Türkiye elektrik üretiminin büyük bir kısmını sağlayan Keban Barajı için ilk yerli ve milli jeneratör, Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) tarafından üretildi. Türkiye elektrik üretiminin en büyük aktörü EÜAŞ, ülkeyi dışa bağımlılıktan kurtaracak önemli bir hamle yaptı. Türkiye'nin ihtiyacı olan elektrik enerjisinin büyük kısmını üreten Keban Barajı için yüzde yüz yerli ve milli 160 Megawat (MW) gücünde dev jeneratörü tamamen kendi mühendisleriyle üreten EÜAŞ, donanım ve ekipman konusunda da gücünü dünyaya gösterdi.
"KOLAY OLMADI"
Süreci Yeni Asır'a anlatan EÜAŞ Genel Müdürü Dr. İzzet Alagöz, "Şu anda iki yerli jeneratörümüz devreye girdi. 24 saat çalışıyor. Böyle kritik bir jeneratörü üretmek kolay olmadı ama sonunda başardık. Bu tecrübemizi ilgili kamu kurumları ve ticari kuruluşlarla paylaşmaya hazırız. Bize güvenen ve desteğini esirgemeyen bakanımız Fatih Dönmez'i mahçup etmedik. Allah'a hamd olsun" dedi.
EÜAŞ Genel Müdürü Dr. İzzet Alagöz, Belma ŞAHANER Belma Şahaner'in sorularını yanıtladı.
Keban Barajı'nın elektrik üretim kapasitesi nedir? Türkiye'deki elektrik üretiminin ilk başladığı ve ülkemizin üçüncü büyük santrali olan Keban Hidroelektrik Santrali, Fırat Nehri'nin ana kolu üzerindeki ilk hidroelektrik santralidir. Keban Barajı'nın 8 ünitesi var. Barajın üzerine kurulduğu Fırat, Türkiye'nin su ihtiyacının yüzde 40'ını karşılıyor. Ülkemizde su ve elektrik deyince ilk akla gelen yer Fırat nehridir. Elektrik üretiminin hidroelektrik kısmının yüzde 60'ını da Fırat'tan üretiyoruz.
Yerli jeneratör üretme fikri nasıl oluştu? Türkiye'de yerli ve milli üretime önem veriyoruz. Ben yıllardır yerli üretimle ilgili toplantılar düzenliyorum ve her toplantıda bunu vurguluyorum. 18 ay önce bu kurumda görevlendirildim. Projelerimizden en önemlisi Keban Hidroelektrik Santrali için jeneratör üretmekti. Keban barajından bırakılan su; tarım, içme suyu ve elektrik üretimi için çok önemli. Böylesi önemli bir santralde yerli jeneratörleri üretme fikri, benden önceki yönetim döneminde alınan bir karardı. Ancak çok ciddi ve iddialı bir karar. Çünkü Türkiye'nin en kritik noktasındaki bu baraj hata kabul etmez. 160 MW'lik bir jeneratör, Türkiye'de yerli olarak ilk kez üretildi.
Keban Barajı için 160 Megawat gücünde dev jeneratörü tamamen kendi mühendisleriyle üreten EÜAŞ, donanım ve ekipman konusunda da gücünü dünyaya gösterdi
Bu jeneratörü hangi şartlarda ürettiniz? Böylesine kritik bir jeneratörü üretmek kolay olmadı. Ben göreve geldiğimde arkadaşlar mühendislik çalışmalarını bitirmiş ve montaj aşamasına gelinmişti. Montaj sonrasında devreye alma safhasında istediğimiz sonuca ulaşamadık. Ama yılmadık... Kolayı tercih edip, ihale çözümü de aramadık. İçimizde kanayan yara olan yerli mühendisliğin bir yerde kendini göstermesi gerektiğini düşündük. Bu duygularla "Jeneratörü kendimiz yapalım" dedik.
"BİRLİKTE BAŞARDIK"
Bu jeneretör tamamen EÜAŞ çalışanlarıyla, hiçbir destek almadan yaptığımız bir jeneratör. Bu denli büyük bir jeneratör ile ilgili ülkede yeterli tecrübe yoktu. Yüksek fiyat veren yabancı firmaları da biz istemedik. Sıfırdan başladık. Yeniden mühendisliğini gözden geçirip bütün hesapları yaparak benim de zaman harcadığım bir proje oldu. Daire başkanlarıyla iş bölümü yaptık. Tatil bayram demedik, uluslararası standartlarda tasarım, üretim ve test protokollerini inceledik. Her şeyi yeniden öğrendiğimiz bu projeyi sonlandırdıktan sonra, birinci türbin jeneratörünü devreye aldık.
"Bilgi birikimimizi paylaşmaya hazırız"
BU BAŞARINIZIN ÜLKE EKONOMİSİNE KATKILARI NASIL OLACAK?
Biz bütün bilgi, beceri ve birikimimizi kayıt altına aldık. Bunlari bütün ülkeyle paylaşmaya hazırız. Özel sektörün de yapabileceği geliştirmeler var. Kendi becerisi ve niyeti olan aktörlere, yerli jeneratör üretim ile ilgili neler yapılabileceği konusunda bilgi ve deneyimlerimizi aktarabiliriz. Bizimle iletişim kuran ticari kuruluşlarla, OSB'lerle, üniversitelerle bu bilgileri paylaşırız. Bu vesileyle EÜAŞ'ta tüm emeği geçen çalışma arkadaşlarıma bir kez daha teşekkür etmek istiyorum.
Sevinç ve gurur gözyası
SİZLER TÜRKİYE'DE BİR İLKİ BAŞARDINIZ. BU NASIL BİR DUYGU?
Aşırı özgüvenden değil, yapmak zorunda olduğumuz için başardık. Bütün zorluklara rağmen projeye devam ettik. Bu tecrübemizle ikinci türbin jeneratörünü de yapmaya karar verdik. Birinciye harcadığımız 16 aylık süreden sonra, 4 aylık sürede ikinci jeneratörümüzü 22 Mart tarihinde çalıştırdık. Türbin 24 saat çalışıyor. Mühendisler ve teknik ekip olarak zaman zaman gözlerimizden yaşların süzüldüğü duygusal anlar yaşadık.
Belma ŞAHANER
