BESLENME VE DİYET UZMANI MEHLİKA ÖKTEM
Üç tarafı denizlerle çevrili bir ülkede yaşamak kadar güzeli var mı? Bir de bu güzelliğin getirdiği sağlıklı besinlerden yararlanmak vardır ki işte o paha biçilemez. Ne yazık ki bunun kıymetini bilen kişi sayısı oldukça az. Yapılan araştırmalar yılda kişi başı Avrupa'da 23 kg balık tüketilirken Türkiye'de 6 kg civarında balık tüketildiğini gösteriyor. Vay halimize! Hadi gelin bu yazıyı okuduktan sonra balığın sağlık mucizesini tekrar hatırlayıp balık tezgahlarına doğru yola çıkalım. Akşam yemeğinde balık var!
NEDEN TÜKETMELİYİZ?
Saymakla bitmez aslında yararları. Bu yararların başını çeken de içindeki omega-3 desek hakkını vermiş oluruz. Gelin kısaca bir omega-3'ten de bahsedelim. Omega-3 yağ asitleri vücut tarafından sentezlenemeyen ve dışardan almak zorunda olduğumuz bir yağ asidi cinsidir. Yapısal olarak EPA ve DHA olarak iki şekilde karşımıza çıkar. DHA yapısaldır. Beyin ve gözde depolanır. Sperm ve hormon bezlerinde yoğun olarak bulunur. DHA seviyesini artırmak mental fonksiyoları ve zekayı geliştirir. Hafıza ve kelime bilgisinin artmasında böylece Alzheimer'dan korunmada etkilidir.
SELENYUM DEPOSU
EPA ise fonksiyoneldir. Kalpdamar sağlığının korunması, alerjik tepkilerin azalması ve mental hasarın önlenmesinde etkilidir. Koroner arter hastalığı gibi kalp hastalıklarında özellikle trigliserid seviyesi yüksek olan bireylerde EPA ve DHA suplemantasyonu yapılabilir. Amerikan Kalp Birliği sağlıklı bireylerde korunma amaçlı 500 mg EPA+DHA, kardiyovasküler hastalığı olan bireyler için 1 g EPA+DHA, hipertrigliseridemi hastaları için ise 2-4 g EPA+DHA önermektedir. Balık, kalsiyum ve fosfor içermesinin yanında, vücutta önemli görevleri olan selenyum ve iyot mineralleri ile E vitamini ve D vitamini için de iyi bir kaynaktır.
BEYNİ ÇALIŞTIRIYOR
İnsan beynindeki hücrelerin yenilenmesine yardım eder ve beyin ile retina hücrelerinin çoğalmasını sağlar. Bu hücrelerde DHA seviyesinin düşmesi günümüzde de çok sıklıkla görülen depresyon, hafıza kaybı, şizofreni ve görme bozuklukları gibi problemlerin ortaya çıkmasına yol açar.
KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ
LDL kötü kolesterolü düşürür, HDL iyi kolesterolü artırır. Omega-3 yönünden zengin balina yağı ile diğer deniz ürünlerini tüketen eskimoların kanlarında kolesterol, trigliserid, kötü kolesterol düzeylerinin düşük, iyi kolesterolün ise yüksek olduğu tespit edilmiştir.
KALP KRİZİ RİSKİ AZALIR
Haftada 3 öğün balık tüketen hastaların ani kalp krizi riskinin %50 azaldığı belirtilmektedir. Amerika'da, haftada bir öğün balık tüketen insanlar üzerinde 6 yıl boyunca yapılan bir çalışmada da benzer sonuçlar bulunmuş ve kalp krizi riskinin önemli ölçüde azaldığı tespit edilmiştir. Kansere karşı koruyucu ve etkilidir. Yapılan son araştırmalar balıkta bulunan Omega-3 yag asitlerinin insülinin işlevini artırarak diyabetin ortaya çıkmasını geciktirdiğini bildirilmiştir. Yaşlanmayı geciktirir. Hücrelerin yenilenmesinde etkilidir.
ÇOCUKDA ZEKA GELİŞTİRİR
Düşük DHA seviyesi mutluluk hormonu seviyesinin düşmesine sebep olur ki bu intihar, depresyon ve şiddet eğilimini artırır. Yüksek oranda DHA içeren balıklar tüketen insanlarda zihinsel gelişimin arttığı gözlenmiştir. Balığın özellikle çocuklarda zekayı geliştirici özelliği vardır. Vücutta yağın depo formu olan trigliserit seviyesini de düşürerek kalp ve damar sağlığını koruyor. Hamile kadınların ve bebeklerin sağlığını olumlu etkileyen en önemli besin desteklerinden birisidir.
HANGİ MEVSİMDE HANGİ BALIK YENİR?
SONBAHAR BALIKLARI
EYLÜL
Çipura, lüfer, uskumru, palamut, sardalya
EKIM
Sardalya, çipura, lüfer, palamut, tekir,
KASIM
Dil, hamsi, yayın, kefal, lüfer, palamut, tekir
KIŞ BALIKLARI
ARALIK
Hamsi, istavrit, lüfer, palamut, tekir, uskumru
OCAK
Hamsi, istavrit, kefal, lüfer, tekir, palamut, uskumru, çinekop,
ŞUBAT
Kırlangıç, tekir, gümüş, hamsi, kalkan, kefal, levrek, mezgit, yayın
İLKBAHAR BALIKLARI
MART
Dil, kalkan, karides, kefal, levrek, mezgit
NİSAN
Barbun, kalkan, kefal, levrek, mezgit,
MAYIS
Barbun, tekir, dil, karides, levrek, mezgit,
YAZ BALIKLARI
HAZIRAN
Sardalya, orkinos, Mersin,
TEMMUZ
Çinekop mercan, orkinos, istavrit, Sardalya, somon,
AĞUSTOS
Çinekop, istavrit, orkinos, barbun, çipura, sardalya
