İzmirlilerin kabusu 17 fay

Elazığ'da 41 can kaybı yaşanan depremin ardından, Ege'nin de Akhisar-Kırkağaç ve Marmaris'te beşik gibi sallanması gözleri bölgedeki aktif faylara çevirdi. İzmir'de 6 ila 7.2 arasında deprem üretebilecek 17 aktif fay hattı olduğu ortaya çıktı. Kuzey Anadolu fayına benzeyen Gülbahçe, Seferihisar, Tuzla ve kuzey aksında yer alan Zeytindağ fay hatlarının 7.2 büyüklüğüne kadar deprem üretebilecek yapıda olduğu, İzmir, Kemalpaşa, Menemen, Bergama, Bornova, Dağkızılca, Foça, Tire, Beydağ, Kiraz, Gediz Grabeni, Gümüldür, Mordoğan gibi fay hatlarının ise 6-6.9'luk depreme neden olabileceği bildirildi.

330 YILDIR YIKICI OLMADI
İzmir'deki 17 aktif fayla ilgili Yeni Asır'a bilgi veren Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, bu fay hatlarının yerleşim yerlerinin altından geçtiğini belirterek, bunun tehlikeyi daha da büyüttüğünü söyledi. Özellikle fay zonu üzerindeki yapıların meydana gelecek şiddetli bir depremde sağlam yapılmış olsalar bile ayakta kalamayacağına dikkat çeken Sözbilir, "İzmir'de yaklaşık 330 yıldır yıkıcı deprem olmuyor. Son deprem 1688 yılında üretildi ve ciddi anlamda can ve mal kaybı yaşandı. Bu da biriken enerji ile İzmir'de büyük bir depremin yakın bir zamanda olabileceğini gösteriyor. Bir an önce önlem almalıyız" diye konuştu.

ŞİDDETİ 10'A ULAŞACAK
İzmir'de yıkım derecesi yüksek olabilecek faylar bulunmasına rağmen bunların üzerindeki yerleşimlerde yapı stoğunun durumunun tam olarak bilinmediğini ifade eden Sözbilir, "7.2 büyüklüğüne varan deprem demek şiddeti 10'a ulaşan deprem demektir. Örneğin Seferihisar, Gülbahçe, Tuzla ve Zeytindağ fay hatları, Kuzey Anadolu fayı gibi doğrultu atılımlı faylardır. Buralarda 7.2 büyüklüğüne kadar depremler olabilir. Ayrıca, İzmir sınırları içindeki diğer 13 fay hattında da 6-6.9 arasında depremler olabilir. Bu 17 faydan biri olan İzmir fayı Güzelbahçe'den başlayıp, Narlıdere, Balçova, Konak, Pınarbaşı, Altındağ'dan devam ediyor. Bu fay da 6.5-6.6 büyüklüğünde depreme neden olabilir. İzmir'deki aktif fay hatları yerleşim yerlerinin altından geçiyor. Bu fayların bulunduğu kimi havzaların belli yerlerinde çürük zeminler var" dedi.

FAY ZONU ÜZERİNDEKİ TÜM YAPILAR YIKILIR
İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi'nin dün yayınlanan raporunda İzmir'de 7 ve üzerindeki bir depremde 75 bin binanın yıkılacağı ve ağır hasar göreceği yönündeki ifadeleri de değerlendiren Sözbilir, "İMO binaların yapısına göre değerlendirme yapıyor. Oysa onların sağlam kabul edip de fay zonu üzerinde olan birçok bina var. Onlar da yıkılacak. Fay zonu üzerindeki bina sağlam da olsa yıkılır. Fay zonu, dinlemez, yer bu zonların olduğu yerlerden yırtılır ve oraya ne koysan yıkılır. Orada binayı çelikten de yapsan olmaz" dedi.

KENTLEŞME MASTER PLANINA GÖRE OLMALI
Kentin nasıl büyüyeceğinin bu fay hatlarına göre şekillenmesi gerektiğini dile getiren Sözbilir, "Fay hatlarının geçtiği bölgelerdeki risk taşıyan binalar tespit edilmeli. Bu binaların deprem master planı kapsamında performans analizlerinin yapılması gerekiyor. Özellikle fay zonları üzerindeki başta ilkokul, ortaokul, kreş, lise, gibi küçük ve genç nüfusu barındıranlar başta olmak üzere tüm binaların bu fay zonları dışına taşınması lazım. Kentsel dönüşüm dediğimiz şey de zaten bu. Kentsel dönüşüm, eski binayı yıkıp yerine yenisini yapmak olmamalı. Kentsel dönüşüm, bu tür jeolojik tehlikelere karşı önlem alacak şekilde yapılmalı" dedi.
TSUNAMİ TEHLİKESİ
İzmir'de bu 17 aktif fay hattının yanı sıra dış körfezde de birçok aktif fay hattı bulunduğunu ifade eden Prof. Dr.Hasan Sözbilir, bu fay hatlarında yaşanacak şiddetli depremlerin tsunami tehlikesini beraberinde getirebileceğini söyledi. İzmir'in yanı sıra Manisa ve Balıkesir'de de 20 civarında aktif fay olduğunu, bunların da İzmir'e etki edebileceğini dile getirdi.
'İZMİR İSTANBUL'A GÖRE BİRAZ DAHA TEHLİKELİ'
Bilim insanlarının olası İstanbul depremi üzerinde yoğunlaştığını ancak İzmir'in İstanbul'a göre biraz daha tehlikeli sayılabileceğini anlatan Prof. Dr.Hasan Sözbilir, şöyle konuştu: "İstanbul'un içerisinden diri bir fay geçmiyor. Orada Marmara Denizi'nde Kuzey Anadolu fayından dolayı bir deprem oluşursa İstanbul'un nasıl etkileneceği değerlendiriliyor.

ÇOK SAYIDA ÇALIŞMA
Ama İzmir'de 17 aktif fay var. Geçmişlerini çok çok az biliyoruz. Yaptığımız çalışmalarla öncelikle bu fayları tanımaya çalışıyoruz. Bu fayları tanımak için hendek tabanlı paleosismoloji çalışmaları, haritalandırma çalışmaları gibi çok sayıda çalışma yapılıyor. Şu ana kadar İzmir'de Balçova, Narlıdere, Pınarbaşı, Gülbahçe, Seferihisar gibi yerlerde bu hendekleri açıp incelemeleri yaptık."

ERHAN GÜLENÇ