Bir zamanlar burada İzmir Rumcası vardı

Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İzmir Rumcası Sözlüğü'nü yayınlandı... Turizm sektörünün duayeni olan İzmirli Levanten Alex Baltazzi, dedeleri Çeşme'de doğan George Poulimenos ve araştırmacı George Galdies tarafından hazırlanan sözlükte, bir zamanlar İzmir'de yaşayan bazı Rumlar'ın ve levantenlerin konuştuğu Yunanca'nın lehçesi olan İzmir Rumcası'nın (Smyrneika) binlerce kelimesi yer alıyor. Sözlükte çok sayıda Türkçe kelime, atasözü ve deyim bulunuyor. Alex Baltazzi, İzmir Rumcası'nın Yunanca'nın bir lehçesi olduğunu ifade ediyor.
2 BİNE YAKIN KELİME
Sözlükte yer alan 2 bine yakın kelimenin büyük çoğunluğunun Türkçe'den geldiğini belirten Baltazzi, bu dilin İzmir'e yerleşmiş Rumlar ve Levantenler tarafından kullanıldığını dile getiriyor. Baltazzi, İzmir Rum lehçesinde bugün Yunanistan'da artık kullanılmayan eski Yunanca kelimelerine bile rastladıklarını belirtiyor. Baltazzi, "İzmir Rumcası üzerine bir sözlük yazma fikri, başlangıçta aklıma Fransızlar'ın çok kullandığı alayvari bir deyimi, 'ölüleri diriltme'yi aklıma getirmişti. Öte yandan eski Yunanca, Latince gibi 'ölü' lisanlara günümüzdekilerin ne kadar çok şey borçlu olduğunu da unutmamak gerekir" diyor.
İzmir Rumcası'na çok sayıda Türkçe kelimenin yanı sıra İtalyan denizcilik terimleri başta olmak üzere bir çok İtalyanca kelimenin girdiğini belirten Baltazzi, yine Fransızca kelimelerin de İzmir Rumcası'nda yer aldığını ifade ediyor.
SİNAN DOĞAN
"Büyükannemin konuştuğu müzikal dil"
İzmir doğumlu George Poulimenos, iki yıl önce İzmir Ticaret Odası'nın düzenlediği Levanten Sempozyumu'nda katılımcılardan bazılarının birbirlerine Yunanca seslendiğini belirtiyor. Poulimenos, "Fakat bu alışık olduğum Atina Yunancası değil yok olduğunu sandığım Yunanca'nın İzmir lehçesiydi. Duyduğum lehçe bana Çeşme Kato Panagia'da (Çiftlik) doğan büyükannemi hatırlatmıştı. Kelimeler ve sentaks aynıydı, hatta aksan bile modern bir İtalyanca'ya ya da Sakız Adası'nda konuşulan şiveye benzer bir müzikal ton taşıyordu" diyor.
Sözlüğün diğer yazarı George Galdies ise İzmir Rumcası anlamına gelen Smyrneika'yı aralarında Sokratis Prokopiou ve Kosmas Politis'in de olduğu çok sayıda yazarın ve şairin şiir ve romanlarında kullandığına dikkat çekiyor. Galdies, "Üzücü bir şekilde Smyrneika bugün ölmeye yüz tutmuş bir halde. Hatırasını korumak yönünde bir katkıda bulunmak üzere, bu sözlüğü derleme işini üstlendik" şeklinde konuşuyor.
İzmir Rumcası'ndan bazı kelimeler
katsirma (kaçırma), katibis (katip), tsemberi (çember), levendis (levent), lales (lale), yerlisios (yerli), yokousi (yokuş), yok (yok), youzbasis (yüzbaşı), zarzavati (zerzevat),zevzekis (zevzek), raki (rakı), pilafi (pilav), pezevengis (pezevenk)