Piyasalarda tedirginlik

Son günlerde kur tarafındaki hareketlenmenin artması ile her zaman olduğu gibi telefonlarım susmuyor.
Tek soru var; kurlar yükselmeye devam eder mi? Bu seviyeden dolar alınır mı?
Altınım var satıp dolara geçeyim mi? gibi sorular yine herkesin aklından geçiyor. Siz de takdir edersiniz ki kolayca evet ya da hayır denemeyecek sorular bunlar.
"Evet" yanıtı vermek istemiyorum. Çünkü kurların yükselmesinin ekonomimize maliyetini iyi biliyorum. Bırakın döviz ile doğrudan ilişkisi olanları dövizle doğrudan ilişkisi olmayanları da çok yakından ilgilendiriyor kurlardaki artışlar. İthalat fiyatlarının hızla yükselmesine neden olduğu için enflasyona yukarı yönlü baskı yapıyor ve sonuçta alım gücü zayıflıyor. Aylık 8-10 milyar dolar arası enerji ithalatı yapıyor Türkiye. Tabi bununla kalmıyor. Aynı zamanda sanayi ve tarımda kullanılan birçok hammadde ve ara malı da yurtdışından geliyor. Ne yazık ki enerjide olduğu gibi aynı yansıma ekonominin bu alanlarında da görülüyor.

YABANCI SERMAYE ÇIKIŞI
İthalat fiyatlarındaki artış ve kurlardan fiyatlara geçişkenlik kanalıyla enflasyonist baskı yaratmasının yanı sıra cari açığın yükselmesine de neden oluyor kurlardaki artış. Cari açık yani döviz açığının finansmanı ise yabancı sermaye ile yapılıyor.
Bu hafta Merkez bankası Mart ayı ödemeler dengesi değerlerini açıkladı. Verilere göre cari açık geçen ay 5,55 milyar dolar artmış. Böylece 3 aylık dönemdeki cari açık 18,1 milyar dolara yükselmiş oldu.
Bu arada olumsuz bir veri de yabancı sermaye tarafından geldi. Merkez Bankası haftalık verilerine göre yılbaşından Mayıs ayının ilk haftasına kadarki dönemde yabancı yatırımcılar yaklaşık 1,5 milyar dolarlık hisse senedi, 1,3 milyar dolarlık devlet iç borçlanma senetleri DİBS satışı yapmışlar.
Bu veriler sonunda yabancı yatırımcılar bu yılda toplamda 2,5 milyar doların üzerinde menkul kıymet pozisyonlarını terk etmişler.
Dönem dönem yabancılar hisse senedi ve tahvil almalarına rağmen nette bir yıla yakın süredir satış tarafında bulunuyorlar.
Aslında sürpriz değil, risk algılarındaki değişme sonucu bu resim ortaya çıktı. Şuan yabancıların Borsadaki payı yüzde 36,6'ya kadar inmiş durumda.

NASIL FİNANSE EDİLECEK
Bu özetlediğim gelişmeler sıcak para olarak tanımladığımız dolaylı sermaye akımlarını ifade ediyor. Reel kesime gelen doğrudan yabancı sermaye girişleri de yine Merkez Bankası'nın verilerine göre cari açığın finansmanında pek anlamlı seviyeye ulaşamıyor.
Peki, artan cari açık nasıl finanse edilecek?
Yabancı sermayenin risk algısındaki değişmenin yanı sıra bir faktörü daha ekleyelim denkleme. FED bir kez 25, bir kez de 50 baz puanlık faiz artırımı yaptı.
Kalan 5 toplantısında da toplamda 200 baz puanlık daha artış yapacak. Son yazımda dile getirdiğim gibi Avrupa Merkez Bankası da Temmuz için hazırlanıyor.
Malum faiz artırmalarını bırakın bu olasılığın dillendirilmesi bile yabancı sermaye akımlarını etkileyebiliyor. Daha açık ifade edeyim; gelişmiş ülkelerde faiz oranları artınca gelişmekte olan ülkelerden yabancı sermaye gelişmiş ülkelere yönelmeye başlıyor.
Bu durumda cari açığın yükselmesi ve finansmanının zorlaşması kuşkusuz kur baskısını daha da artıracaktır.
Yazımın başında kur artışlarının maliyetlerini iyi biliyorum demiştim. Enflasyon ve cari açığa değindim. Diğerlerine değinip fazla uzatmayayım. Yine de öğrencilerimin, arkadaşlarımın ve yakınlarımın sorularına evet yanıtı vermek istemiyorum.