Milyonlarca vatandaş kredi çekerek ev sahibi olmak için bankaların kapısını çalıyor. Bankalar ise vatandaşa krediyi verirken yasalara aykırı olan bazı hususlarda dayatmada bulunuyor. Ticaret Bakanlığı, konut finansmanı sözleşmeleri kapsamında hem banka hem de kredi kullanacaklar için kuralları belirledi.Belirlenen kurallara aykırı hareket eden ve vatandaştan bu yönde talepte bulunan bankaların Tüketici Hakem Heyetleri'ne şikayetleri sonrası cezai işlem uygulanırken, bankaların yükümlülükleri de tek tek sıralandı.
Bankalar ve tüketiciler arasında imzalanacak konut kredisi sözleşmelerinde uyulması gereken hususlar şöyle:
Konut finansmanı sözleşmelerinde sigorta yaptırmak zorunlu mudur?
Tüketicinin açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili zorunlu deprem sigortası olan DASK harici sigorta yaptırılamaz. Tüketici sigorta yaptırmak istemesi halinde ise istediǧi sigorta şirketinden poliçe satın alabilir. Banka illaki sigortanın kendisi tarafından yaptırılması konusunda tüketiciye şart koşamaz. Ancak yapılacak bu sigortanın kredi konusuyla, kalan borç tutarıyla ve vadesi ile uyumlu olması gerekir.
Konut finansmanı sözleşmesi yan finansal ürün alım şartına bağlanabilir mi?
Konut finansmanı sözleşmesi kredi ile ilgili olanlar hariç olmak üzere otomatik ödeme talimatı, tamamlayıcı sağlık sigortası gibi yan finansal ürün ve hizmet alım şartına bağlanamaz. Bankaların mevcutta kredi kullandırırken vatandaşlara şart koştuğu fatura ödeme talimatı verme şartı yasalara aykırı olarak kabul ediliyor.
Konut kredilerinde tüketicinin temerrüte düşmesi (borcunu ödeyememesi) durumunda kalan borcun tamamı hangi şartlarda talep edilebilir?
Tüketicinin taksitleri ödemede temerrüte düşmesi durumunda eǧer kredi veren tüm borcun ödenmesi hakkını saklı tutmuş ise bu hakkı ancak kredi verenin tüm yükümlülüklerini yerine getirmiş olması ve tüketicinin de birbirini izleyen en az iki taksiti ödememesi durumunda kullanabilir. Bankanın bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az 30 gün süre vererek uyarıda bulunması gerekiyor. Süre sonunda bankanın tüketici hakkında işlem başlatma hakkı bulunuyor.
Konut kredisini erken ödemek isteyen tüketiciden bankanın talep ettiği erken ödeme tazminatı yasal mıdır?
Kredinin faiz oranı sabit olarak belirlenmiş ise, sözleşmede yer alması şartıyla, tüketicinin borçlandığı tutarın tamamını veya bir taksit tutarından az olmamak üzere herhangi bir tutarı vadesinden önce ödemesi durumunda tüketiciden erken ödeme tazminatı talep edilebilir. Bu tazminat, erken ödenen anapara tutarının kalan vadesi 36 ayı aşmayan kredilerde yüzde 1'ini, 36 ayı aşan kredilerde yüzde 2'sini geçemez. Bu tutar hiçbir şekilde tüketiciye yapılacak toplam indirim tutarını aşamaz. Deǧişken faiz oranlı kredilerde ise tüketiciden erken ödeme tazminatı talep edilemez.
Kredi kullandırırken hayat sigortası yaptırılması yasal mıdır?
Bankalar özellikle belli yaşın üzerindeki kişilere kredi kullandırırken verdikleri krediyi güvence altına almak gerekçesiyle hayat sigortası yaptırma şartı koşuyor. Ancak bakanlık zaten konuta kredi karşılığında banka tarafından ipotek konulduğunu belirterek, kredinin ödenmemesi halinde bankanın evi satışa çıkararak zararını karşılayabileceğini belirtiyor. Bu sebeple ortada banka aleyhine bir durum olmadığı için hayat sigortasının da yasal bir dayanağı bulunmuyor. Kredi borcunun tamamının erken kapatılması durumunda, "kredi süresince peşin olarak alınan hayat sigortasına" ilişkin bedelin kalan kısmının geri alınması mümkün müdür? Kredi baǧlantılı yapılan sigortalarda kredinin erken kapatılması halinde sigorta teminatı açısından sonlandırmaya ilişkin bir dilekçeyle sigorta sözleşmesi sonlandırılarak bakiye kalan süre için sigorta priminden kalan miktarın iadesi talep edilebilir. Bu durumda riskin devam ettiǧi gün hesaplanarak fazladan kalan gün sayısı kadar tutar iade edilebilir. Yani vatandaşlar kredilerini kapattıkları tarihte eğer isterlerse hayat sigortasına ilişkin sonraki ayların ödemelerini iptal edebilirler.
Yasalara aykırı bir durumla karşılaşan vatandaş bankaları nereye şikayet edebilir?
Tüketici hakem heyetlerine e-Devlet üzerinden başvuru yapma imkanı bulunuyor. Tüketici Bilgi Sistemi aracılığıyla şikayetler kolayca iletilebiliyor. Bunun için E-devlet sistemine şifre, internet bankacılığı, mobil imza gibi yöntemlerden biriyle giriş yaptıktan sonra arama çubuğuna TUBİS (Tüketici Bilgi Sistemi) yazmanız gerekiyor. Ardından Tüketici Hakem Heyeti başvuru sayfasına yönlendirilen vatandaşlar şikayetlerini buraya iletebiliyor.
