Çikolata kisti (Endometriozis) günümüzde her 10 kadından 1'ini etkileyen ciddi bir hastalıktır. Çikolata kisti, tipik olarak yumurtalıkların derinliklerinde bulunan ve kanserli olmayan sıvı dolu kistlerdir. Adını erimiş çikolata gibi görünen kahverengi, katran benzeri görünümünden alır. Rengi, eski adet kanı ve kistin boşluğunu dolduran dokudan gelir. Bir çikolata kisti yumurtalıklardan birini veya her ikisini de etkileyebilir.
Dokunun vücutta sıklıkla tutunduğu yerler:
Fallop tüpleri,
Yumurtalıklar,
Pelvis boşluğu,
Bağırsak,
İdrar torbası.
Bu doku da rahim dokusu gibi her ay kadının adet döneminde tutunduğu bölgede kanar ve yumurtalıklarda kist halini alır. Bu bölgelerde kanın dışarı atılması için bir sistem olmadığından, kişi ciddi ağrı çeker.
ÇİKOLATA KİSTİNİN BELİRTİLERİ
Çikolata kisti bazı kadınlarda semptomlar yaşatırken, bazı kadınlar herhangi bir belirti yaşamayabilir. Kistin boyutu da semptomların ciddiyetini veya varlığını kesin olarak etkilemez. Küçük bir kisti olan biri semptomlar yaşayabileceği gibi büyük kisti olan biri semptom yaşamayabilir. Kistlerin boyutu 2 ila 20 santimetre arasında değişebiliyor. Çikolata kistinin belirtileri:
Ağrılı, kramp dönemleri,
Adet döngünüzle ilgili olmayan pelvik ağrısı,
Düzensiz adet dönemleri,
Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı,
Bazı kadınlarda kısırlık,
Adet dönemlerinde yorgunluk,
Adet dönemlerinde şişkinlik,
Adet dönemlerinde kabızlık veya ishal,
.Adet dönemlerinde bulantı
ÇİKOLATA KİSTİNİN OLUŞMA NEDENLERİ
Endometriozis nedenleri tam olarak bilinmese de bu konuda sadece bazı tahminler yapılabilir. Bu hastalıkta genetik faktörlerin etkili olabileceği gözlenmiştir. Çikolata kisti oluşan hastaların annelerinde ya da diğer akrabalarında da hastalığın görülme sıklığı fazladır.
Kişinin bağışıklık sisteminin de bu duruma uygun koşulları yarattığı yönünde fikirler vardır.
Hormanlarla bağlantılı olarak, gelişim aşamasında olan hücrelerin endomerium hücrelerine dönüşebileceği düşünülmektedir.
Retrograd adet kanaması denilen durumun da, hastalığın nedenlerinden olduğu düşünülmektedir. Kan ile dışarı atılması gereken doku, fallop tüplerinden geçerek geri gider ve pelvik boşluğa dökülür. Böylece doku yolu üzerindeki her yere tutunma şansı yakalar. Zaman zaman pelvik boşluğunun dışına çıkarak karın bölgesine de tutunabilir.
Sezaryen gibi karından yapılan ameliyatlar sırasında endomerium hücreleri rahim dışına yerleşme şansı bulabilir.
ÇİKOLATA KİSTİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Doktorunuz pelvik muayene sırasında bir kist hissederse,
Semptomlarınıza bağlı olarak endometriozunuz olduğundan şüpheleniyorsa,
Açıklanamayan kısırlık yaşıyorsanız sizden pelvik ultrason isteyebilir.
Bir ultrason, bir kist olup olmadığını belirleyebilir ancak ne tür bir kist olduğunu kesin olarak belirleyemez. Bir çikolata kistinin kesin teşhisi kistin içinden sıvı ve döküntü çıkarılmasıyla olur. Bu genellikle iğne biyopsisi ile yapılır. Bir iğne biyopsisi sırasında, doktorunuz ultrasonu vajinadan yumurtalık kistine bir iğne sokabilmek için kullanır. Çıkarılan sıvı daha sonra bir mikroskop altında incelenir. Doktorunuz iğne biyopsisinden alınan sonuçları kullanarak kist tipini teşhis edebilir.
