Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye ekonomisinin 3 yıldır kesintisiz büyüdüğüne dikkat çekerek, "İhracatımız Temmuz ayında yüzde 8,4 artışla 20 milyar 93 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylelikle tarihin en yüksek Temmuz ayı ihracat değerine ulaşılmıştır" dedi.
Bakan Bolat yaptığı açıklamalarda şu ifadeleri kullandı:
"Bakanlığımızca atılan tüm bu adımlarla birlikte depreme ilişkin kararlı çalışmalarımızı göstermek amacıyla iş dünyamızla birlikte iki büyük ve yıkıcı depremin merkez üssü Kahramanmaraş'ta Dış Ticaret Rakamlarının açıklanmasına karar verdik. Bu kapsamda sizlerle yurt içi ve yurt dışı gelişmelerle birlikte Temmuz 2023 dönemine ait Dış Ticaret verilerimize ilişkin değerlendirmelerimizi paylaşmak istiyorum. Bilindiği üzere, 2023 yılında küresel üretimde ve dış ticarette oldukça zayıf bir seyir gözlenmektedir. Nitekim 2023 yılı Ocak-Mayıs dönemde küresel mal ihracat hacmi %0,2 oranında daralmıştır. Uluslararası Para Fonu (IMF) Küresel Ekonomik Görünüm Temmuz 2023 güncellemesine göre, küresel büyümenin, 2022 tahmini olan %3,5 seviyesinden 2023 yılında %3,0'a gerilemesi beklenmektedir.
2023 yılı için en önemli ticaret partnerimiz olan Avro Bölgesinin bu sene %0,9 büyüme göstermesi beklenirken, ABD için büyüme beklentisi %1,8 olarak açıklanmıştır. Küresel ticaret büyümesinin, 2022'deki %5,2 seviyesinden 2023'te %2,0'a gerilemesi, 2024'te ise %3,7 ile tarihsel ortalamanın altında kalmaya devam etmesi beklenmektedir. (2000-2019 ortalaması %4,9). 2023 yılı Temmuz ayı PMI (İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi) verileri de küresel talebin bir müddet daha zayıf seyredeceğine işaret etmektedir.
Açıklanan Temmuz ayı öncü PMI göstergeleri Avro bölgesinde 42,7, en büyük ticaret ortağımız Almanya'da 38,8, İngiltere'de 45,3 ve ABD'de 49'la 50 eşik değerin altında kalmıştır.
TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER
Pandemi ve devamındaki Rusya-Ukrayna savaşının üzerine gelen deprem felaketine karşın ülkemiz ekonomisi, 2023 yılının ilk çeyreğinde de büyüme trendini koruyarak son 11 çeyrektir kesintisiz büyüme performansını sürdürmüştür (2023 ilk çeyrek büyüme: %4,0). İhracatımızda da benzer performansı göstermeye devam ediyoruz. 2021 yılında, tarihinde ilk defa %1 seviyesinin üzerine çıkan küresel ihracattan aldığımız payı; 2022 yılında %1,02'ye; 2023 yılı ilk çeyreğinde ise %1,04 oranına yükselttik. Söz konusu gelişmelere paralel olarak, deprem felaketinin ekonomik etkilerinin telafi edilmeye başlandığını da gözlemliyoruz.
Mayıs 2023 itibarıyla istihdamda, geçen yılın aynı ayına kıyasla 858 bin kişi ve pandemi öncesine göre (2020 Ocak) yaklaşık 4 milyon kişi artış yaşanmıştır. İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı, Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,3 puan artarak %76,9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylece Şubat ayında yaşanan deprem felaketi ardından kapasite kullanım oranı son 10 ayın (2022 Eylül: %77,3) en yüksek değerini almıştır. Turizmde de pandemi nedeniyle yaşanan zorlu sürecin akabinde, Rusya ve Ukrayna savaşı ile gelen belirsizliklerden sonra, TÜİK verilerine göre, bu sene 2022 yılını ilk yarısına kıyasla ülkemize gelen turist sayısı %21 artışla 22,2 milyon kişi oldu. İlk altı ayda turizm gelirimiz ise %27 artışla 21,7 milyar Dolar oldu. Gecelik ortalama harcama da beş yıl önce 67 (2018 yılı) dolarken 100 dolara yükseldi.
