Günlük hayatta hemen hemen herkesin yaşadığı stres, normal şartlar altında kişiyi tehdit eden bir durumla karşılaştığında vücudun tepki oluşturmasını sağlasa da ilerleyen boyutlarda ciddi tehlikeleri de beraberinde getiriyor. Kronik olan stres, bağışıklık sistemini zayıflatarak hastalıkların oluşmasına zemin hazırlıyor.
KRONİK STRES NEDİR?
Hastalık değildir ancak hastalığın getirdiği sağlık sorunlarını doğurabilir. Kronik olmayan ve kontrolü elden kaybolmayan stresler daha kolay kontrol altına alınabilir. Daha rahat odaklanmak ve hastalığı daha kolay farkına varmaya yardımcı olabilir. Stres dikkate alınması gereken ve ilerlemeden gerekli önlemlerin alınması gereken bir hastalıktır. Aile, arkadaş ve çevre ile ilişkilerin sağlıklı olması için stresin farkına varılmalı ve dikkate alınmalıdır.
STRES VÜCUTTA NELERE NEDEN OLUYOR?
İnsan beyni etraftan gelen tehdit edici her şeyi algılayan muazzam bir tarama cihazı gibidir. Bu sistem dış etkenlerden gelen tehdidi algıladığında alarm vermeye başlar. Böylelikle kişiyi dış tehditlere karşı uyaran adrenalin hormonu salgılanır. Bu durum da kalp hızının ve tansiyonun yükselmesine neden olur. Böylelikle alarma geçen beyin sistemimiz hızlı düşünmek için daha fazla oksijen almaya çalışır ve nefes alışverişleri hızlanır.
Vücut dengesi değişir;
Gözbebekleri genişler,
Üşüme hissi başlar,
Sık nefes alınmaya başlanır hatta bazen nefes yetmiyor gibi hissedilir,
Kalp çarpıntıları olur,
Kaslar gerginleşir,
Kabızlık problemi olur.
KRONİK STRES BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kronik stresin belirtileri günlük hayatta ya da kişinin vücudunda pek çok belirti ile kendini gösterebilir. Tek bir belirti değil, birden fazla stres belirtisi vardır. Bu belirtiler fiziksel, duygusal, zihinsel ya da sosyal belirtiler olarak sıralanabilir. Kronik stres belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
1. Fiziksel belirtiler, adından da anlaşılacağı gibi kişinin vücudunda meydana gelen ve kendini gösteren belirtiler olarak tanımlanabilir. Baş ağrısı, çene kasılması, kas ağrıları, ishal ya da kabızlık durumu, enerji kaybı, kalp krizi, yüksek tansiyon, aşırı terleme, diş gıcırdatma, uyku düzeninin bozulması olarak sıralanabilir. Bunlar oldukça olumsuz etkiler olup, kişiyi son derece kötü etkileyen durumlardır.
2. Duygusal belirtiler, vücutta yani fiziksel olarak yaşanmış olan belirtilerin etkisi duygusal bir şekilde de kişiye etki etmektedir. Bu sebepten dolayı kişi stresli olduğu zaman kişinin duygusal olma eğiliminde farklılık görülür. Bu farklılık genel olarak olaylara daha duygusal bakma ya da daha alıngan hissetmek olabilir. Endişe ve kaygı, çabuk ağlama hissi, depresyon, saldırganlık, düşmanlık, asabi ve gerginlik hali, öfke patlaması bazı duygusal belirtiler olarak sıralanabilir.
3. Zihinsel belirtiler ise diğer etkiler ile birlikte daha fazla kendini gösteren ve bunun yanı sıra diğer belirtiler ile ilişkili olan belirtiler olarak sayılabilir. Fiziksel belirtilerin olduğu gibi zihinsel belirtiler de kişiyi etkilemektedir. Unutkanlık durumu, sık sık kararsızlık yaşamak, konsantrasyon ve odaklanmada güçlük çekmek, hata yapma oranının artış göstermesi, iş hayatında ve günlük hayatında düşüş yaşamak, hafızanın zayıflaması, dalgınlık zihinsel belirtilerin arasında yer alır.
