Ekonomist İbrahim Derici, Yeni Asır Gazetesi'ne yeni ekonomik modelin Türkiye ekonomisine neler kazandıracağını anlatırken, küresel enerji krizinin etkilerini değerlendirdi. Karadeniz'deki doğalgazın Türkiye ekonomisi için önemine dikkat çeken ekonomist Derici, "Türkiye'nin yolu çok açıktır. Yeter ki şu enflasyonist süreci biraz sabır, dikkat ve tasarrufla atlatalım. Ondan sonra önümüz açık olacaktır" dedi.
KURLAR VE FAİZ STABİL
● Türkiye'nin yeni ekonomik modelini bizlere anlatabilir misiniz? Bu neden gerekliydi?
Türkiye'de 20 yıl boyunca AK Parti, yatırım ve büyüme odaklı ekonomi modelini uyguladı. Düşük kur yüksek faiz politikası yürürlükteydi.
19 yıl boyunca dünyada kesintisiz büyüyen nadir bir ülkeyiz. Ancak geldiğimiz noktada sürekli cari açık problemi yaşadık. Sürekli olarak döviz bulma ihtiyacı hissettik. Kurların oynaklığı, faizlerin yüksekliği ülkemizi kur-faizenflasyon sarmalına yani şeytan üçgenine sokuyordu. Bunun böyle gitmeyeceği yeni bir dönem başlamış oldu.
● Yeni modelle ne zaman Türkiye düzlüğe çıktı diyebiliriz?
20 Aralık 2021'de Cumhurbaşkanımızın açıkladığı, üretim, yatırım, istihdam ve ihracata dayalı büyüme modelinin birinci hedefi cari açığın azaltılmasıydı.
Son 18 aydır cari açık sorunu olmayan bir ülke olma fırsatı yakaladık. Tam bu esnada 2021 yılının son çeyreğinde kurlarda inanılmaz dalgalanmalar yaşandı. Bağımsız ekonomistlere göre ekonominin gerçekleriyle hiç alakası olmayan manipülatif dalgalanmalar yaşandı. Cumhurbaşkanımız kur korumalı TL mevduat hesabını açıkladığı gün 18 liralarda olan dolar bir günde 12 liranın altına düşüverdi. Eğer ekonomik gerçekliklerle açıklanabilseydi böyle bir düşme zaten yaşanamazdı. Yeni ekonomi modeliyle klasik yüksek faiz, düşük kur politikasından vazgeçildi. Kurların serbest olduğu, faizlerin baskılandığı bir sisteme dönüldü. Faizler düşük olduğunda yatırımcının önü daha da açılıyor.
Kur Korumalı TL Mevduat Hesabı devreye sokuldu. İlk çeyrekte kurlarda ve faizlerde stabilite yakalandı.
● Ukrayna-Rusya ve benzeri krizler bizi ne yönde etkiliyor?
Rusya-Ukrayna krizi yeni ekonomi modelinin uygulanmasında zorluklara neden oldu. Özellikle cari denge hedefimizde maalesef geriye gittik. İhracatta rekorlar kırdık lakin son üç aydır enerji ve emtia fiyatlarının artması nedeniyle ithalat için ödediğimiz döviz miktarı iki kat arttı. Bu bizim için ciddi bir sıkıntı.
Küresel sorunlar tüm dünyayla birlikte ülkemizde de yüksek enflasyon olarak karşımıza çıkıyor. Malesef bu yaşananlara stokçuluk yapan, fahiş fiyatlarla karlarını katlayan firmalar eklenince bugünkü tablo ortaya çıktı. Bizde maalesef stokçuluk da çok yaygın.
ENFLASYON GERİLEYECEK
● Türkiye ekonomisinin geleceği hakkındaki görüşleriniz nelerdir?
Enflasyonun sebebi olan kurlardaki oynaklığı belirli bir düzeyde tutmayı başardık. Şu anda emtia fiyatlarının artışından kaynaklanan sıkıntılar var. Tüketicinin satın alma gücünün korunması noktasında tüm destekler veriliyor. Üretim için de öyle.. Rusya ve Ukrayna krizi son bulursa Haziran ayından itibaren enflasyonun belli bir düzeye ineceğini ve yıl sonuna doğru bu güne oranla daha düşük enflasyon rakamlarında yılı kapatacağımızı düşünüyorum.
Sabırlı olmak gerekiyor. Bu süreçte büyük badireleri aştık. Karadeniz gazının sisteme verilmesi, Akkuyu nükleer santralinin devreye girmesi ve yenilenebilir enerji üretiminin daha da artması ülkemizi çok rahatlatacaktır.
Rusya'ya uygulanan yaptırımlar ülkemize inanılmaz fırsatlar getirecektir.
Yabancı yatırımcıların ülkemize olan ilgisinin arttığını görüyorsunuz.
Rusya'dan çıkan firmaların ilk tercihi Türkiye'dir. Enerji kaynaklarının Batı ülkelerine taşınması için tek yol Türkiye'den geçiyor. Türkiye'nin yolu çok açık. Yeter ki şu enflasyonist süreci biraz sabır, dikkat ve tasarrufla atlatalım. Ondan sonra önümüz çok daha açık olacaktır.
KARADENIZ GAZIYLA REKABET EDECEGIZ
● Karadeniz'de bulunan doğalgazımız kullanıldığı zaman enerji bağımlılığımız azalır mı?
Türkiye'nin çıkış noktası burası. AK Parti, dünyada hiçbir ülkenin yapmadığı bir şeyi yaptı. Çalışmalar sonucunda Karadeniz'de gaz yatakları bulundu. Karadeniz gazı 2023 yılının ilk aylarında devreye girecek. Bu bizim için önemli bir devrimdir. Karadeniz gazının sisteme kazandırılması enerji fiyatlarınından yakınan tüketiciyi ciddi şekilde rahatlatacaktır. Enerji maliyetlerinin düşmesi uluslararası rekabet gücümüzü önemli oranda artıracaktır.
TEK YOL ÜRETİM ARTIŞI
Enflasyonun aşağı çekilmesi için neler yapılması gerekiyor?
Olabildiğince üretimi arttırmamız lazım. Enflasyonla mücadelenin temel çaresi üretimi arttırmaktır. Türkiye'nin büyümesini sürdürmesi için özellikle katma değeri yüksek ürün üretimini ve ihracatını arttırması gerekli. Ticaret erbabı alışkanlıkları da etkili. Maliyetleri yüzde 20 artmasına rağmen yüzde 40 zam yapılıyor. Bu durumda vatandaşımız enflasyonu daha yüksek bir oranda hissediyor. Maliyetler düştüğünde ise indirim yansıtılmıyor. Kur kaynaklı enflasyonu bir stabiliteye kavuşturduk.
Kur Korumalı TL Mevduat Hesabı şu anda kurlar üzerinde önemli bir çıpa haline geldi ve o tuttu. Döviz kurlarındaki oynaklık ciddi şekilde düştü. Faizlerde de stabil bir dönem yakalandı. Sanayi ve üretime verilen destekler de devam ediyor ancak bizim enerji ve ithal aramal (emtia) maliyetlerinin getirdiği ciddi bir enflasyon sorunumuz var.
MERT ALPDÜNDAR
