Kültür sanat dünyasına 2023 damgası

BARBENHEİMER SİNEMAYI CANLANDIRDI
Christopher Nolan imzalı Oppenheimer ile Greta Gerwig tarafından yönetilen Barbie, 21 Temmuz 2023 tarihinde vizyona girdi. Bu yüksek bütçeli iki yapım, vizyona girmeden önce de yılın en çok konuşulan yapımları olarak dikkat çekiyordu. Fakat iki film arasındaki prestij ve gişe rekabeti öylesine büyüdü ki tüm dünyada durgunluk dönemini geçiren sinema sektörü adeta yeniden canlandı. Bu amansız rekabetin dijital dünyadaki ürünü ise Barbenheimer olarak isimlendirilen internet fenomeni oldu.

TARİHİ ESERLERİN VATANINA DÖNÜŞÜ
Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere başta olmak bazı Batı ülkeleri özellikle kadim Orta Doğu ve Afrika medeniyetlerine ait tarihi eserlerle dolu. İBu yüzden de eleştirilerin hedefinde. Ancak. 2023 yılında bazı ülkeler, ellerinde bulunan tarihi eserleri ait oldukları coğrafyalara iade etti, bazıları önümüzdeki dönemde eserleri ana vatanlarına kavuşturma sözü verdi. Örneğin ABD'deki bir müze, 11. yüzyıla tarihlenen bir Nepal heykelini ait olduğu topraklara geri gönderdi. ABD'li bir milyarderin özel koleksiyonunda yer alan 77 parça tarihi eser ise Yemen'e iade edildi. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün.

HOLLYWOOD GREVE GİTTİ
ABD'deki film ve dizi sektörünün kalbi Hollywood, geride bıraktığımız mayıs ayında daha önce benzeri görülmemiş bir grevin başlangıcına sahne oldu. Senaristler tarafından başlatılan grev, oyuncuların da katılımıyla kitlesellik kazandı ve sektör neredeyse durma noktasına geldi. Tarihi bir nitelik kazanarak yılın en önemli kültür sanat olaylarından biri haline gelen grev, sektör çalışanlarının başta ücret artışı olmak üzere çeşitli taleplerinin karşılanmasıyla 5. ayında sona erdi.

BEKLENMEDİK KEŞİFLER
2023, bazı kayıp tabloların ve yüzlerce yıllık tarihi eserlerin tesadüfen ortaya çıktığı bir yıl oldu. Kimliği belirsiz bir koleksiyoncu, Londra'daki bir ikinci el mağazasından 25 dolara iki seramik vazo satın aldı. Ancak bu vazolar aslında 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm süren Qing hanedanı döneminden kalma nadide sanat eserleriydi. 25 dolara satın alınan vazolar, 74.000 doların üzerinde bir fiyata tekrar satıldı. - ABD'deki bir koleksiyoncu ise bir antikacıdan 4 dolara bir tablo satın aldı. Satıcının bilmediği şey ise tablonun Amerikalı ressam Newell Convers Wyeth'in kayıp eserlerinden biri olduğuydu. 4 dolarlık bu tablo, yeni sahibine tam 191.000 dolar kazandırdı. Bununla birlikte 2023, Van Gogh ve Rembrandt gibi ünlü ressamlarının çalınan veya kayıp eserlerinin beklenmedik şekilde ortaya çıktığı bir yıl olarak kayıtlara geçti.

TAYLOR SWİFT'İN ÖNLENEMEZ YÜKSELİŞİ
2023'te önemli ödüller kazanan şarkıcı, konserler söz konusu olduğunda kırılması güç rekorlara imza attı. Swift'in The Eras Tour isimli dünya turnesi, kendi alanında 1 milyar dolar hasılat gelirini aşan ilk organizasyon oldu. The Eras Tour sayesinde bazı şehirlerdeki turizm gelirleri bile önemli ölçüde yükseldi. Turnenin Singapur ayağını organize eden yetkililer tam 22 milyon insanın konser bileti satın alabilmek için başvuru yaptığını açıkladı! Kısacası Taylor Swift 2023 yılında adından en çok söz ettiren sanatçıydı.

SANATÇILAR YAPAY ZEKA İLE KARŞI KARŞIYA
Yapay zekâ alanındaki gelişmelerin 2023 yılındaki en önemli teknoloji olayları arasında olduğu söylenebilir. Bu teknolojinin sanat alanında da yoğun şekilde kullanılması sanatçılar arasında ciddi bir krize neden oldu. Çünkü çok sayıda senarist, ressam, yazar, fotoğrafçı, karikatürist ve grafik sanatçısı yapay zekâyı kendisi için bir tehdit olarak görüyor. Yapay zekâ dil modellerinin eğitiminde farklı sanat ürünlerinin de etkin şekilde kullanıldığı ve bu yapay zekâ araçlarının sanat eserlerini başarılı bir şekilde taklit edebildiği düşünülürse haksız sayılmazlar. Öyle ki geçtiğimiz dönemde 10.000 farklı yazar, yapay zekâ alanının öncü isimlerine hitaben bir mektup kaleme aldı ve eserleri yapay zekâ dil modellerinin eğitiminde kullanılan yazarlara telif ücreti ve tazminat ödenmesi gerektiğini dile getirdi. Görsel sanat dallarında faaliyet gösteren onlarca sanatçı ise eserlerinin yapay zekâ tarafından rızaları dışında kullanılmasını önlemek için mücadele ediyor.

NFT'NİN DÜŞÜŞÜ
NFT'LER bir süre önce hayatımıza girdiğinde büyük yankı uyandırmış, bazı uzmanlar sanat dünyasının yeni bir döneme girdiğini ileri sürmüştü. Ne var ki NFT'lerin eski popülaritesinde olduğunu söylemek zor. Kimilerine göre ise 2023, NFT dünyasının geri dönülmesi zor bir krizin içerisine girdiği yıl olma özelliği taşıyor.

MÜZAYEDE EVLERİ KRİZDE
BAZI köklü müzayede evleri 2023 yılında akılalmaz satış rakamlarına ulaştı. Örneğin ünlü ressam Pablo Picasso'nun Femme a la montre tablosu, Sotheby's Müzayede Evi tarafından tam 139 milyon dolara satıldı. Ancak diğer satıcılar için aynı başarıdan söz etmek mümkün değil. Mesela Christie's, 2,2 milyar dolarlık bir düşüş yaşadı. İngiltere merkezli müzayede evi Phillips ise gelirinin yüzde 40'ını kaybetti.