ÇİKOLATA KİSTİ HAMİLE KALMAYI ENGELLER Mİ?
Çikolata kistleri sağlıklı yumurtalık dokusunu ele geçirerek zarar verebilir. Bu, doğurganlık için ciddi bir tehdit olabilir. Bu kistlerin tedavisi zordur ve kistleri kontrol etmek veya çıkarmak için yapılan ameliyatlar yumurtalıkta yara izi kalmasına ve doğurganlığın azalmasına yol açabilir.
Çikolata kisti olmayan kadınlarla karşılaştırıldığında, kisti olan kadınlar;
. Daha az yumurta,
. Olgunlaşma olasılığı düşük yumurtalar,
. Yumurtalıklarla ilgili sorunları gösterebilen daha yüksek seviyelerde folikül uyarıcı hormon (FSH) eğilimindedir.
Çikolata kistlerinin yumurtalıklara verdiği zarara karşın bunlara sahip birçok kadın doğal olarak hamile kalabilir. Çikolata kistinin gebeliğe engel olduğu ve tedavi edilemeyen bir kısırlığa neden olduğuna dair yaygın bir inanış olsa da endometriozisi olan ve çocuk sahibi olmayı başaran birçok kadın olduğunu unutmamak gerekir. Hatta çikolata kistinin varlığından haberi olmadan hamile kalıp, doğum yapan kadınlar vardır.
Gebe kalmada zorluk, çikolata kistinde ağrıdan sonraki en sık şikayettir. Çikolata kisti bu durumun tek sebebi değildir. Bununla birlikte gebe kalma zorluğuna katkıda bulunan diğer faktörler de vardır. İleri evre endometrioziste yumurtlamayı veya yumurta veya embriyo taşınmasını önleyen kistler veya pelvik ileri yapışıklıklar bulunur. Daha hafif olgularda ise intraperitoneal ortamın (periton: barsak yüzeyini saran zar) endometriozisli hastalarda çeşitli mekanizmalar yoluyla gebeliği engelleyebildiği gösterilmiştir.
Sağlıklı kadınlarda yaşa bağlı olarak ay başına gebe kalma oranı yüzde 15-25 arasında değişir. Buna karşılık çikolata kisti hastalığında gebe kalma şansı azalırken bu durum hastalığın evresine göre değişmektedir. Hastalığın erken evrelerinde yani Evre I veya II endometriyozisi olan kadınlarda herhangi bir adet döngüsünde tedavisiz gebe kalma şansı yaklaşık yüzde 2 civarındadır. Evre III veya IV hastalığı olan kadınlar için bu şans yüzde 1'den azdır.
ÇİKOLATA KİSTİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çikolata kisti küçükse ve semptoma neden olmuyorsa doktorunuz beklemeyi önerebilir. Ayrıca doğum kontrol hapı gibi yumurtlamayı engelleyen ilaçlar da reçete edilebilir. Bu, ağrıyı kontrol etmeye ve kistlerin büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olacaktır ancak kistleri iyileştiremez.
Yumurtalık sistektomisi adı verilen kistleri çıkarma ameliyatı genellikle ağrılı semptom yaşayan, 4 cm'den büyük kistleri olan, kanserli olabilecek kistleri bulunan, kısırlık yaşayan kadınlara önerilir.
Ameliyat genellikle laparoskopla yapılır ve bu ameliyatın doğurganlığa zarar verip vermediği tartışmalıdır. Laparoskop, ucunda bir ışık ve kamera bulunan ince, uzun bir tüptür. Küçük bir kesikten yerleştirilir. Cerrah çok yetenekli olsa bile, sağlıklı yumurtalık dokusu kist ile birlikte alınabilir. Bu da yumurtalık fonksiyonunu olumsuz etkileyebilir. Bununla birlikte, bir çikolata kistinin üretebileceği iltihap ve toksik ortam, doğurganlığa ameliyattan daha fazla zarar verebilir.