İHRACATTA REKOR
İhracatımız Temmuz ayında %8,4 artışla 20 milyar 93 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylelikle tarihin en yüksek Temmuz ayı ihracat değerine ulaşılmıştır. 2023 yılı Ocak-Temmuz döneminde ise ihracatımız küresel üretim ve ticaret de düşüş ile deprem felaketine rağmen geçtiğimiz yılki seviyelerine yakın 143 milyar 435 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (Bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracatımız yılın ilk altı ayında %0,6 oranında düşmüştür.) Temmuz ayı itibarıyla son 12 aylık ihracat ise %2,1 oranında artış ile 253 milyar 379 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Bu sonuç küresel üretimdeki ve özellikle en büyük ihracat pazarlarımız olan AB ülkelerindeki durgunluğa, dünya ekonomisinde zayıflayan üretime ve ticaret hacmine ve ayrıca dünya ticaret fiyatları ile emtia fiyatlarındaki ciddi düşüşe rağmen başarılmıştır. Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, motorlu kara taşıtları ihracatı %36,0 oranında artarak 2,4 milyar dolar; kazan ve makine ihracatı %24,9 oranında artarak 1,9 milyar dolar; elektrikli makine ve cihaz ihracatı ise %30,7 oranında artarak 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Önemle vurgulamak istediğim bir diğer gelişme ise katma değerli ihracattaki artıştır. Bu kapsamda, 2022 yılında %36,9 olan orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürün ihracatının imalat içindeki payı, bu yılın ilk yedi ayında %40,8'e yükselmiştir.
Önümüzdeki dönemde de katma değeri yüksek ürünlerin üretimini ve ihracatını artırarak daha fazla değer yaratılmasını sağlayacak ve sürdürülebilir refah artışlarını elde edeceğiz. Temmuz ayında ithalatımız ise %11,1 artışla 32 milyar 475 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ocak-Temmuz dönemde ithalatımız ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,1 oranında artışla 217 milyar 52 milyon dolara ulaşmıştır. İthalattaki artış önemli oranda işlenmemiş altın ithalatından kaynaklanmaktadır. Nitekim bu dönemde işlenmemiş altın ithalatı 12,5 milyar dolar, yani %180,4, artarak 19,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında ithalattaki artışın temel belirleyicisi olan enerji ithalatı ise %26,0 oranında gerileme ile 41,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bir önemli sevindirici husus ise, TL ile yapılan ithalattaki artıştır. Ocak-Temmuz döneminde TL ile ithalatımız %157,1 artarak 309,5 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu artış ödemeler dengesi finansmanı açısından olumlu bir gelişmedir.
TİCARET BAKANLIĞI FAALİYETLERİ
"Türkiye Yüzyılı"na Ticaret Bakanlığı olarak mevcut olanın ötesinde yepyeni hedefler ve politikalar ile giriyoruz. Tüm gayretlerimizi, ülkemizi, anılan vizyon kapsamında belirlediğimiz hedeflere ulaştırmak için sarf ediyoruz. Bu kapsamda 2028 yılında; mal ihracatımızı 400 milyar dolara, hizmet ihracatımızı 200 milyar dolara, küresel mal ihracatında ülkemizin payını %1,2'ye, KOBİ'lerin ihracattaki payını %40'a, orta yüksek ve yüksek teknolojili ihracatımızın payını %50'ye ve genel ihracatımız içinde e-ihracatın payını %10'a çıkarmayı hedefliyoruz.
Söz konusu hedeflere ulaşmak için, yeni dönemle birlikte birçok yeni politikayı hayata geçirirken, ihracatçılarımızın özellikle finansmana erişimde karşılaştıkları sorunlarına çözüm bulmak adına çalışmalarımıza hız verdik. Bu doğrultuda, halihazırda çalışmalarına başladığımız "2028 İhracat Tanıtım ve Pazarlama Vizyonu" kapsamında, geçtiğimiz günlerde, TİM, İhracatçı Birliklerimiz ve Sektör Kurullarımızın katıldığı geniş çaplı bir toplantı gerçekleştirerek çalışmalarımıza başladık. Bakanlık olarak TİM ve İhracatçı Birliklerimiz ile birlikte 3 aylık yoğun bir mesainin harcanacağı çalışma dönemi sonrasında, her bir sektörümüz için belirlenen hedef ülkelerde, en az 30 tanıtım ve pazarlama projesini hazırlamış olacağız.
