Kayıt dışı çalıştırmak 10 kat daha maliyetli

Ülkemizde çalışma hayatında karşılaşılan en büyük problemlerden birisi kayıt dışı istihdamdır. Üç farklı şekilde kayıt dışı çalışma söz konusudur: 1- Sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi; 2- Çalışma gün sayılarının eksik bildirilmesi; 3- Sigorta primine esas kazanç tutarlarının eksik bildirilmesidir. Kayıt dışı istihdamın saydığımız bu üç şekli de maalesef ülkemizde çok sık görülmektedir. Kayıt dışı işçi çalıştırarak kazanç sağladığını düşünen işletmeler büyük bir yanılgı içerisindedirler. Kısa bir süre için işçileri adına ödemeleri gereken primleri kazanç kapısı olarak görseler bile gerek hak kaybına uğrayan çalışanları gerekse aynı sektörde faaliyette bulunan rakipleri tarafından şikayet edilmekte ve büyük mali yaptırımlarla karşı karşıya kalmaktadırlar.
İŞÇİ VE İŞVEREN ZARAR GÖRÜYOR
Kayıt dışı istihdam hem kayıt dışı çalışan işçiye hem de işverene zarar vermektedir. Çalışan açısından bakıldığında bu kişilerin prim günleri SGK'ya bildirilmediği için emeklilik hakları ellerinden alınmakta ya da kazançları düşük gösterildiği için emekli aylıkları düşük olmaktadır. Ayrıca gerek kendileri gerekse bakmakla yükümlü oldukları kişiler sağlık haklarından faydalanamamakta, kanuni olarak bir iş güvenceleri olmadıkları için de haksız yere işten çıkarılabilmekte ve ihbar ve kıdem tazminatlarını alamamaktadırlar. İşveren ise gerek devlet gerekse özel sektör tarafından sağlanan kredi avantajlarından yoksun kalmakta, devlet teşviklerinden yararlanamamakta, yüksek idari para cezalarına maruz kalabilmekte hatta teftiş incelemesi sonucu işyerinin kapatılması riski ile karşı karşıya kalabilmektedir.
CEZAYLA KARŞI KARŞIYA KALMAYIN
Kayıt dışı işçi çalıştıran işverenler; Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi gereken bildirge ve belgelerin süresinde verilmemiş olması, kurum denetmenleri ya da müfettişlerince yürütülen incelemeler neticesinde kayıt geçersizliği veya kayıt ibraz etmeme nedeniyle idari para cezası, işçinin iş kazası veya meslek hastalığına yakalanması halinde sağlık harcamalarının ya da kısa vade gelirlerinin işverene rücu edilmesi, işverenin bir yıl süreyle teşvikten yararlandırılmaması, sigortasız çalıştırılan sürelere ait sigorta primlerinin gecikme zammı ve cezası ile birlikte tahsil edilmesi gibi cezalarla karşı karşıya kalmaktadır.
TEŞVİKLERLE MALİYET AZALTILIYOR
Ülkemizde işverenlerimizin büyük bir bölümü primlerin yüksek olduğunu bu nedenle işçi maliyetlerinin de çok yüksek olduğunu belirterek şikayetçi olmakta ve bir kısmı da kayıt dışı işçi çalıştırma yoluna gitmektedir. Aslında, kayıtlı istihdamın tercih edilmesi halinde, SGK tarafından uygulanan 18 istihdam teşviki ve asgari ücret desteği uygulamasından yararlanılarak işverenlerin işçilik maliyetleri önemli ölçüde azaltılabilmektedir. Ayrıca, kayıt dışının tespiti halinde uygulanan cezalar oldukça yüksektir.
Şöyle ki; 2019 yılı için belirlenen brüt asgari ücret 2.558,40 TL olarak belirlenmiş olup hiçbir teşvik ve destekten yararlanmayan bir işverene bir işçinin yıllık prim maliyeti (959,40 x 12) 11.512,8 TL. olmuştur. Ancak primlerini düzenli ödeyen işverenlerimiz 5 puanlık prim teşvikinden faydalanmakta olup asgari ücret desteği almasalar dahi bu işverenlerimiz için bir işçinin yıllık maiyeti (681,48 x 12) 8.177,76 TL. dir.
Bu işverenimizin kayıt dışı çalıştırdığı işçinin, Sosyal Güvenlik Kurumu denetmenlerince ya da mahkeme kararıyla tespit edilmesi halinde 5 puanlık prim indiriminden faydalanamayacak ve 11.512,8 TL prim ödemek zorunda kalacaktır.
Ayrıca bu tutara 26 kat asgari ücret karşılığı idari para cezası olarak uygulanacak olup bu da 66.518,4 TL yapmaktadır. Bu ceza ve prim tutarına uygulanacak olan gecikme cezası ve zammı da eklendiğinde işverenin karşılaşacağı bir yıllık maliyet tutarı yaklaşık 10 kat artarak 80.558 TL olmaktadır. Bu işveren ayrıca kayıtlı çalışanı için ödeyeceği prim maliyetlerini gider olarak gösteremeyeceğinden artan vergi yükü ile karşı karşıya kalabilmektedir. Bu tablo göstermektedir ki kayıt dışı işçi çalıştıran işverenler yarınlarından çalmaktadırlar.
Bu itibarla gerek işverenlerimizin gerekse çalışanların hak kayıplarına maruz kalmamaları adına Sosyal Güvenlik Denetmenlerince işyerleri sık sık denetlenmekte Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan ihbar ve şikayetler anında incelenmektedir. Gerçekleştirilen bu denetimler dışında ayrıca kayıtlı istihdamı artırmak amacı ile işverenlerimize SGK, İş-Kur ve KOSGEP aracılığıyla istihdam teşvikleri sunulmakta ve işverenlerimizin prim giderleri azaltılmaktadır.
Kayıt dışı işçi çalıştırmayın; hem kendiniz, hem çalışanınız hem de ülkemiz kazansın.