4. Sosyal belirtiler, stres ile meydana gelen belirtiler olup sosyal yaşantıyı etkileyen belirti türü olarak bilinir. Özgüvensizlik yaşamak, insanlara karşı güvenin düşmesi, başkasını suçlamak, savunmacı tutumlar sergilemek, çevreye küsmek, rencide edici bir şekilde konuşmak gibi durumlar kronik stresin meydana getirdiği sosyal belirtiler olarak sıralanabilir.
STRES HANGİ HASTALIKLARA NEDEN OLUR?
Kısa süreli oluşan pozitif stres, kişiyi motive eder, enerjik olmasını sağlar, odaklanmayı artırır. Yani bir nevi faydalıdır. Ancak uzun süren ve negatif olarak adlandırılan stres, endişeye ve paniğe neden olarak zihinsel ve fiziksel rahatsızlıklara yol açar. Günümüzde çoğumuzun karşılaştığı ve giderek artan yoğun koşuşturmalı yaşam tarzı ise maalesef bizi kronik stresli hale getirir ve zamanla hasta eder.
Kısa süreli gerçekleşen stres durumunda beyinde alarm çalar ve sinir sistemi aşırı uyarılır. Eğer stresle birlikte oluşan tepki yaşanan olayla birlikte kaybolmazsa kronik hale gelir ve bu durumda tehlike çanlarının çaldığının sinyalidir. Beyinde sürekli olarak gerçekleşen stres sinyali, vücutta iltihaplanma sürecini başlatır ve bağışıklık sisteminin normal işlevini bozar, bu nedenle de savunma mekanizması çöker.
Uzun süreli gerçekleşen ve kontrol altına alınmayan stres, vücudu yoğun stres hormonu kortizol etkisinde bırakır. Bu da hastalık sürecini hızlandırır; kolesterolü artırır, hipertansiyona, koroner kalp hastalığına neden olur, insulin direnci gelişir. Bir sürü kronik hastalık peş peşe gelir; geçmeyen ağrılar, depresyon, unutkanlık, halsizlik, diyabet, uykusuzluk, sindirim sorunları, duygusal dengesizlikler, cinsel istekte azalma görülür.
Stresin sıklıkla yaşanmasının sonucunda neden olduğu rahatsızlar ise şu şekildedir;
Yüksek tansiyona neden olur,
Kolesterolü artırır,
Hipertansiyona,
Koroner kalp hastalığına neden olur,
İnsulin direnci gelişir
Baş ağrıları,
Kas gerginliği,
Sindirim sorunları gibi fiziksel yakınmalara;
Ağlama krizleri,
Değersizlik duyguları,
Huzursuzluk ve endişe gibi ruhsal yakınmalara
Boşluk hissi,
Hayatın anlamını yitirmesi,
Yoğun kafa karışıklığı gibi manevi sorunlara neden olur.
KRONİK STRESE NE İYİ GELİR?
Stresin tedavisi olduğu gibi kişinin elinde olan etkenler ile de geçirmek mümkün olan bir durumdur. Stresin kaynağına inilmeli ve kişi stres yaşadığı durumlar ile yüzleşmelidir. Sorunların üstüne gitmeli, gücünün yetmediği noktada uzman bir kişiden destek alabilir. Bunların yanı sıra yakın çevreye danışmak, konuşmak da strese iyi gelen diğer tedavi yöntemleri olarak bilinir. Stresi meydana getiren konuların ne olduğunu iyi belirlemek ve buna göre hareket etmek en doğru yol olacaktır. Bunun haricinde sağlıklı ve dengeli bir beslenme tarzı, nefes teknikleri uygulamak, uyku düzenini sağlamak, kafein ve alkol tüketmeyi azaltmak, meditasyon ve yoga gibi rahatlatıcı aktiviteleri günlük hayata dahil etmek, hobiler oluşturmak, kısa süreli egzersiz ya da spor düzeni oluşturmak stresi azaltmaya ya da ortadan kaldırmaya fayda sağlayan, kronik strese iyi gelen etkenler olarak sıralanabilir.
