CHP'yi anlamak

Tek parti döneminin son yılları.

Yeni kurulan Demokrat Parti, malum nedenlerden 1946 seçimlerine katılmamış, Türkiye'de demokrasi sancıları yaşanırken; ülkenin tek hakim partisi CHP, tam bir şaşkınlık ve telaş içinde.

Şükrü Saracoğlu'nun başbakanlığında aşırı sola karşı büyük bir mücadele başlatan hükumet, nöbeti devralan Recep Peker'le başka sorunlar yaşatıyordu Türkiye'ye.

Çünkü, 1929 yılından beri bilinen ve görülen yolsuzluklara karşı etkin hiç bir şey yapılmıyordu.Hasan Saka, 34 milletvekili arkadaşıyla Meclis'te sırf bu amaçla bir isyan bayrağı çekmiş ve yolsuzlukların üzerine gidilmemesi halinde; Demokrat Parti'nin 1950 seçimlerinde kolayca kazanabileceğini söylemeye çalışmıştı.

Saka, Başbakan Recep Peker'e "Çekil" dedikçe Peker de; "Çekildim. 150 kilo geldim" diyerek işi ciddiye almaya yanaşmamıştı.

***

Cumhurreisi İsmet İnönü ise çok partili rejime geçilmesiyle sancıların büyük olacağını biliyor ve gözlüyordu ama o da Anadolu insanının;yeni kurulan bir partiye bu kadar gönülden bağlanmasını da çözmeye çalışıyordu.

Bunu farketmekte gecikmedi.Demokrat Parti'nin muhafazakar kimliği ve özellikle Atatürk ilkelerine sahip çıkacağı mesajı vermesi, CHP'nin kuruluşundan beri solladığı bir politikaydı.

İnönü, 1950 seçimlerine muhafazakar bir başbakan adayıyla hazırlanmanın daha uygun olacağını düşündü ve CHP'nin görüp görebileceği en muhafazakar kişisini, yani Şemsettin Günaltay'ı; hükumeti kurmakla görevlendirdi.

***

Günaltay, din bilimcilerinin, İslam ulemalarının bile "usta" ve "üstad" gözüyle baktıkları bir politikacıydı. Ne yaptı Günaltay, kısa iktidarında? İlk İlahiyat Fakültesini kurdu.

İnsanların cenazelerini yıkamakta zorlandıkları o dönemde;bu işi üstlenecek imamların yetiştirileceği imam hatip liselerini yaygınlaştırdı. Saracoğlu ve Peker dönemlerinde gelişigüzel Kur'an kursları kısıtlanmış, ezan Türkçeleştirildiği için algı yanlışlığı nedeniyle dinsel faaliyetler kısıtlanıyor diye düşünenler, evlerinde mevlid dahi okutmakta zorlanmışlardı.Bu yüzden evlerin perdeleri devamlı kapalı tutulur, zannedilirdi ki, jandarma ya da polis kapıya dayanıp hesap soracak.

Bu algı, Günaltay döneminde tamamen değişti. CHP, neredeyse muhafazakar bir çizgiye geldi.

Ama Demokrat Parti, daha inandırıcı bir çizgide olduğu için seçimi kazandı.

***

Sonraki yıllarda CHP'yi hep daha sola taşımak için gayret içinde olan hizipler oluştu. Bülent Ecevit, Genel Merkezci bir anlayışla CHP'yi Turan Güneş ve arkadaşlarının taşımak istedikleri yere gitmemesi için gayret sarfetti ama o da başaramadı.

12 Eylül sonrası da Ecevit, biraz daha ılımlı bir siyaset güden DSP'yi kurdurdu eşine. "İnşallah-maaşallah" diyebildi seçim meydanlarında.

Süreçte bugün gelinen nokta; CHP'nin, hala dinsel bir arayış içinde olduğudur.

Yakın dostlarının "Kaptan" diye de çağırdıkları İzmir basınının duayen gazetecilerinden usta kalem Kaya Çelikkanat, "İkinci Liman" adlı kitabıyla sevenlerini yine anılar dünyasına taşıdı.

Kendine özgü mizahi üslubuyla kaleme aldığı katabında Kaya Çelikkanat, en verimli çağını Yeni Asır'da geçirdiği meslek anılarının yanısıra, çoğu gönül verdiği balık avcılığı ve meyhane keyiflerini ve dostluklarını anlatıyor.

Yeni Asır'da çalıştığı yıllarda rahatsızlanan ve kendini Güzelbahçe'ye atıp; "Deniz kliniğine, martıların, balıkların, köpüklü dalgaların, İzmir Körfezi'nin gülümseyen maviliklerinin kucağıona" bırakan Kaya Çelikkanat, tam tamına 30 yıl denizden hiç kopmamış.

Fazla ihtiyatkar olanlar, pek az şey yapabilirler.

Ali'nin sağlık durumu biraz bozulmuştu. Doktoru onu tepeden tırnağa muayene ettikten sonra, içkiden vazgeçmesini önerdi. Ali, bunun kendisi için çok zor olacağını söyleyince doktor:

"Hiç de öyle değil. Mesela canınız bir kadeh birşey içmek isteyince onun yerine bir portakal yiyebilirsiniz" dedi.

Ali'den cevap:

"Mümkün değil. Günde otuz portakalı ben nasıl yiyeblirim?"