Diyetler değil, davranış değişikliği zayıflatıyor

Uzun saatler boyunca aç kalarak, internetten, arkadaşlardan edinilen listelerle zayıflamaya çalışarak, naylonlara sarınıp ev işi yaparak, türlü çeşitli ot, hap, çay deneyerek kilo veremeyenler, hikayedeki tilki gibi dönüp dolaşıp soluğu bir diyetisyenin karşı koltuğunda alıyorlar.
Özel Dereli Sağlık Polikliniği'nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Aslı Kınsız, bu noktadan sonra neler yaşandığı hakkındaki sorularımızı yanıtladı.
SAĞLIĞI RİSKE ATMADAN
-Neden bir diyetisyen eşliğinde kilo vermek gerekiyor?
Öncelikle diyetisyene gelmenizin nedeni şişman olmanız ise bunun altındaki nedenler bir doktor tarafından araştırılmış olmalı. Bu aşamada da gereken tetkikler yapılmalı. Daha sonra hastalarımıza bir cihaz takıyoruz ve bu cihaz üç gün boyunca, metabolizma hızının ne olduğunu, gün içinde hangi saatlerde vücudun hızlı çalıştığını, hangi saatlerde yavaşladığını, kişinin günlük hareket kapasitesini kaydediyor. Bir beslenme günlüğümüz var. Hastamıza üç gün boyunca tüm yediklerini saatleri ve ölçüleriyle not etmesini söylüyoruz.
Kişinin ne yediğini, nasıl beslenndiğini bilmeden bir beslenme önerisi vermememiz gerekir. Belki siz çok az yiyen bir insansınız, metabolizma hızınızla ilgili bir problem var ve bu yüzden kilo alıyorsunuz. Belki de gerçekten çok fazla yiyen bir insansınız, metabolizma hızınızla ilgili hiçbir probleminiz yok ve kilo alma sebebiniz bu. Sorun neredeyse onu bulup, onun üzerine yoğunlaşıyoruz. Dolayısıyla hedefe daha kolay. daha hızlı ve en önemlisi emin yollardan, sağlığımızı riske atmadan ulaşıyoruz. Kişinin kendi başına, arkadaş tavsiyesiyle girişeceği zayıflama çabalarından farkımız bu. Diyetisyen eşliğinde kilo vermek bu nedenle önemli.
SUÇLU KENT YAŞAMI
-Neden giderek şişmanlayan bir toplum haline geldik?
Bence en büyük neden kentlerde yaşamamız. Özellikle çalışan insanlar olarak bu hızlı tempoya çok alıştık. Ayrıca yemeklere eskisine göre çok daha kolay ulaşabilme imkanımız var. Akşam eve geldiğimizde yemek yapmak yerine "Bir yere sipariş vereyim ve 5 dakikada yiyeyim" diyoruz. Geri kalan zamanı da televizyonun karşısında geçiriyoruz. Bu durum pek çoğumuz için geçerli. Böyle olunca da kilo alıyoruz.
-Haftada bir yapılan görüşmelerde motivasyonu mu sağlamayı amaçlıyorsunuz?
En önemlisi bu tabii ki. Hastanın devamlılığı sağlanamazsa motivasyonu düşüyor. Ayrıca her görüşme, kendi içinde bir beslenme eğitimi de içerir. Mesela kişi o gün fazla yedi. Ertesi gün "Nasıl olsa bozdum" diyerek fazla yemeğe devam etmek yerine bu durumu ertesi gün nasıl telafi edeceklerini bu görüşmelerde öğrenebilirler.
EN AZ 4 AY SÜRMELİ
-Ne kadar süre diyetisyene devam etmek gerekir?
Şişmanlık tedavisinde diyet kadar, hatta ondan da önemli olan şey davranış değişikliğidir. Davranış değişikliği de kısa sürede gerçekleşmez. Mesela bizim en kısa programımız 4 ay sürer.
