Almanya Genelkurmay Başkanı Orgeneral Breuer'in Pazartesi günü Ankara'ya gelmesi dikkat edilesi önemli bir ziyaret. Milli Savunma Bakanımız Yaşar Güler ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Metin Gürak, Alman Orgeneral'le önemli görüşmeler yaptı. ABD Başkanı Trump'ın Rusya'ya sıcak mesajlar gönderdiği, NATO'nun Avrupa'dan desteğini çekmeyi düşündüğünü açıkladığı bir süreçte, NATO birliği konusunda şüphe uyandırmışken, Breuer'in Ankara'ya gelmesi detaylı değerlendirmelere zemin hazırlıyor. Güler ve Gürak'ın Breuer ile derinlikli görüşmelerinde, NATO - Avrupa ilişkileri, Avrupa'nın güvenlik mimarisi, Avrupa'nın silahlanması, Avrupa Ordusu ihtimalleri, Türkiye'nin Avrupa malı Eurofighter savaş uçaklarından 40 adet alması ve Avrupa Hava Savunma sistemlerinin Türkiye'ye getirilmesi gibi son derece sofistike konuların ele alındığı değerlendiriliyor.
TRUMP'IN TAVRI
ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa'ya NATO ve diğer araçlarla sağladığı güvenlik şemsiyesinde Avrupa ülkelerini mali yükü paylaşmamakla suçladı ve kıtayı bu imkândan mahrum bırakabileceği yönünde sert mesajlar verdi. Ülkelerinin güvenliği için NATO'ya güvenen Avrupalı liderler, alternatif planlar hazırlamaya başladılar. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, "Avrupa'daki halkımızın iyiliği için kendi çıkarlarımız, kendi değerlerimiz ve kendi GÜVENLİĞİMİZ için BAŞIMIZIN ÇARESİNE BAKMAK ZORUNDAYIZ" diye ilk çıkışı yaptı. Avrupalı liderler toplandı ve AB resmen "yeniden silahlanma" anlamına gelen "ReArm Europe" olarak adlandırılan beş maddelik yeniden silahlanma planını görüştü. Plan, önümüzdeki dört yıl içinde yaklaşık 800 milyar euro değerinde bir bütçeyi harekete geçirmeyi hedefliyor. Planda, "Avrupa hava ve füze savunması, topçu sistemleri, füzeler ve mühimmat, insansız hava araçları ve anti-drone sistemleri gibi pan-Avrupa kabiliyet alanlarının yanı sıra siberden askeri hareketliliğe kadar diğer ihtiyaçların karşılanması için [fon sağlamaktan]" ifadeleri yer aldı.
ERDOĞAN'IN TEKLİFİ
Avrupa kendi güvenliği için alternatif ararken, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan çok önemli bir açıklama yaptı. Erdoğan, "Türkiye ortak çıkarlar ve karşılıklı saygı çerçevesinde Avrupa ülkeleri ve AB ile ilişkilerini ilerletmeye hazırdır" mesajı verdi. Erdoğan, ekonomiden diplomasiye, Avrupa'nın Türkiye'ye ihtiyacının açıkça dile getirildiğini söyledi. Erdoğan'ın şu mesajı önemliydi: "Geçtiğimiz haftalarda yaşanan hararetli tartışmalar Türkiye'siz bir Avrupa güvenliğinin mümkün olmayacağını göstermiştir. Sadece güvenlik boyutuyla değil, ekonomiden diplomasiye, ticaretten sosyal hayata birçok alanda Avrupa'nın ülkemize olan ihtiyacı açıkça ikrar edilmeye başlandı. Avrupalı dostlarımız politikalarını rasyonel bir zeminde belirledikçe Türkiye ile münasebetlerin önemini de idrak ediyorlar. Bunları, Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin geleceği açısından ümit verici gelişmeler olarak okuyoruz. Küresel ölçekte meydana gelen hızlı ve ani değişimler daha fazla diyaloğa ve kurumsal işbirliğine ihtiyacımız olduğunu ortaya koyuyor. Türkiye, ortak çıkarlar ve karşılıklı saygı çerçevesinde Avrupa ülkeleri ve birlikle ilişkilerini ilerletmeye hazırdır. Elbette bu Türkiye'nin tek başına sergileyeceği bir irade değildir. Aynı iradenin muhataplarımızda da mevcut olması esastır. Türkiye'nin yıllardır istikrarlı bir şekilde izlediği stratejik yaklaşımın Avrupalı mevkidaşlarımızın politikalarına da yön vereceğine inanıyorum."
