SAHTE içerikler, bireysel ve toplumsal güvenliği tehdit eder. Doğrulama yapmadan paylaşmayın, teknolojik araçları kullanın ve eleştirel bakış açısını koruyun. Unutmayın: "Bir bilgiyi paylaşmadan önce doğrula, sen de dezenformasyonun parçası olma!" Günümüzde sosyal medya, haber siteleri ve dijital platformlarda sahte içerikler (dezenformasyon, deepfake, manipüle edilmiş görseller) hızla yayılıyor. Bu içerikler, yanlış bilgilendirme, dolandırıcılık veya manipülasyon amacı taşıyabilir. Sosyal medyada sahte içerikleri tespit etmek zor olabilir, ancak aşağıdaki yöntemlerle şüpheli içerikleri analiz edebilir ve doğruluğunu sorgulayabilirsiniz.
MALİYETLERİ DÜŞTÜ
SAHTE görüntü üretmenin maliyeti günümüzde daha çok düştü. Üstelik yapay zeka sayesinde bu görüntüleri üretmek için profesyonel olmak, teknolojiyi kullanmak uzmanlık gerektirmiyor. Görselin daha önce başka bir bağlamda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmek için Google Lens, TinEye veya Yandex Görsel Arama kullanabilirsiniz. Eğer aynı görsel farklı tarih ve olaylarla paylaşılmışsa, büyük ihtimalle manipüle edilmiştir. Ellere ve yüzlere dikkat edin: Sahte görsellerde ellerin eksik parmakları olabilir veya yüzler yapay bir şekilde simetrik olabilir.Gözlüklerin asimetrik olması, arka planda bozulmalar, metinlerin anlamsız olması gibi işaretler olabilir. Stable Diffusion, Midjourney gibi araçlarla üretilmiş mi? Bazı yapay zeka modelleri belirli filtreler veya yapay ışık efektleri kullanır.
ÜRETMEK ZOR DEĞİL
SAHTELİĞİNDEN şüphe ettiğiniz karakterin göz kırpma oranına bakın. Çoğu deepfake videoda göz kırpma hareketleri doğala kıyasla daha az olduğunu söyleyebiliriz. Ses ile dudak hareketleri uyumsuz mu? Konuşan kişinin dudak senkronizasyonu bozuk olabilir. Yüzün etrafında bulanıklık ve anormallikler var mı? Özellikle yüz kenarları pürüzsüz veya yapay görünebilir. Tüm bu detaylar size görüntülerin deepfake teknolojilerle üretilip üretilmediğini gösterir.
SAHTELİĞİ TESPİT ETME
Görseli tersine arayın ve detaylara bakın.
- Haberi resmi kaynaklardan doğrulayın.
- Hesabın güvenilir olup olmadığını inceleyin.
- Duygusal manipülasyon yapan içeriklere dikkat edin.
- Doğrulama araçlarını kullanarak analiz yapın.
Bir içerikten şüphelendiğinizde önce kontrol etmek, yanlış bilgiyi yaymaktan daha iyidir. Özellikle hangi tür sahte içerikler üzerine odaklanmak istiyorsunuz?
KAYNAK VE TARİHLERE DİKKAT
RESMİ haber sitelerinden kontrol edin. Eğer yalnızca bir sosyal medya hesabı veya bilinmeyen bir kaynak paylaşıyorsa şüphelenin. Kim paylaşmış? Bot hesaplar, doğrulanmamış veya sahte isim kullanan hesaplar olabilir. Eski olaylar bazen yeni gibi paylaşılır. Haberlerin tarihini kontrol etmek için Google Haberler veya Twitter Gelişmiş Arama kullanabilirsiniz. Örneğin, eski bir protesto veya afet görüntüsü yeni bir olay gibi gösteriliyor olabilir. Sahte haberlerde abartılı, aşırı duygusal ve sansasyonel bir dil kullanılır.
YAZIM HATALARI
"ŞOK edici!", "Görünce inanamayacaksınız!" gibi ifadeler kullanılıyorsa dikkatli olun. Eğer çok fazla yazım hatası veya anlamsız kelime kullanımı varsa, muhtemelen yapay zeka tarafından oluşturulmuş olabilir. Hesap yakın zamanda açılmış mı? Takipçi sayısı çok düşük ama paylaşımları fazlaysa bot olabilir. Profil fotoğrafı tersine aramayla başka birine mi ait? Çok fazla paylaşım ama az yorum varsa veya yorumlar alakasızsa, hesap büyük ihtimalle sahte olabilir. Bot hesaplar genellikle aynı içerikleri tekrar tekrar paylaşır.
