Çocuklarda obsesif- kompulsif bozukluğun ne olduğunu anlamak için önce obsesyon ve kompulsiyon kelimelerinin ne anlama geldiğini bilmek gerekir. Obsesyon; kaygıya ve sıkıntıya yol açan, kişi tarafından saçma bulunan, inatçı ve zorlayıcı düşünce, fikir, dürtü ve hayallerdir. Bu düşünceler kişinin iradesi altında değildir. Yani kişi bilinçli bir çaba ile bu düşünceleri kovamaz. Hatta çoğu zaman kişi bu düşünce ve dürtüleri bastırmaya, yok saymaya çalışır ve bunları başka bir düşünce veya hareketle ortadan kaldırmaya çalışır. O halde obsesyon; kişiyi rahatsız eden, yineleyen düşünceler, hayaller olabilir.
Kompulsiyon ise; kişinin rahatsız olduğu bu düşüncelerden kurtulması için tekrar tekrar aynı davranışı sergilemesi.
Yani zihindeki rahatsızlık veren düşüncelerden eyleme dökerek kurtulmaya çalışması. Örnek; kişi insanların ellerinin kirli ve mikroplarla dolu olduğunu düşünerek çok rahatsız olur. (obsesyon) bu rahatsız eden düşünceden kurtulmak için tekrar tekrar ellerini yıkaması ise kompulsiyondur.
OKB'YE ÖRNEKLER
Aşırı yıkanma- çocuk kirli olduğunu düşünerek sürekli yıkanmak ister.
Tekrarlama- sevdiği bir insanın kaybından korkan ya da başına kötü bir şey geleceğinden korkan çocuk; sevdiği insan ölmesin ya da başına kötü bir şey gelmesin diye bir sayıyı pek çok defa tekrarlayabilir ya da ellerini defalarca yıkayabilir.
Kontrol etme- ödevlerini defalarca kontrol edebilir, çok sık silgi kullanabilir, sınavda ya da ders çalışırken bir soru ile dakikalarca uğraşabilir.
Dokunma- yine kafasından geçen olumsuz düşüncelerden kurtulmak için bir yere defalarca dokunabilir.
Dini takıntılar, kendine veya başkalarına zarar verme korkusu- çocuk arkasından birinin sanki gelip ona zarar vereceğini düşünebilir.
Çocuk ve ergenlerde okul çağı çocuklarında en sık görülen kompulsiyon sayma ve simetri, erken ergenlikte aşırı yıkanma, geç ergenlikte ise seksüel düşünce ve ritüeller olabilir.
Olguların yüzde 90'ında obsesyon ve kompulsiyonlar zaman içinde değişir. Küçük çocuklarda kompulsiyonlar daha ön plandadır. Ve yine küçük çocuklar obsesyon ile kompulsiyon arasındaki bağlantıyı yaşları gereği kuramazlar.
ÇOCUĞUMDA OKB VAR MI?
- Uzun saatler üretken olmayan bir biçimde ödev yapmak
- Yazdıklarını sürekli silip yeniden yazmak
- Kelimelere, harflere, ayrıntılara takılmaktan ödevlerini bitirmekte güçlük çekmek - Yıkanırken bol bol su ve sabun tüketmek
- Tuvalet kağıdını bol tüketmek
- Yıkanmaktan kızarmış eller
- Odalarına başkasının girmesi ve eşyalarına dokunmasını tolere edememek, çok öfkelenmek
- Bazı aktivitelerden kaçınmak (suluboya yapmamak, hamura dokunmamak vb)
- Saçını taratmamak
ÇOCUKTA KAÇ YAŞINDA BAŞLAYABİLİR?
2 yaşındaki bir bebekte dahi bu rahatsızlık görülebilir. Üstüne minik bir leke bulaşır; üstümü değiştir diye bağırmaya başlar. Ya da hiçbir koşulda saçlarını taratmaz, oyuncaklarına dokundurtmaz, çorabını dahi giydirmek sorundur.
ÇOCUKLARDA EN SIK GÖRÜLEN BELİRTİLER
A.OBSESYONLAR
Kirlenme, mikrop kapma, hastalanma korkusu
Kendine ve başkalarına zarar verme korkusu
Simetri ve düzeltme ihtiyacı
Kurma ve biriktirme ihtiyacı
Aşırı ahlaki ve dini ilgiler
A.KOMPULSİYONLAR
Temizlenme ritüelleri
Kontrol etme
Tekrarlayıcı davranışlar
Düzenleme veya düzeltme