ABD'SİZ AVRUPA
Avrupa, kendi savunması için modern askeri harekâtı mümkün kılan sistem ve teçhizattan yoksun. Avrupalı NATO üyeleri, kendi yetersiz yatırımları ve Amerika'nın uzun süredir bu tür sistemlerin kontrolünü elinde tutma tercihinin bir karışımı nedeniyle bu yeteneklere sahip değil. Mevcut kriz Avrupa'nın uzun süredir devam eden güvenlik ikilemini tersine çevirdi. Avrupalı liderlerin çoğu Putin'in Rusya'sını hâlâ bir tehdit olarak görüyor. Rusya'nın Avrupa'ya yönelik geniş çaplı bir saldırısı yakın görünmüyor. Lakin, Avrupa hükümetleri, Rusya'nın saldırısından ve ABD'nin terk etmesinden duydukları korkuyla ordularını yeniden inşa etmek için geç de olsa harekete geçtiler. Şimdi Avrupalılar ABD olmadan kolektif savunmanın nasıl olabileceği üzerine kafa yoruyor. Ukrayna'nın savunulmasından bahsedilmesi, Avrupalıları ABD kabiliyetleri üzerine inşa edilmemiş bir komuta yapısının nasıl kurulacağı üzerine düşünmeye itiyor. Bir sonraki adım, Amerikan sistemlerine dayanmadan Avrupa topraklarının nasıl savunulacağını düşünmek olacaktır. Ankara'da "Avrupa'nın Yeni Güvenlik Mimarisi ve Türkiye- Avrupa Birliği İlişkileri" başlıklı çalıştay gerçekleştirildi. (10 Nisan 2025) Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Büyükelçi Prof. Dr. Çağrı Erhan başkanlığında yapılan çalıştaya, resmî kurum temsilcileri, akademisyenler, düşünce kuruluşu temsilcileri ve konuyla ilgili uzmanlar katıldı. "Yeni Avrupa Güvenlik Mimarisi"nin nasıl şekillenebileceğinin bütün yönleriyle ele alındığı çalıştayda, tüm katılımcılar değişen küresel dengelere farklı pencerelerden yaklaşımlar sundu. Türkiye'nin dış politika bağlamında önem verdiği hususların askeri, siyasi, sosyal ve ekonomik boyutlarıyla ele alındığı çalıştayda, özellikle NATO'nun içinde bulunduğu yapısal dönüşüm iklimi ve Avrupa ülkelerinin girişimiyle oluşturulması planlanan güvenlik mimarisi kapsamında tartışmalar yürütüldü. Ayrıca çalıştay kapsamında Türkiye'nin NATO içindeki lider konumu ve değişen dünya dengeleri çerçevesinde oynayacağı aktif aktörlüğüne vurgu yapıldı.
SONUÇ
TÜRKİYE, Avrupa malı (Almanya, İngiltere, İspanya, İtalya) ortak yapımı 5. nesil Eurofighter savaş uçaklarından 40 adet alma yolunda sona yaklaştı. İlk 20 uçak, İngiltere tarafından Türkiye'ye gelecek. Kalan 20 uçak Almanya'nın desteği ile öncelikli teslimata girecek. Eurofighter savaş uçaklarının tesliminin 2027'den 2026 yılına çekilmesi konusunda önemli görüşmeler sürüyor. Alman Genelkurmay Başkanının Ankara ziyareti bu bakımdan da büyük önem taşıyor.
