EYT'de kademeli emeklilik

Milyonlarca vatandaşın beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinde sona doğru yaklaşılırken uygulama ile ilgili detaylar da belli olmaya başladı. Daha önce yazdığımız 7 aşamalı teknik çalışma ile artık kimlerin emekli olabileceği de belirlenmeye başlandı. Buna göre prim ve yılını dolduranlar öncelikli olacak. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar o zamanki şartlarda SSK'da 5000 gün ve kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıl şartıyla emekli olabiliyordu. Bu yasaya dönüldüğünde bile SSK'lılar açısından yine en az 5000 gün prim gerekiyor. Bağ-Kur'lularda ise kadınlar 7.200 erkekler 9.000 gün prim biriktirmek durumunda.
Dolayısıyla EYT yasasından yararlanmak için prim ve yıl şartını tamamlamış olmak gerekiyor.

SÜRE SINIRI KONULMADI
Burada en çok merak edilen konuların başında primi ya da yaşı eksik olanların durumuydu.
Bu konuda daha önce muhalefet partileri tarafından verilen yasa tekliflerinde EYT'lilerin emekli olabilmeleri için 3 ay içinde başvurmaları şartı getirilmişti.
Bu durumda prim ya da yıl eksiği olan milyonlarca EYT'li yasadan yararlanamıyor. Oysa şimdi yapılan çalışmada böyle bir süre sınırı konulmasının gündemde olmadığı anlaşıldı. AK Parti Genel başkan Yardımcısı ve Çalışma eski Bakanı Jülide Sarıeroğlu yaptığı açıklamada, "İlk etapta 1,5 milyona yakın kişinin emekli olacağı, sonra da sisteme girişin devam edeceği bir düzenleme olacak. Yaklaşık 3-4 milyon arasında bir vatandaşımızın bu kapsamda olduğunu tahmin ediyoruz. Hepsi bir anda olmayacak" demişti. Buradan anlaşıldığı gibi eksikleri olan EYT'liler bunları tamamladıktan sonra sisteme girecek ve emeklilik hakkını kazanacak. Burada bakıldığında kadınlar için 20 yıllık süre 2019 itibariyle tamamlanmış durumda. Erkekler için konulan 25 yıllık süre ise bazı sigortalılar için henüz tamamlanmadı.
1997, 1998 ve 1999 yıllarında işe girenler 2022, 2023 ve 2024 yıllarında süre şartını tamamlayacak.
Son tamamlama tarihi ise 8 Eylül 2024 olacak. Böylece süresini tamamlayan prim şartı da yerine gelmişse kademeli olarak emeklilik hakkına kavuşacak.

EKSİK PRİMİ TAMAMLAMA YOLU
Yıl şartının dışında düzenlemeyle gelecek prim şartının da tamamlanması gerekiyor. Eksik primi olanlar, tamamladıktan sonra emeklilik sistemine girmiş olacak.
Burada eksik primi tamamlamanın 6 yolu da bulunuyor:

1- 3600 GÜNLE KISMİ
EMEKLİLİK: Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor. Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 günde emeklilik için yeterli oluyor.
Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor. İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı. İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor.
Üçüncü olarak da kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor. Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.

2- ASKERLİK BORÇLANMASI:
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor.
Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir.
Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.

3- DOĞUM BORÇLANMASI:
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor. Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.

4- İHYA İLE PRİM: EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirmeye alınıyor.
Bunlardan birisi de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor, borçları da siliniyor. Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.

5-İSTEĞE BAĞLI SİGORTA:
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler.
SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor.
18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ- Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor.

6- HİZMET TESPİTİ İLE
TESCİL: Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir ve giriş tarihini geri çekebilir. Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.