Ocak ayında yüzde 49.25 zam alan emeklilerin taban maaşları 7 bin 500 TL'den 10 bin TL'ye çıkartılmıştı. Temmuz zammıyla ilgili ipuçları gelirken taban maaş artışı da gündemde. Bunun içi de üç ayrı hesaplama yapılıyor. Bu yılın emekliler yılı ilan edilmesiyle ilgili 16 milyon vatandaşın gelirlerini artırıcı ve hayatlarını kolaylaştıracak tedbirler alınmaya devam ediyor. Temmuz ayı ile birlikte yeniden ele alınacak emekli maaşlarıyla ilgili farklı artış formülleri de gündeme geliyor.
VERİLER BEKLENECEK
Üç aylık enflasyonun yüzde 15 çıkmasının ardından üç veri daha beklenecek. Böylece 6 aylık enflasyon ortaya çıkacak ve buna eklenecek refah payı da hesaplanacak. Bunların dışında bir süredir uygulanan taban maaşta da değişiklik öngörülüyor. Düşük maaşlı emeklilere yapılan seyyanen destek ile en düşük aylıklar yükseltiliyor. Pandemi ile başlayan uygulamada son olarak 7.500 lira olan taban maaş 10 bin liraya yükseltilmişti. Böylece bu rakamın altındaki tüm emekli maaşlarına hazine tarafından seyyanen destek yapılarak 10 bin lira olarak ödeniyor. Bu taban maaşlar da her zam döneminde yeniden ele alınıyor. Taban maaşa yapılan artışlar genel olarak emeklilere yapılan enflasyon artışı ve refah payı ile uyumlu olarak belirleniyor. Şimdi Temmuz ayında yeniden ele alınacak olan taban maaşlar ve kök maaşlar ile ilgili üç formül de öne çıkıyor.
6 AYLIK ENFLASYON FORMÜLÜ:
Taban maaş artışında; Ocak ayından Temmuz ayına kadar oluşan 6 aylık enflasyonun yansıtılması söz konusu olabilir. Bu durumda yüzde 15lik üç aylık enflasyona eklenecek verilerle rakamın yüzde 30'a yaklaşması söz konusu olacak. Mayıs ayında yükselmesi ve en tepe noktaya çıkması beklenen enflasyon için Merkez Bankasının tahmini yüzde 73 civarında.
Buradan yola çıkarak hesaplandığında 6 aylık enflasyonun yüzde 24'ü bulması bekleniyor. Bu durumda taban maaşın da 13-14 bin bandına çıkması söz konusu olabilir.
YILLIK ENFLASYON FORMÜLÜ:
Bu formülde 2024 yılı sonu enflasyon tahminine göre bir artışın yapılmasını öngörüyor. Burada Orta Vadeli Program ve Merkez Bankası tahminlerine göre yıl sonu enflasyonun yüzde 45 civarında olması öngörülüyor.
Bu durumda taban maaşın da 14-15 bin bandında belirlenmesi söz konusu olabilecek. Böylece en düşük emekli maaşının asgari ücrete yaklaşması sağlanacak.
ASGARİ ÜCRET FORMÜLÜ:
Bu formül genel olarak emekli derneklerinin de talepleri arasında yer alıyor. Eğer bu formül işlerse bu kez taban maaş 17 bin liraya çıkacak ki bu durumda yüzde 70 artış sağlanmış olacak. Ancak böyle yüksek bir zam yapıldığında taban maaşa yakın aylık alan emekliler açısından bir adaletsizlik de ortaya çıkabilecek. Şu anda 3600 günle emekli olmuş ve kök maaşı 6 bin lira olan bir emekli 10 bin lira aylık alıyor. Bu emeklinin maaşı Temmuz zammıyla 8 bin lirayı geçebilecek. Bu durumda emekliye ödenen aylık kök maaşının iki katını bulacak. Oysa 7-8 bin gün prim ödemiş ve aylığı 1+4 -1+5 bin lira olan bir emekli de 17 bin lira aylık alacak. Bu eşitlik adaleti de bozmuş olacak. o yüzden yapılacak değişikliklerin emekliler arasında haksızlığa da yol açmaması gerekiyor.
KÖK MAAŞ DEĞİŞİR Mİ?
Kök maaşları çok düşük olan emeklilerin büyük çoğunluğu 3600 günle emekli olanlar ya da malulen emeklilik gibi imkanlardan yararlananlar. Bir kısmı ise çalışma hayatının tamamında asgari ücret almış ve bu yüzden emekli maaşı düşük olanlar. Burada da bir iyileştirme yapılması gündeme gelebilir.
Ancak yine ödenen prim miktarı ve çalışma günü dikkate alınarak adaletli bir düzenleme yapılması gerekiyor.
