ayrılabilirsiniz. Bunlar yoksa istifa etmeyin. Annelere değişik ücretli ücretsiz izin hakları ve yarı çalışma imkanları var bunları kullanın.