Ayak başparmağında şişlik ve çıkıntı olmasına tıp dilinde "halluks valgus" adı veriliyor. Bu duruma kalıtsal yatkınlık kadar, yüksek topuklu sivri ve burunlu ayakkabıların giyilmesi de yol açıyor
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Akın Kapubağlı, neredeyse her yüz kadından 40'ının sorunu olan, ayakkabı seçimini kısıtlayan, hem estetik görüntüsü ile hem de yol açtığı ağrı ve kısıtlamalarla yaşam kalitesini azaltan halluks valgus ve tedavisi ile ilgili sorularımızı yanıtladı.
-Halluks valgus nedir?
Halluks valgus; baş parmağın dışa doğru dönüklüğüdür ve bu baş parmak dönerken de ikinci parmağın altına veya üstüne biner. Dolayısıyla baş parmağın tarak kemiği ile birleştiği yerde bir çıkıntı oluşur. Özellikle bayanlarda çok görülür.
-Neden olur?
Halluks valgus'ta genetik geçiş çok önemlidir. Anne, baba veya teyzede varsa genç kızlarda da görülme sıklığı artar. Önü dar, sivri burunlu ve yüksek topuklu ayakkabıların da giyilmesi ile bu bölgede iltihap ve şişlikler olur ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkiler.
-Sadece kadınlarda mı görülür?
Erkeklerde de görülür ama onda bir oranında. Yani dokuz on kadına karşılık bir erkekte görülüyor. Bu nedenle daha çok kadınların hastalığıdır ve 40 yaşından sonra kadınlar arasında da daha sık görülür.
Kadınlar genellikle bu yaşlara geldiklerinde "Ayaklarım gençliğimde çok güzeldi ama şimdi döndü" der ve bu da olayın doğal bir sürecidir.
-Uzun süre uygunsuz ayakkabı giymek bu durumu hazırlıyor galiba...
Bu da önemli bir faktör ama genetik yatkınlık çok önemli. Genetik faktör varsa ve bunun üzerine fantezi olsun diye kişi sivri burunlu yüksek topuklu ayakkabı giyerse bu olayı çok çok hızlandırabiliyor .
-Halluks valgus için üretilmiş parmak arası protezler görüyoruz. Bunların işlevi nedir?
Parmak arası protezler veya gece atellerinin halluks valgusu tedavi edici özellikleri yoktur. Hastalığın ilerlemesine de engel olmaz. Hastayı sadece bir miktar rahatlatırlar. Gece atelini de zaten hiçbir hastamın kullandığını görmedim. Büyük bir hevesle alıyorlar ama üç gün sonra da atıyorlar.
-Ameliyat ne zaman bir seçenek haline geliyor?
* Halluks valgus'unuz varsa,
* Zaman içinde ilerlemişse,
* Ayakkabı giymekte zorluk yaşıyorsanız,
* Günlük yaşantınız olumsuz etkileniyorsa,
ameliyattan başka şansınız yok. Çünkü bu sorun daha da ilerlerse, baş parmağın bu ekleminde halk arasında "kireçlenme" dediğimiz artroz oluyor. Bu da ameliyatın başarı oranını büyük oranda etkiliyor.
-Yüksek topuklu, sivri burunlu ayakkabılar sakıncalı diyorsunuz. İdeal topuk yüksekliği ne olmalı?
İdeal topuk yüksekliği 3 santim civarındadır. Bu rakam 4 olur, 2 buçuk olur ama hiçbir zaman 5-6 santim olmamalı ve ayak önü mutlaka rahat olmalı. Ayrıca ayakkabı iyi kalite bir deriden yapılmış olmalı.
-İşyerimizde rahat bir ayakkabı bulundurmak yararlı olabilir mi?
Kesinlikle. Bizler ne kadar uyarırsak uyaralım, fantezi ayakkabı dediğimiz önü dar, yüksek topuklu ayakkabılar hanımların kaçınılmaz arzusu. Bu nedenle bu tür ayakkabıları hiç almazsa olabildiğince kısa sürelerde giymelerini öneriyoruz. Belki bir sosyal aktivitede giyilebilir ama günlük yaşamda, iş yaşamında mutlaka rahat bir ayakkabı tercih edilmeli.
-Ameliyat nasıl yapılıyor?
Halluks valgus ameliyatında çok çeşitli teknikler kullanılıyor. Bunların arasında yüzde yüz sonuç veren bir teknik maalesef dünyada yok.
Burada bu konuda deneyimli bir cerraha başvurmak çok önemli. Ameliyatta başarı oranı yüzde 90'larda. Ameliyat yaklaşık 45 dakika sürüyor. Alçı yapılmıyor. Belden uygulanan spinal anestezi ile hastanın belden aşağısı uyuşturuluyor. Hasta bir veya iki gece hastanede kalıyor ve ameliyat gecesini rahat geçirsin diye damardan ağrı kesici veriliyor.
-Ameliyat sıklıkla hangi yaşlarda yapılıyor?
Erken dönemde gençlerde de yapıyoruz ama hastalar özellikle 40 yaşından sonra ameliyat talebi ile daha sık başvuruyor.
-Bu ameliyatı yaptırdıktan ne kadar süre sonra iş hayatına geri dönebiliriz?
Ertesi gün topuğunuza basarak ayağa kalkarsınız. Evinizin içinde bir hafta on gün yumuşak bir terlikle dolaşırsınız. 15. gün veya üçüncü hafta terlikle işinize gidebilirsiniz. Bir buçuk iki ay içerisinde de normal ayakkabıya geçersiniz.
"Ayakkabılarım çok çabuk bozuluyordu"
Halluks valgus nedeni ile ameliyat olan 41 yaşındaki İ.T, "Uzun süredir şikayetlerim artarak devam ediyordu. Topuklu ayakkabı zaten giyemiyordum ama son zamanlarda ağrılarım nedeni ile düz ayakkabı bile giyemez olmuştum. Ayağımdaki şekil bozukluğu nedeniyle ayakkabılarım çok çabuk bozuluyordu. Sonunda ameliyat olmaya karar verdim. Dün akşam ameliyat oldum. Bu sabah topuğumun üzerine basarak ayağa kalktım. Tuvalete kendim gidebiliyorum. Bir gün sonra da taburcu olacağım" diyor.
