43 farklı işkolunda 866 esnaf sanatkar ile sahada yapılan anket çalışmaları sonucunda hazırlanan rapor, esnaf sanatkarların olumlu veya olumsuz olarak süreçten nasıl etkilendiği, faaliyetlerinde ne gibi değişikliklere gittiği, istihdam, sermaye ve iş kayıpları başta olmak üzere pek çok sorunun cevabını bilimsel verilerle yanıtlıyor. Ankete katılanların faaliyet süreleri çoğunlukla 5-20 yıl arasında değişirken; yüzde 39'u satış, yüzde 36'sı hizmet, yüzde 10'u üretim, yüzde 15'i ise hem üretim hem satış alanında çalışıyor. Yüzde 16'sı kadın, yüzde 84'ü erkek esnaf sanatkardan oluşan katılımcıların yüzde 22'si tek başına çalışıyor. Yüzde 65'i ise, 3 çalışana kadar istihdam eden üyelerden oluşuyor.
43 İŞKOLUNDA ANKET
Anket sonuçlarından elde edilen verilerle hazırlanan yaklaşık 600 sayfalık kitabı kamuoyuna tanıtan İESOB Başkanı Zekeriya Mutlu, esnaf işletmelerine gidilerek yapılan anketlerin sağlıklı ve verimli sonuçlar vermesi için 43 ihtisas odası ile işbirliği yaptıklarını söyledi. Ayakkabıcılar, büfe/ kantinciler, şoförler, kırtasiyeciler, dökümcüler gibi farklı meslek kollarında araştırma yaptıklarını belirten Mutlu, "Her mesleğin kendine göre durum analizlerini yaptık, farklı verilerini tespit ettik. Sonuçlar bize, üyelerimizin salgın sürecinden olumsuz yönde en fazla etkilenen kesimlerin arasında bulunduğunu göstermektedir. Çalışmadan elde edilen ortalama sonuçlara göre bu süreçte esnaf sanatkarların; İşleri yüzde 83 oranında düşmüş, yüzde 26 oranında istihdam kaybı yaşamışlardır. Ankete katılanların yüzde 71'i kiracı iken, kredilerden yararlanma oranları ise yüzde 38'i geçememiştir" şeklinde konuştu.
GELECEK KAYGISI
Meslek dalına göre etkilenme dereceleri farlılık göstermekle beraber, tüm esnaf işletmelerinin salgından olumsuz etkilediğini kaydeden Başkan Mutlu sözlerini şöyle sürdürdü: Hazırlanan rapordan çıkan en belirgin sonuç; esnaf sanatkarların işyerleri ile ilgili yaşadığı 'gelecek kaygısı' olmuştur. Çünkü; 1-SALGININ sürmesi ve ikinci dalga ihtimalinin güçlenmesi nedeniyle tekrar faaliyetinin sınırlanması veya durdurulması korkusu yaşamaktadırlar, 2- Bazı üyelerimiz 15 Mart'tan bu yana çalışamaz durumdayken, bazı üyelerimiz de işyerlerini açtıkları halde eski iş potansiyellerini yakalayamamışlardır. Örneğin, insanlar çekindikleri için berbere gitmemekte, lokantaya gitmek yerine evinden işyerine yemek getirmekte, minibüs yerine kendi aracını kullanmaktadır. Normalleşme sürecinde üyelerimizin sadece yüzde 23'ünün eski iş potansiyelini yakalayabildiği tespit edilmiştir.
BEKLENTİLER
Geleceğini net göremeyen esnaf sanatkarlar için bazı etkili tedbirlerin düşünülmesini isteyen Mutlu, kesimin beklentilerini şöyle sıraladı:
■ Üyelerimiz 2021 yılından da endişelidir, eski işlerini yakalayabilmeleri şüphelidir. Öte yandan ötelenen yasal vecibelerin ve kullanılan destek kredilerinin vadeleri yaklaşmıştır. Dolayısıyla istediği işleri halen yapamayan, para kazanamayan esnaf sanatkarlara 1-2 yıl geri ödemesiz, sıfır faizli kredi destekleri tahsis edilmelidir.
■ Çok etkilenen bazı meslek kolları için özel lokal tedbirler düşünülmelidir. Kantinciler, servisçiler, kahveciler, kırtasiyeciler gibi bazı meslek kolları 15 Mart'tan bu yana çalışamamakta, işletmelerini açsalar bile iş yapamamaktadırlar. Bu kapsamdaki işletmelerimiz için ek olarak mesleğe özel, kira muafiyeti, SGK prim ödemelerinin dondurulması, vergi affı, mülk sahibi özel şahıs ise kira yardımı gibi ek önlemler alınmalıdır.
■ Genel anlamda esnaf sanatkarların iki yıla kadar kamu kurumlarına ve yerel yönetimlere olan ödemelerinin yapılandırılması, vergi indirimleri veya muafiyetlerinin hayata geçirilmesi, esnafa çalıştırdığı eleman için istihdam kolaylıkları getirilmesi ve sicile kayıtlı esnaf sanatkarlara hibe olanaklarının planlanması yararlı olacaktır.
■ Salgın süreci ile önemi artan e-ticaret olgusuna üyelerimizin geçişini kolaylaştırmak ve yeni satış kanalları açmalarına yardımcı olmak için esnaf teşkilatları ile ortak çalışmalara öncelik verilmelidir.
