Binlerce yıllık zengin mimari geleneğin izleri Anadolu'da birer birer siliniyor.
Anadolu'nun mimari zenginliğinin bir parçası olan Aydın'ın Söke ilçesindeki Latmos Dağları'nda zamana direnen tarihi çit örgü evler geçmişten günümüze uzanıyor.
Bölgede yeni örneklerine pek rastlanmayan çit evlerin mevcutları da bakımsızlık yüzünden yok oluyor.
HAMMADDESİ HAYIT
Çit evlerin ana hammaddesi, Latmos'un dere yataklarında bulunan hayıt bitkisi.
Ustalar çit ev yapımında kullandıkları hayıt dalını çiçeklenme döneminden önce keserler. Kesilen hayıtların yerine tekrar yeni filizler meydana çıkar. Çit evin iskeletini oluşturan kalın ağaç aksamlar hem sert hem sağlam olması nedeniyle budama zamanında pinar ve delice dallarından seçilir. Çit ev tamamen örüldükten sonra, iç bölümü Latmos'un birçok yerinde bulunan yöre halkı tarafından keren adı verilen sakız toprakla sıvanıp, daha sonra beyaz kireçle badana yapılır. Önceleri çit evlerin çatısı, Azap Gölü'nden temin edilen sazlarla örtülürdü.
Zamanla çit evlerde de değişimler olmaya başlandı. Her yıl sazları değiştirmek yerine, daha kolay ve kalıcı olan kiremitler çatıları örttü.
ÇİT EVDE DOĞDU
Latmos Dağları'nın Ceritler mezrasında yaşayan Hüseyin Karakaya, çit ev yapabilen birkaç ustadan birisi. Kendisi de çit evde dünyaya gelen ve yaşamının önemli bir bölümünü çit evlerde geçiren Karakaya, mesleğinin sırlarını babasından öğrenmiş. Günümüzde çit ev yaptıran olmadığından sanatını sürdüremediğini belirten Karakaya, yaptığı minyatürlerle çit ev mimarisinin yok olmasını engellemeye çalıştığını söyledi.
GELENEK SÜRSÜN
Karakaya, geleneğin yok olmak üzere olmasından duyduğu üzüntüyü dile getirerek, "Bu dağların korunması için öncelikli olarak Latmos'un insanlarının korunması gerekir.
Çit ev kültürün yaşatılması ve bunu yapan ustalara sahip çıkılması, gençlere bu kültürün öğretilmesini istiyorum" dedi. Karakaya, bahçesine, turistik tesislerine çit ev yaptırmak isteyenlere yardımcı olabileceğini ve kendinden sonra da bu kültürün yaşaması için gençleri bu konuda eğiteceğini söyledi.
KAZIM YÖRÜKCE
