Maaşı geciken tazminat alır

Özel bir şirkette çalışıyoruz.
İşveren maaşlarımızı ödeyemiyor geciktiriyor. 2 aylık maaşımız içerde. İşten ayrılırsak tazminat alabilir miyiz? (İSMİ SAKLI)

İş Kanunu'na göre; işçiye ücreti kanun hükümleri veya sözleşme hükümlerine uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse işçinin iş sözleşmesini bildirimsiz olarak fesh etme ve tazminatını alma hakkı vardır.
Yasaya göre göre işçinin hak ettiği maaş, prim, ikramiye gibi tüm ödemeler nakit olarak yapılıyor. Ücret en geç ayda bir ödeniyor. Sözleşmeler ile ödeme süresi 1 haftaya kadar indirilebiliyor. Fakat 1 ayı geçemiyor. İşverenin o ay için nakit sıkıntısı çekmesi ya da başka sebeplerle parayı geciktirmesi genel olarak çalışanlar için kabul edilebilir olduğu için itiraz edilmiyor. Zaten iş ahlakı da bunu gerektiriyor.

MÜCBİR SEBEPLERE DİKKAT
Ama işveren bunu alışkanlık haline getirir ve kötü niyetle yaparsa, bu kez hak aramak gerekiyor. Öncelikle ücretin geciktirilmesi noktasında kanunun belirlediği sınır 20 gün. Yani sizin için belirlenen ücret ödeme gününden 20 gün sonrasında hala maaşınız ödenmemişse, haklarınızı kullanabiliyorsunuz.

Bir de ücretin gecikmesinde mücbir sebepler (yangın, doğal afet, iflas) olmaması gerekiyor.
Bu noktada işçiler için iki yol ortaya çıkıyor. Birincisi verilen işi yapmama, ikincisi ise haklı fesih ile tazminatını talep etme.
Maaşı bilerek ve kötü niyetle 20 günden fazla geciktirilen işçiler ister bireysel isterse toplu olarak iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabiliyor.
Buradaki eylemin işe gitmeme değil, işi yapmama olduğuna dikkat etmek gerekiyor.
Böyle bir durumda işçi işten çıkartılamadığı gibi, yerine yeni biri de alınamıyor. Çalışanlar bunu haklı fesih sebebi göstererek iş akdini feshedip tazminatını talep edebiliyor. Burada sadece ücretin ödenmemesi değil, sözleşmedeki miktarın altında ödenmesinde de tazminat hakkı doğuyor. Bunun için ihbarnamenin noterden gönderilmesi gerekiyor. Kanuna göre 20 gün bekledikten sonraki 6 gün içinde noterden dilekçenizi göndermelisiniz.

MESAİ ZORUNLU DEĞİL
Ben bir fabrikada çalışıyordum. Fazla mesai yapmadığım için işten çıkartıldım. Ne yapmalıyım? Suat Aydın İş Kanunu'na göre, işçi fazla mesai yapmak zorunda değildir. Fazla çalışma durumunda işveren işçinin yıllık onayını almak zorundadır. Eğer iş sözleşmenizde veya toplu sözleşme metninde aksi bir durum varsa buna uymalısınız. Ancak bu durumda da yapılan fazla çalışmanın parası ödenmelidir. Bu da çalıştığınız saat ücretinin yüzde 50 fazlası şeklinde ödeniyor. Mesailerde günde 11 saati geçemiyor. Yani günlük çalışma saati 7.5 saat iken ancak 3.5 saat mesai yapılabiliyor. Zorla fazla çalışma yaptırılamaz. Bu nedenle işten çıkartma haksız çıkartmadır. İhbar ve kıdem tazminatı hakkınız vardır. Bunun için arabulucuya gidebilir ya da ALO 170'i arayarak şikayette bulunabilirsiniz.

İKİZ ÇOCUĞA BORÇLANMA
İkiz çocuklarımız var. Eşim sigortalı her ikisi için doğum ödemesi yapabilir miyiz? Yapabilirsek ne kadar olur? Mehmet Ali KURU

Doğum borçlanması anneler için erken emeklilik fırsatı sunuyor. Burada sigortadan sonra dünyaya gelen çocuklar için borçlanma yapılabiliyor. Borçlanma çocuk sayısına göre değil doğum hadisesine göre yapılıyor. Çoğul gebeliklerde ikiz üçüz gibi tek doğum olduğu için doğum borçlanması da bir çocuk için yapılabiliyor. Bu da 720 gündür. Yani ikiz çocuğunuz da olsa borçlanmayı tek çocuk üzerinden 720 gün olarak yapabiliyorsunuz.

İZİN İÇİN 1 YIL GEREKİR
Çalıştığım yerde 11 ayı doldurdum, yıllık izin hakkımı kullanabilir miyim? Yıllık izin hakkı ne zaman elde edilir? Meryem KARA Yasalarımıza göre izin hakkı için aynı işyerinde bir yılı doldurmak gerekiyor. Ama izne ayrılmak için bu şart değil. Gelecek yılki hakkınızdan mahsuben de izne ayrılabilirsiniz. Ancak bunun için işveren ile mutabık kalmanız gerekiyor. Eğer işveren bunu yapmak istemez ise bir yılı doldurduktan sonra izne çıkabilirsiniz.

FARUK ERDEM