Projeler kapsamında, heyet, fuar, B2B, Ur-Ge ve Hi-ser destekleri, medya tanıtım faaliyetleri, roadshow, sektörel dergi, tadım aktivitesi, konferans, sosyal medya, influencer, dizi Film oyuncularımızın halk buluşması vb. faaliyetlerden oluşan, her bir sektörün kendi dinamiğine uygun olarak belirlenen pazarlama karmasını hayata geçirerek Türk ihraç ürünlerimiz için yoğun bir tanıtım kampanyasını başlatacağız. Diğer taraftan, sürdürülebilir ihracatı sağlamak adına Bakanlık olarak önem verdiğimiz pazar çeşitliliği politikamız doğrultusunda, geçen yıl kamuoyuyla paylaştığımız "Uzak Ülkeler Strateji"mizi proaktif bir şekilde yürütüyoruz. Ülkemize ortalama mesafesi 8.500 km olan 18 ülkeye yönelik ihracatımızı artırmak amacıyla, ihracatçılarımızın Uzak Doğu'dan Latin Amerika'ya, belirlenen ülkeler ile ticari ve ekonomik iş birliğini artırmaya devam edecek, fuar katılımı, ticaret heyetleri, ikili anlaşma ve tanıtım faaliyetlerini daha da yoğunlaştıracağız.
Bunun yanı sıra, yeni dönemle birlikte uygulamaya koyduğumuz "İslam Ülkeleri İhracat Geliştirme Strateji"miz doğrultusunda, İslam ülkelerinin ihracatımızdaki %26'lık payının 2028 yılında %30'a yükselmesini hedefliyoruz. Bu kapsamda, her bir ülkenin pazar yapısını inceleyerek potansiyel sektör ve ürün belirleme çalışmalarını titizlikle sürdürüyoruz. Aynı zamanda ticari diplomasi faaliyetlerimize de tüm gücümüzle ara vermeden devam ediyoruz. Bu doğrultuda, 17-20 Temmuz 2023 tarihleri arasında Sayın Cumhurbaşkanımızın başkanlığında Körfez Ülkelerine gerçekleştirilen program kapsamında Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde ikili temaslar gerçekleştirdik, ayrıca, Cezayirli muhataplarımızla görüştük.
Yine yakın günlerde Mısır ve Azerbaycanlı muhatap Bakanlarla dış ticaretimizin geliştirilmesi kapsamında görüşmelerde bulunduk. Temaslarımız neticesinde, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ile imzaladığımız Ticaret ve Ekonomik Ortaklık Anlaşmaları (TEOA)'nın iç onay süreçlerinin hızlı bir şekilde tamamlanarak yürürlüğe girmesini hedefliyoruz.
İHRACATIN FİNANSMANI
Bakanlık olarak büyük önem verdiğimiz bir diğer konu da ihracatçılarımızın finansmana erişimidir. İhracatçımızın daha düşük maliyetli finansman imkânlarına kavuşması için Türk Eximbank ve İhracatı Geliştirme A.Ş. başta olmak üzere, tüm paydaşlarımızla etkin bir şekilde çalışıyoruz. 2023 yılının ilk 6 ayında ihracatçılarımıza 19,6 milyar dolar kredi ve sigorta desteği sağlayan Türk Eximbank'ın sermaye yapısı, yakın zamanda tamamlanan 6,8 milyar TL'lik sermaye artırımı ile daha da güçlendirildi. Faaliyete geçmesinin üzerinden henüz 1 yıl geçmesine rağmen, 39,5 milyar TL tutarında ihracat kredisine kefalet sağlama başarısı gösteren İGE A.Ş. ile ihracatçılarımızın finansmana erişim sorununa çözüm sunmaya devam ediyoruz.
İhracatın finansmanına yönelik Merkez Bankamız tarafından atılan sadeleştirme adımlarının 2028 hedeflerimize ulaşmada önemli katkı sağlayacağına inanıyoruz. Sevindirici bir husus olarak, Merkez Bankası tarafından reeskont kredisi kullanımında %30 ilave ihracat bedeli satış koşulu kaldırılarak, günlük kullanım limiti 1,5 milyar TL'ye yükseltilmiş, ayrıca, reeskont kredisi kullanan firmalarımızın ithalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımlarına istisna getirilmiştir. Bununla birlikte, Hazine ve Maliye Bakanlığımız tarafından yakın zamanda ihracatçılarımıza yönelik getirilen bir diğer destekleyici düzenlemeyle, ihracatçılarımızın elde ettikleri kazançlarına uygulanan kurumlar vergisi oranındaki indirimin 1 puandan 5 puana yükseltildiğini yine büyük bir memnuniyetle ifade etmek isterim.
Bakanlık olarak, bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da ihracatı artırmak üzere çalışmalarımızı kararlılıkla sürdüreceğiz. İnovasyona dayalı yatırım ve üretim, ihracat, istihdam önceliklerimiz kapsamında sürdürülebilir refah artışını sağlayarak ve adil bir şekilde bölüşerek ülkemizi ekonomik ve sosyal açıdan daha ileri taşımayı hedefliyoruz."
