Evde, sokakta, okulda sürekli hareket halinde olan çocukları bekleyen teplikelerden biri de diş yaralanmaları. Süt dişi veya daimi diş olmasına bakmaksızın her durumda acil müdahale edilmesi gerektiğini belirten uzmanlar, tedavi edilmeyen kırık dişlerin uzun vadede daha büyük sorunlara yol açabileceğinini altını çiziyor. Özel CTG Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi'nden Dr. Bilge Özışıkçılar, çocuklarda diş yaralanmaları konusundaki sorularımızı yanıtladı. -Çocuklarda diş travmaları/yaralanmaları daha çok hangi durumlarda ortaya çıkıyor?
Genellikle diş yaralanmaları, dişlerin yerlerinden oynaması ya da çıkması, ağız dokularında yaralanmalar ve beyin sarsıntısı, basketbol, futbol gibi temas sporları yaparken düşme ve çarpmalar ya da trafik kazaları sonucunda meydana gelmektedir. Özellikle diş yaralanmaları sonucu kırılan veya tamamen yerinden çıkan dişlerin doğru şekilde tedavi edilmemesi durumunda hem fonksiyonel hem de sosyal birtakım güçlüklere neden olması kuvvetle muhtemeldir.
Çocuklarda bu grup içinde olduğu gibi oyunlar sırasında yada özellikle okula yeni başlayan yada kontrol dışı alanlardaki hareketlilik sırasında çeşitli çarpma düşme gibi etkenlerle diş kırılması, dişin yerinden kökü ile çıkıp düşmesi sonucu oluşan kazalar sıkça rastlanan durumlardır.
-Çocukta dişin kırılması durumunda ne yapılmalı?
Öncelikle diş yaralanması/kırılması durumunda tedaviye yardımcı olabileceğinden mümkünse kırılan diş parçası koruma altına alınmalıdır. Diş kırılması sonrası otuz dakika içinde diş hekimine başvurulması gerekir. Kırık parçayı ya da düşen dişi hemen bulup bir bardak süt içinde muhafaza ederek diş hekimine ulaşılmalıdır. Kırılan bölgede kanama varsa temiz gazlı bir bez ile kompres yapılmalıdır. Buna rağmen kanama on beş dakika içinde durmazsa en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
-Kırık diş tedavisi hakkında bilgi verir misiniz?
Kırık, dişin sadece mine ve dentin tabakasında meydana gelmiş olabilir. Bu durumda kırık bölge kompozit dolgu ile (estetik dolgu) restore edilir veya çok geniş bir alan ise kuron
(kaplama) yapılması gerekebilir. Dişin siniri açığa çıkmışsa kanal tedavisi yapılması gerekir.
KÖK DE KIRILIRSA...
-Dişle birlikte diş kökünün de kırıldığı durumlarda tedavi nasıl yapılıyor?
Dişle birlikte kök de kırıldığında ve bu durum süt dişlerinde meydana gelmiş ise diş çekilir ve yerine yer tutucu yapılır. Yer tutucu yapılmazsa komşu dişler çekim boşluğuna kayar ve ileride sürecek olan sürekli dişe yer kalmaz, sonuçta ortodontik bozukluklar (dişlerde çarpıklık) meydana gelir.
Kırık sürekli dişlerde meydana gelmiş ise ve kökün büyük kısmı kırılmışsa veya dikine bir kök kırığı mevcutsa yine diş çekilir. Hekiminiz, diş yaralanmasının durumuna göre en doğru tedavi hakkında sizi bilgilendirecektir.
AĞIZ KORUYUCULAR ÖNLEYEBİLİR
-Çocuklarda diş yaralanması/kırılmasına karşı anne babalar ne tip bir koruma önlemi alabilir?
Öncelikle dikkatli olmak gerekir. Çocuklar çok hareketli oldukları için süt ve daimi dişlerde travma sık rastlanan bir durumdur. Ebeveynlerin düşme çarpma gibi dişlerde travmaya neden olabilecek olaylara karşı dikkatli olmaları gerekmektedir. Özellikle diş yaralanmaları sonucu kırılan veya tamamen yerinden çıkan dişlerin doğru şekilde tedavi edilmemesi durumun da, ilerleyen yaşlarda hem fonksiyonel hem de estetik ve sosyal bir takım güçlüklere neden olması kaçınılmazdır.
-Çocuklara ağız koruyucuları hangi durumlarda öneriyorsunuz?
Ağız koruyucu apareyler özellikle basketbol, voleybol gibi top ile oynanan sporları yapan çocuklarda düşme veya top çarpması sonucu özellikle ön dişlerde meydana gelebilecek kırılmaları engellemek amacıyla kullanılmaktadır. Ortalama 3 mm kalınlığında plastikten yapılır ve özellikle ön dişleri örter, böylece herhangi bir darbe geldiğinde kuvvetlerin dişlere iletilmesini engelleyerek dişlerin ve aynı zamanda çene kemiklerinin kırılmasını önler. Çocukların sevmesi için çeşitli renklerde veya şeffaf yapılabilir. Hekiminiz, çocuğunuzu ağız koruyucuları kullanımı konusunda bilgilendirecek ve özellikle spor yaparken doğru şekilde kullanması için teşvik edecektir.
Yerinden çıkan dişi kök kısmından tutmayın
-Daimi dişin yerinden çıkması durumunda ne yapılmalıdır?
Böyle bir durumda yerinden çıkan diş bulunmalıdır. Bulunan diş kuron (taç) bölgesinden tutulmalıdır. Dişi kök kısmından tutmak buradaki dokuların daha fazla hasar görmesine sebep olabilir. Dişin kök kısmındaki dokuların fazla hasar görmesi durumunda dişin yuvasına tutunması mümkün değildir. Yuvasından çıkan dişi eczaneden alacağınız serum fizyolojik içinde ya da süt içinde koruyarak yarım saat içinde hekiminize başvurunuz. Hekiminiz dişin durumuna göre sizi en doğru şekilde yönlendirecektir.
'Okullar açılmadan önce hekiminizi ziyaret edin'
Özel CTG Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi'nden Doç. Dr. Gülay Vural 2010-2011 öğretim yılı öncesinde çocuklar ve ailelerine ağız ve diş sağlığı ile şu hatırlatmalarda bulundu:
"Çocuklarımız bizlerin en değerli varlığı ve yüzlerindeki ufacık bir tebessüm için biz ailelerin yapamayacağımız bir şey yok. Çocuklarımızın ilerleyen yaşlardaki sağlıklı gülüşlerinin sigortası, ancak küçük yaşlarda kazandıracağımız ağız ve diş sağlığı bilincidir.
Okullar açılmadan diş hekiminizi ziyaret ediniz, çocuklarınızın çürük kontrollerini yaptırınız, sağlıklı dişlerde çürük koruma işlemleri konusunda bilgi alınız ve çürük dişlerinde de gerekli tedavileri yaptırınız. Unutmayınız ki ortodontik olarak çapraşık ve kötü konumlu dişlerde travma sonucunda kırılma riski daha yüksektir. Bu bakımdan çocuklarımızın okul öncesi çürük kontrolü yanında ortodontik açıdan da muayeneleri yerinde olacaktır. Sonuç olarak ailelere çocuklarımız için ağız ve diş sağlığı koruyucu önlemlerini ve de düzenli diş hekimi ziyaretlerini ihmal etmemelerini önerir, tüm çocuklarımıza sağlıklı, başarılı bir eğitim ve öğretim yılı dilerim."
