Enerji kesintisinde çalışanların durumu

BOTAŞ'ın 20.01.2022 tarihli duyurusu ve Türkiye Elektrik İletim A.Ş.'nin (TEİAŞ) 21.01.2022 tarihinde internet sitesinde yayınladığı "Kullanıcılara Program Dahilinde Elektrik Kısıntısı Uygulanması Hakkında" konulu duyurusunda, "Ağrı ili Gürbulak giriş noktasından ülkemize gelen doğalgaz iletim hattının İran tarafında kalan arızasından dolayı Doğalgaz Kombine Çevrim Santrallerine gaz kısıntısı uygulanacağından, elektrik arz talep dengesinin sağlanması maksadıyla gerek iletim sistemine gerek ise dağıtım sistemine bağlı mesken ve ticarethane harici kullanıcılara program dahilinde kısıntı uygulanacaktır.
Hangi kullanıcılara kısıntı uygulanacağı ve kısıntı miktarı ile ilgili, Dağıtım Şirketleri ve Teşekkülümüz tarafından bilgilendirme yapılacaktır" denilmektedir.

GEÇİCİ VERGİ MUAFİYETLERİ
Ülke genelindeki organize sanayi bölgelerinde (OSB) 3 gün süreceği duyurulan kesintiler, bugün yani pazartesi itibariyle başlıyor. Siparişlerin yetişememesi, ihracatın aksaması özellikle gıda hammaddelerinin bozulma riskine karşı bu süreçte alternatif çözümler bekleniyor.
Gıda sektöründe tarladan sofraya gelme zincirinde yaşanacak aksaklıklar, hem gıda güvenliği riski oluşturabilir hem de bu durumun fiyatlara yansıması söz konusu olabilir. Bu nedenle gıda sektörünün bu kısıttan muaf tutulması ve diğer sektörler için de geçici vergi muafiyetleri getirilmesi bazı sanayiciler tarafından öneriliyor.
Bir diğer konu da kesinti olacak işyerlerinde "çalışanların iş görme borcu"nu yerine getiremeyecek olmasının doğuracağı karışıklıktır. Çalışanların fiilen çalışmadığı bu günler karşısında işverenler nasıl bir yasal süreç izlemelidir? Durumu 4857 sayılı İş Kanunu açısından incelediğimizde elektrik/doğalgaz kesintisi işin durması için zorlayıcı sebep kapsamına kısmi olarak girmektedir. Çünkü zorlayıcı sebep olabilmesi için "İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması gerekmektedir".
Oysa ilgili kurumların duyurusunda 3 gün olacağı belirtilmektedir.

YASADA İŞÇİ LEHİNE YORUM İLKESİ
Yasaya göre; zorunlu sebepler karşısında işçinin herhangi bir kusuru olmadığından işverenlerin "işçi lehine yorum ilkesini" göz önünde bulundurarak, "işçilere çalıştırılamadıkları günlere ilişkin ücretlerini tam olarak ödemesi" önem taşıyor. Eksik çalışmalarını ise önümüzdeki 4 ay içerisinde çalışma yaptırarak telafi edebilir. Telafi çalışması 4857 Sayılı iş Kanununun 64. maddesinde "Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren dört ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir." şeklinde belirtilmektedir. Uygulamaya geçildiğinde durumu anlatan bir yazı ve dilekçe ile kayıt altına alınmalıdır.
Öte yandan enerji kesintileri karşısında işverenlerin çalışanlarını zorunlu yıllık izne çıkarma planları gündemdedir. Oysa yıllık izin kullanımı için işçinin onayının alınması gerektiğini hatırlatmakta fayda vardır. İşverenin çalışanını tek taraflı izne çıkaramayacağı yıllık izin yönetmeliğinde açıkça belirtilmektedir. İleride yasal sorunlarla karşılaşılmaması için çalışanın yazılı onayının alınması gereklidir. Bu koşullar karşısında üç günlük sürede işverenin çalışanın ücretini tam ödemesi, çalışamadığı süreyi ücretli idari izin şeklinde vermesi uzun vadede kazanç olarak işverene dönecektir. Çünkü insan odaklı yaklaşım her zaman kazandırmaktadır.