Tiroit bezini tanıyın Vücudunuzda metabolizma hızını etkileyen bir salgı bezi olduğunu biliyor muydunuz? Tiroit bezi vücuttaki harcanan enerjiden ve birçok mekanizmadan sorumlu bir endokrin bezdir. Üstelik yediğiniz bazı besinler ve mineraller bu salgı bezinin çalışmasını etkileyebiliyor!
Tiroit bezinin ürettiği iki ana hormon triiyodotironin ve tiroksindir. Bu hormonlar, vücuttaki hücrelerin enerji üretimini ve kullanımını düzenleme görevine sahiptir. Yani tiroit beziniz vücuttaki enerji düzenlemesinde ve birçok biyolojik süreçte önemli bir rol oynar. Tiroit beziyle bağlantılı hastalıklar toplumumuzda yaygın olarak görülmektedir.
Hashimato tiroidi, Graves, tiroit kanseri ve hastalıklara bağlı görülebilen guatr bunlardan bazılarıdır.
Guatr, tiroit bezinin anormal bir şekilde büyümesini ifade eder.
İşte bu terimden türetilen 'guatrojen' kelimesi, tiroit sağlığınızı etkileyen bazı besinleri tanımlar. Eğer bu konuda bilgi sahibi değilseniz, merak etmeyin; bu hafta bu konuyu ele alıyoruz. Guatrojen besinlerin tiroidiniz üzerindeki etkilerini ve bu besinleri tüketelim mi tüketmeyelim mi birlikte inceleyelim.
GUATROJEN NE DEMEKTİR?
Tiroit probleminiz varsa muhtemelen bu kelimeyi duymuşsunuzdur. Hatta bu yiyecekleri hayatınızdan çıkarmayı bile düşünmüş olabilirsiniz.
Guatrojenler tiroit bezinin normal fonksiyonunu olumsuz etkileyebilen bileşiklerdir. Kısaca tiroidin vücudu düzenlemek için salgılayacağı hormonları üretmesini zorlaştırırlar. Guatrojenler ve tiroit arasındaki bağlantı ilk olarak 1928'de taze lahana yiyen tavşanlarda tiroit bezinin büyüdüğünü gözlemleyen bilim adamları tarafından fark edilmiştir.
Bu keşifle beraber bazı besinlerin aşırı tüketilmesinin insanlarda da tiroit fonksiyonlarını olumsuz etkileyebileceğini düşünmelerine yol açmıştır.
TİROİDİNİZİ NASIL ETKİLİYOR?
Özellikle tiroit problemi olan bireylerde yüksek miktarda guatrojen alımının birkaç mekanizma aracılığıyla olumsuz sonuçlar doğurabileceği biliniyor. Bu mekanizmalardan ilki, tiroit hormonlarını üretmek için gerekli olan iyodun tiroit bezine girmesini engellemesidir.
İkinci olarak hipofizden salgılanan tiroit uyarıcı hormon olan TSH'a müdahale etmesidir.
Tiroit fonksiyonları olumsuz etkilendiğinde vücut ısısı düzenlemede, kalp atış hızında, kan kalsiyum seviyelerinde ve vücut yağları ve karbonhidratların nasıl kullandığını kontrol etmede sorunlar yaşanabilmektedir. Vücut tiroit fonksiyonlarındaki bu azalmayı daha fazla TSH salgılayarak telafi etmeye çalışır, tiroit bezi ise buna karşılık daha fazla büyümeye giderek guatr olarak bilinen duruma yol açar.
HANGİ BESİNLER GUATROJENDİR?
Sebzeler, meyveler, nişastalı bitkiler ve soya bazlı gıdalar da dahil olmak üzere şaşırtıcı şekilde birçok gıda guatrojen içerir. Brokoli, brüksel lahanası, kara lahana, beyaz lahana, turp çeşitleri, hardal yeşilliği, şalgam, mısır, keten tohumu, şeftali, armut, çilek, çam fıstığı, tatlı patates ve soyalı gıdalar guatrojenik besinlerdir. Eğer tiroit probleminiz varsa bu faydalı sebze ve meyveleri diyetinizden tamamen çıkartmanıza elbette gerek yok. Yapmanız gereken yalnızca bu sebzelere bağlı kalmadan çeşitliliği artırmaktır. Bir haftada boyunca sebze hakkınızı yalnızca lahanagillerden tercih etmek olumsuz etkileyebilir fakat hafta içine başka sebzelerden de koyarsanız böyle bir sıkıntı yaşamazsınız. Artık yapılan çalışmalar da bağırsak sağlığınız için haftada minimum 30 çeşit sebze tüketmeniz gerektiğini söylüyor.
Besinleri farklı pişirme teknikleriyle hazırladığınızda da guatrojen etkilerini azaltabilirsiniz. Guatrojen besinler haşlandığında, buharda pişirildiğinde veya sotelendiğinde içerisindeki mirosinaz enzimi parçalanır ve böylece guatrojen etkileri azalır. Son olarak selenyumu yeterli almak da guatrojenlerin etkilerini sınırlandırmaya yardımcı olabilir. Yeterli selenyum almak için ise takviyelerin yanı sıra beslenmenize brezilya cevizi, balık, ay çekirdeği, kuru fasulye, tam tahıllı besinleri ekleyebilirsiniz.
GUATROJENLER İÇİN ENDİŞELENMELİ MİSİNİZ?
Sigaranın tiroid fonksiyonları açısından çok daha büyük bir risk faktörü olduğunu biliyor muydunuz? Dolayısıyla beslenmenizde guatrojenleri kısıtlamadan önce diğer sağlıksız alışkanlıklarınızı gözden geçirmeyi unutmayın. Özetle, tiroit fonksiyonlarınız bozulmadığı sürece guatrojen besinler konusunda endişelenmek zorunda değilsiniz. Bu besinleri ölçülü olarak tükettiğinizde ve doğru pişirme tekniklerini kullandığınızda tiroitlerinize zarar vermeden beslenmenizi zenginleştirmeye devam edebilirsiniz. Yeterli selenyum alımı, antioksidanları artırmak ve protein- lif dengesine özen göstermek, tiroit sağlığınızı olumlu yönde etkileyebilir. Ancak, her durumda bireysel ihtiyaçlarınızı bilmek ve beslenme uzmanıyla çalışmak en doğrusudur. Unutmayın, sağlıklı bir yaşam tarzı ve dengeli beslenme, tiroit sağlığınızı desteklemenin anahtarıdır.