Hasta 10 kilo vermek için de gelse, 50 kilo için de gelmiş olsa asla programlar 4 aydan kısa değildir. 10 kilo için 4 ay, 50 kilo için iki yıl uğraşırız o ayrı. Ama minimum süre 4 aydır. Belki 10 kiloyu iki ayda verebilir kişi, ama geri kalan iki ay o kiloyu koruma programına mutlaka devam etmesi gerekir. Diyelim kişi 65 kilodan 55 kiloya inmeyi hedefliyor. Bu hedefe ulaştıktan sonra iki ay koruma programı ile bu başarısını sağlamlaştırmalıdır. Vücudun en az 6 ay süreyle verdiği kiloyu koruması çok önemlidir. Çünkü vücut o kilosuna alışkın olmadığı için hemen kendisini eski kilosuna çekmeye çalışır. Bu kişinin elinde olan bir şey de değil. Vücudun bu yapısına karşın, neler yapabileceğini, verdiği kiloyu nasıl koruyabileceğini öğrenen kişi, bu başarısını da kalıcı kılacaktır.
-Verdiğiniz diyetlerle aç mı bırakıyorsunuz? Diyetisyene gitmekten bundan mı korkuyor insanlar?
Aslında tam tersi bir tepkiyle karşılaşıyoruz. Mesela kişi ilk geldiğinde "Ben diyet yapmaktan hiç hoşlanmıyorum. Ama artık mecbur kaldığımı düşündüğüm için geldim" diyor. Düzenlediğimiz listeye baktığında "Ben gün içinde bu kadar yemiyorum. Bu kadar yesem daha çok kilo alırdım" diyor. Siz zaten burada hata yapmışsınız diyoruz. Diyet yapmak asla aç kalmak değildir.
-Gece uykudan kalkıp yemek yiyen kişilerde ne gibi bir sorun olabilir ve nasıl bir çözüm yolu önerirsiniz?
Uykudan kalkıp yemek yemek, aslında normal beslenme düzenimizde yeri olmayan bir durum. Bir insan aç karnına yatmadıysa, açlıktan dolayı uyanıp yemek yemez. Ancak şeker seviyemiz uykuda çok düşüyorsa biz bunu yaşarız. Bu durumda öncelikle bakmamız gereken kişinin şeker metabolizması oluyor. Tahlillerini yaptırıyoruz ve bir bakıyoruz ki hipoglisemisi (kan şeker seviyesinin düşmesi) var hastamızın. Bu nedenle de iki saatte bir bir şeyler yemesi lazım. Bunu düzenlediğimizde bu sorun da ortadan kalkmış oluyor.

GECE DE YEMEK YENİR
-Akşam saat 19'dan sonra bir şey yememek gerektiği doğru mu?
Asla doğru değil. Burada yatma saatini dikkate alabiliriz. Şu kural uygulanabilir; eğer 24'te yatıyorsanız 22'den sonra bir şey yememeniz gerekir. En son öğününüz de bir meyve ve bir bardak süt olabilir. Ama siz gece vardiyasında çalışan bir insansanız, zaten gününüz 19'dan sonra başlıyor demektir. Bu nedenle genellemelerden çok, her zaman kişiye özel düzenlemeler yapılması gerekir.
-Pek çok insan zayıflamak için ekmeği kesiyor. Bu doğru mu? Bir de bayanların tatlı düşkünlükleri var..
Ekmek mutlaka yiyeceğiz. Tatlıyı da tamamen hayatımızdan çıkarmak doğru değil. Hastalarımıza "Asla tatlı yemeyeceksin", "Asla çikolata yiyemezsin" diyemeyiz. Kişi, diyetisyene geldiği sürece bunlardan uzak durdu diyelim. Hayatı boyunca uzak mı duracak? her zaman her koşulda nasıl besleneceğini öğretmezsek görevimizi yapmamış oluruz. Ayrıca kilo verme sürecinde de sosyal hayat devam ediyor. Diyelim kişi bir doğumgününe gidecek, orada pastasını belli bir ölçüde yiyebilmeli. Pasta yerine listenden neleri çıkarıp, neleri ilave etmesi gerektiğini, ertesi gün nelere dikkat edeceğini diyetisyeninden öğreniyor.
YARIN: ŞİŞMANLIK VE DERMATOLOJİK SORUNLAR