NATO üyeliğinde İsveç 2023’ü bekleme odasında

KONUK YAZAR BÜLENT ERANDAÇ YAZDI
NATO genişlemesinde tüm gözler Türkiye'ye çevrildi. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın kararının ardından İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyesi olma durumu netlik kazanacak. Son duruma göre İsveç ve Finlandiya Türkiye'ye verdikleri sözleri halen yerine getirmediler. Başkan Recep Tayyip Erdoğan-Türk Devlet Aklı sabırla bekliyor. Önceki hafta Başkan Erdoğan, "İsveç'in yeni başbakanı randevu talebinde bulundu, 'Randevu verin, gelsin' dedim. Ülkemizde kendisiyle bu konuları da görüşürüz. Bizim bu noktadaki düşüncemiz değişmedi.
Şu andaki yeni başbakanın yaklaşım tarzı, terörle ve teröristlerle mücadeleden yanadır. Bu tür cezai müeyyidelere çarptırılmış olan bu teröristleri bunların yakalayıp bize vermeleri lazım. Bunlar bize verilmediği sürece parlamento aşamasında bu iş yürümez" ifadelerini kullanmıştı.
MAKEDONYA ADINI DEĞİŞTİRDİ
İsveç'in yeni başbakanı Ankara'ya geliyor. Güzel laflar ediyorlar ama Başkan Erdoğan'ın dikkat çeken bu sözlerine göre özellikle İsveç, PKK'lı teröristleri vermediği takdirde Türkiye tarafından 2023'ü bekleme odasına gönderilecek. Bilindiği gibi Yunanistan, Makedonya'nın NATO üyesi olmasına engel olmuştu, iki yıl bekleme odasına sokmuştu.
Makedonya ülkenin ismini değiştirmek zorunda kalmıştı. Kuzey Makedonya ismiyle NATO üyesi olma hakkını zorlukla kazanmıştı.
FİNLANDİYA ÇOK DAHA İLGİLİ
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, 28 Haziran'da Finlandiya ve İsveç'e NATO üyeliğinin yolunu şartlı açtı. Türkiye şartlarını kabul eden İsveç, Finlandiya ve Türkiye arasında NATO Genel Sekreteri Stoltenberg'in önünde üçlü mutabakat metni imzalanmıştı. Mutabakatın üzerinden dört ay geçti.
İsveç ve Finlandiya verdikleri sözü hala yerine getirmedi. Türkiye ile görüşmelerde Finlandiya'nın çok daha ilgili ve olumlu tavır içinde olduğu gözlenirken, İsveç beklenen noktaya hala yaklaşamadı.
BIDEN TEZGAHI KURMUŞ
Bu dört ay içinde ABD-Başkan Biden'ın tezgahlarına tanık olduk.
NATO'nun 28 ülkesi yangından mal kaçırır gibi İsveç ve Finlandiya'nın katılımını onayladı. Dört ay gibi kısa bir sürede NATO üyesi 30 ülkeden 28'inin İsveç ve Finlandiya'nın katılım anlaşmalarını onaylamları manidar. Belli ki ABD Başkanı Biden bu arada iyi tezgah kurmuş. Arka kapı çalışmalarını hızlıca yürütmüş. Katılım anlaşmalarını onaylamayan iki ülke Türkiye ve Macaristan kaldı.
Önceki gün Macaristan da, onaylama tasarısını Aralık ayında meclislerine göndereceğini açıkladı.
Macaristan Başbakanı Orban, Türkiye dostu. Macaristan'a helal olsun. Avrupa ortalarından Çin Seddi'ne kadar Türk ekseninin iki kilit ülkesi, Macaristan ve Türkiye'dir.
Macaristan ile Türkiye'nin dostluk ve kardeşliği başta Amerika olmak üzere iki yüzlü Avrupa liderlerinin uykularını kaçırıyor.
ŞARTLAR SON DERECE AÇIK
Üçlü mutabakatta, Finlandiya ve İsveç'in verdiği sözleri içeren 2 kritik madde var: PKK ve iltisaklı kuruluşların faaliyetlerinin engellenmesi ve Türkiye'nin iadesini istediği kişilerin verilmesi.
Sözler son derece açıkken İsveç'te PKK'nın Türkiye aleyhinde, PKK terör örgütünün sembol ve flamalarıyla yaptığı gösteriler devam ediyor. Türkiye, İsveç'ten iadesini talep ettiği 29 kişinin adının bulunduğu bir liste verdi. İsveç bugüne kadar sadece tek bir kişiyi iade etti. O da adi bir suçtan aranıyordu. Bu listedekilerden çok büyük bir bölümü esasen İsveç vatandaşlığına alındığından iade taleplerini yerine getirmiyorlar. 6 iade dosyasının ise halen İsveç yüksek mahkemesince incelenmesi devam ediyor.
Geçen hafta içerisinde çevrimiçi olarak düzenlenen bir toplantıya katılan İsveç Dışişleri Bakanlığı'nın üst düzey bir yetkilisi utanmadan yüzsüzce bu iki konuda Türkiye'nin beklentilerini karşılayamayacaklarını söyledi.
TÜRKİYE GEREKENİ YAPACAK
İsveç ve Finlandiya'nın katılım anlaşmaları konusunda seçeneklerden biri de, iki ülkenin ayrı ayrı ele alınarak sadece Finlandiya'nın katılımının onaylanması.
İsveç'in Türkiye tarafından bekleme odasına alınması söz konusu olabilir. Bu durumda NATO'nun genişlemesinde, Rusya'nın kuşatılmasında kararlı olan, kendisini NATO'nun patronu sanan ABD ile Türkiye arasında müzakerelerin gündeme girme olasılığı yüksek görünüyor.
ABD İLE SORUNLAR SÜRÜYOR
İki ülkenin savunma bakanları Akar/Austin arasında geçen hafta gerçekleştirilen telefon görüşmesinden sonra Milli Savunma Bakanlığı'nca yapılan açıklamada, NATO ile ilgili konuların da ele alındığının belirtilmesi bu sürecin esasen başlamış olabileceğini akla getiriyor. ABD ile Türkiye arasında sorunlar sürüyor.
F-16 modernizasyonu için Amerika'nın son kararını vermesini beklerken, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyelikleri konusu paralel bir zamanlama içine girmiş bulunuyor.

SONUÇ
İSVEÇ ve Finlandiya'nın NATO'ya üyelikleri Başkan Erdoğan'ın elinde. ABD'deki seçim sonrasında, hem İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliği hem de Türkiye'ye verilmesi beklenen F-16 savaş uçakları konusunda Başkan Erdoğan ile Biden arasında NATO'nun nabzını artıracak jeopolitik bir görüşme gerçekleşebilir.