Fesih yasağı sürecinde işten çıkarma olur mu?

● Fesih yasağı süresince işten çıkarma nasıl olur? Suat ÖZKILIÇ

Pandemiyle birlikte hayatımıza giren fesih yasağı geçtiğimiz yıl ilk kez uygulanmıştı. Ardından değişik dönemlerde süresi uzatılarak devam etti. Şu anda da 17 Mayıs'a kadar fesih yasağı yani işten çıkarma yapılamıyor. Ancak bunun bazı istisnaları da bulunuyor. Fesih yasağı İş Kanunu'ndaki geçici 10. Madde ile uygulanmaya başlanmıştı.

İYİ NİYET KURALLARI

Buna göre, hangi kanuna tabi olursa olsun bütün iş sözleşmelerinin işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller dışında feshi yasaklanmış oldu. Burada da ifade edildiği gibi düzenleme tek istisna olarak işten çıkarmak için yine İş Kanunu 25. Madde'de tarif edilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymamak hallerini kullanabiliyor. Bu şekilde bildirilen ve işten çıkarılan işçi hem fesih yasağına takılmamış oluyor hem de tazminat ve işsizlik maaşı alamıyor.

HİLE YAPAN CEZA ALIR

Ancak burada işverenlerin dikkat etmesi gereken hususlar da bulunuyor. Sadece fesih yasağını delmek için işçiyi ahlak ve iyi niyet kurallarına uymamaktan çıkarırlarsa işçinin arabulucuya gitmesiyle yapılacak denetimde bunu ispatlamak zorunda kalacaklardır. Eğer ispatlayamazlarsa hem işlemler iptal edilecek hem de idari para cezaları gündeme gelecektir. Buradaki mağduriyetleri gidermek için her bir harekete ayrı kod uygulanması da yönetmelikle düzenlenmiş durumda. Fesih yasağının tek istisnası 25. Madde değil. Bunun dışında da işten yasağı takılmadan ayrılma sebepleri bulunuyor. Bunlardan birisi de 7252 sayılı yasa ile getirildi ve işyeri ile ilgili. İş yerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi de fesih yasağının kapsamı dışında bulunuyor. Dolayısıyla bir işyeri kapanmışsa ya da anlaşılan iş sona ermişse yani belirli süreli işin anlaşılan zamanı dolmuşsa burada fesih yapılabiliyor. Burada bir şirketin herhangi bir işletmesinin kapanması da orada çalışanlar açısından fesih yasağının kapsamının dışında sayılıyor. Ancak eğer bu şubedeki çalışanlar için başka şubelerde pozisyon varsa oralarda değerlendirme zorunluluğu da var. Bu durumda fesih geçersiz sayılabiliyor.

İSTİFA HAKKI BULUNUYOR

Fesih yasağı sırasında işverenlere işçiyi tek taraflı izne gönderme hakkı da tanındı. Bu durumda işçi daha önce olduğu gibi haklı fesih hakkını kullanamıyor. Ancak bu sefer işçiye ücretsiz izinde olduğu dönem için yeni değişiklikle 1.500 TL nakdi ücret desteği veriliyor. Ancak işçinin istifa hakkı da saklı tutuluyor. Dolayısıyla istifa eden bir işçi fesih yasağı kapsamında olmuyor. Yine ücretsiz izin dolayısıyla bir ayrımcılık yapılmışsa bu da haklı fesih ve ayrımcılık tazminatının konusu olabiliyor.

İSTİSNADAN YARARLANAMAZ

● Kira gelir beyanı vermeyi unuttuk. Bunun için bir ceza ödememiz söz konusu olabilir mi? Semiha ŞAHİN

2020 yılında kira geliri elde edenler bu yılın Mart ayının sonuna kadar bu gelirlerini beyan etmek zorundaydılar. Bu beyannameler internetten kolayca yapılmaktaydı. Ancak sizin gibi bu beyannameyi vermeyenler ya da eksik bildirenler için bazı cezai işlemler uygulanıyor. Öncelikle beyanname vermeyenler veya eksik verenler istisna tutarından yararlanamıyor. Yani bu yıl için belirlenen 6.600 TL'lik indirim onlara uygulanmıyor. Ayrıca kira geliri üzerinden belli oranda vergi cezası da tahakkuk ettiriliyor. Bu yüzden beyanname vermeyi ihmal etmemek gerekiyor.

MEMURİYETE GÖRE HESAP

● 2002 Eylül ayında özel sektörde işe başladım. 6 sene çalıştım daha sonra 2009 Mart ayında memur oldum. Kaç yaşında emekli olabilirim? A. AKŞİT

Farklı kurumlarda çalıştıktan sonra memur olanlar için emeklilik hesaplaması memuriyete başladıkları tarih itibariyle yapılıyor. Daha önceki primleri ise keseneklerine ekleniyor. Siz de memuriyete başladığınız tarihe göre 49 yaşında ve 20 yıl çalışarak emekli olabilirsiniz.

EMEKLİYE TAZMİNAT HAKKI

● Şu anda özel sektörde çalışıyorum. Emeklilik için ayrılmak istiyorum. Ama emekliliğime daha üç yıl var. Yaşı bekleyeceğim. Tazminat alabilir miyim? Mehmet İŞLER

stifa ederek kıdem tazminatı almanın yollarından birisi de emeklilik. Yani emeklilik süresi dolan ve bunun için ayrılacak olanlar son işyerinde en az 1 yıldır da çalışıyorlarsa tazminatlarını alabilirler. Ancak bunun için emekli olma hakkınızın dolduğuna dair yazı ile işyerinize müracaat etmeniz lazım. Fakat sizin daha emekliliğinize 3 yıl var. Yaş şartı dolmadan emeklilik kararı alamazsınız. Dolayısıyla da tazminat alıp ayrılamazsınız.