Antisosyal kişilik

Geçen ay, Ordu Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi öğrencisi 20 yaşındaki Ceren Özdemir'in, evine gireceği esnada, kendisini hiç tanımayan bir cani tarafından öldürülmesi hepimizi derin bir acıya boğdu. Olay bu tür vakalarla profesyonelce uğraşan krimonologları bile dehşete düşürdü. Katil zanlısının yakalanması sonrası gerek ifadesi gerekse kişisel geçmişi bir suç makinesi olduğunu ortaya çıkardı. Babasının da cinayet işlediği, cezasını çekip hapisten çıktıktan sonra bir akrabası tarafından öldürüldüğü, kendisinin bu olay sonrası akrabaları tarafından çocuk yurduna teslim edildiği biliniyor.
Tüm bu süreçte, haber metinlerinde antisosyal kişilik, psikopati, empati eksikliği, madde bağımlılığı terminolojileri sıklıkla gözümüze çarpmakta. Esasında, değişik sosyal ortamlarda asosyal ya da sosyopat olarak adlandırılarak günlük dile giren, antisosyal kişilik bozukluğuna dair bir niteleme yaygın olarak duyuluyor.
Doğrusu suçlulara yönelik psikoanaliz ve çözümlemeler yüzyıllardır yapılıyor.
Suçun oluşumuna dair bu çabaları Theoder Reik ve Hugo Staub'a, Sigmund Freud'a kadar bir çok psikiyatri müellifinde görmek mümkündür. Gelinen noktada, suç için, suçlunun öz yaşamından ve etkileşimde bulunduğu toplumsal yapılardan ortaya çıkan bir profile odaklanılmaktadır.
CEZA ILE ÖDÜLLENDİRME
Psikoanalitik suç açıklamaları kapsamında gerçek akıl hastalıklarına yönelik araştırmalar ise daha çok psikozlar, psikopatlar, nevrozlar, zeka gerilikleri ile alkol ve uyuşturucu bağımlıları üzerinde yapılmıştır. Bu çalışmalardan Amerikalı nörolog Damasio'nun 20 yılı aşkın bir vaka serisi sonrası ön beyin hasarı sonucu, ahlak ve acıma duygularının yok olduğu ve ceza ile ödüllendirme tepkisizliğine yönelik saldırgan kişilik tasviri öne çıkmaktadır.
Her ne kadar psikopatolojik suç düşüncesi, suçun ruhsal hastalık ya da normalden sapmalar üzerinden anormal karakterlere özgü bir anlama çabası olsa da psikopat suçlulara uygulanacak ceza hukuku açısından da birçok tartışmaya zemin oluşturma potansiyeli taşımaktadır.
RUHSAL DOĞA
Anti sosyal kişilik kavramı özel bir başlık olarak ele alınabilir. Ahlak, pişmanlık ve suçluluk duygularını geliştiren ve olgunlaştıran üst benlik, kişinin toplumsallaşmasında en temel güçtür.
Üst benlik ile ne yapmamız gerektiğine dair ideal duruma yaklaşırken, yanlış bir davranışımızda ortaya çıkan suçluluk duygusunu da geliştiririz.
SUÇUN ÖNLENMESİ
Suç, elbette hep olagelmiştir ve her toplumun uğraştığı problemlerdendir.
Ancak, suçluları takip etmek, rehabilite etmek, onları hak ettiği cezaların almasını sağlamak da toplum olarak hepimizin görevidir. Ama en önemlisi de, gencecik değerlerimizi canilerden korumak için gerek suçluları çok yakından izleyen, gerekse potansiyel kötülük halinin ortaya çıkmasına fırsat vermeyecek güvenlik altyapısını hayata geçiren adli ve kolluk güç yapılanması da bir zarurettir. Burada suçun önlenmesi (crime prevention) konusuna atıf yapmak istiyorum.
Bu, ceza kanunlarında suç olarak ayrıntısı verilen fiillerin işlenmeden önce engellenmesi için ortaya konan tüm faaliyetleri kapsar.
İlk paragrafta bahsedilen vakanın, çocukluk yaşlarındaki cinayeti, ardından askerlik yapmasına engel psikiyatrik tanıları ve hapiste bulunduğu sürede isyan ve firar dahil suç dosyası gözönüne alındığında özel bir program dahilinde, resmî gözetleme (formal surveillance) ve tabii gözetleme (natural surveillance) sistemlerinin entegre edildiği yüksek riskli suçlu takip ve önleme prosedürlerinin var olduğu bazı yeni uygulamaları yapılandırmak gereği ortada durmaktadır.
Suçun işlenmeden önlenmesi için spesifik polis birimlerinin kurulmasından eğitim, sosyal ve adli yeniden yapılanmaları kapsayan çok ciddi bir kurumsal iyileştirmelerin yürütülmesi bir zorunluluktur.

ZEKİ HOZER