Pandemi biterken sosyopsikolojimiz!

Nihayet pandemisi ile dünyayı aleve veren SARS-CoV-2 virüsünü unutacağımız günlere yaklaşıyoruz. Bu virüsün çapı 100 nanometre yani bir metrenin yüz milyarda biri kadar. Bu satırları kaleme alırken korona virüs tarafından infekte edilen vaka sayısı 177.470.620 idi.
İki yıldan bugüne kadar hastalığı geçirip iyileşenler de 161.919.653.
Ve maalesef kaybettiğimiz insan sayısı 3.839.931...
Bir pandeminin belirsiz ve kırılgan doğasının getirdiği sosyopsikolojik etkilenimleri hepimiz yaşadık. Anladık ki sadece duygusal ve entelektüel değil fiziksel sağlığımız için de çevremizde etkileşim içinde bulunduğumuz sosyal ilişkilerin önemi çok büyük. Bireysel boyuttaki zorunlu izolasyon, kaygı ve yalnızlık ekseninde depresyonumuzu tetikledi. Gününün çoğunu sosyal medyada geçiren çağımız ergenleri bile bir süre sonra aylarca sörf yaptıkları I-padlerinde digital toksisite ile başbaşa kaldılar! Çünkü beyin korteksleri bir tür sürmenaj sarmalına yakalandı, mutsuz, tatminsiz, boşluk hissi içinde bir tür canlı ama tüm istekleri yok olmuş bir 'ot insan' yani bitkisel hayat figürleri haline geldiler.
Salgının kişi kimliği bazında yaşattığı belirsizlik sadece kaygı düzeyi artışına yol açmadı, bu olsa olsa korku, endişe ve öfke katsayısını artırdı ancak akılcı olmayan karar süreçleri ve ikili ilişkilerde uygun görülmeyen davranış frekansındaki artışın domine ettiği bir toplumsal kargaşa dinamiği ortaya çıktı. Yakın çevrelerinde ya da TV gibi konvansiyonel açık bilgi kaynaklarında sürekli gördükleri ölümün yakın nefesi ile yüzleşme sarsıcı oldu. Bu tabii ki yaşamsal kırılganlığın derinliğini arttırırken bedensel varoluşun geçiciliğinden daha ulvi ve kutsal felsefi değerlere yönelimi provake edip gelenek ve kültürel değerlere bağlılığın artışını da körükledi. Küresel söylemde eşitlik, insan hakları ve herkese aşı gibi dayanışma söylemleri her gün işitilirken bir çok ülkede yabancılara karşı ayrımcılık eylemlerindeki artış da gözlerden kaçmadı.

TRAVMA TETIKLEME
Bir bulaşıcı hastalığın kişisel düzlemde yarattığı panik ve stresin oluşturduğu kriz, bireyden topluma hızla yayılarak sosyal travmaları tetikleme potansiyeline evriliyor.
Taylor, ( Taylor,S.The psychology of pandemics: Preparing for the next global outbreak ofinfectious disease.
Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.) 2019 yılında çıkardığı kitabında korona özelinde pandemik tepkiyi aşama aşama inceledi: İlk aşamada ölümcül bir infeksiyonun varlığını öğrenme paniği ile yiyecek ve temizlik malzemesi alışverişine yönelen tutum, salgının başladığı yer ve insanlara karşı ayrımcılık, dışlama hatta ırkçı tutumun ortaya çıkmasına ve üçüncü evrede de bulaş endişesi içinde var olan sağlık tesislerine aşırı başvuru ile sistemin çökmesi sonrasında da ulusal ölçekteki izolasyon tedbirlerine bağlı bireysel duygu durum bozuklukları ve beşinci aşamada da gerçek ya da asılsız devasa bilgi dolaşımının getirdiği komplo teorileri puslu havasında sosyal psikiatrinin kapsamındaki denizlere yelken açılması görülüyor.
Küresel market yağmalarından gelişmiş ülke sağlık sisteminin çöküşünün izlenmesine kadar zaten tüm bunları bizatihi yaşadık.
Kuşkusuz hepiniz de pandemi sonrası dünyanın eskisi gibi olamayacağına dair ya da insanlık tarihinde yeni bir döneme girdiğimize dair birçok yayını okumuşsunuzdur. Bu noktada literatürde yer alan travma sonrası büyüme kavramı bu noktada hatırlara gelebilir:
Özünde; pandemi gibi dünya çapında krizlerin ardından salgınla yapılan mücadelede,birey ve toplumların kaynak kapasitesinin görülmesi ve salgın deneyiminin tüm dinamiklerdeki işlevselliği katlayarak endüstriel ve ruhani toplu güçlenme ile krizi kuvvetlenerek geride bırakmayı anlatır.