Yıl 1937... Mustafa Kemal, Selanik'ten komşusu Ayşe Hanım'ın hamile olduğunu öğrenir ve kapıyı çalar.
"Kız olursa Türkmen, erkek olursa Yürük olsun adı" der. Bir süre sonra, tam da Cumhuriyet Bayramı'nda Yürük İyriboz dünyaya gelir. 1893 yılında Selanik'te dünyaya gelen bilim adamı ve ziraat mühendisi Nihat İyriboz'un oğludur Yürük İyriboz.
Annesi Ayşe Hanım ise Selanikli zengin kereste tüccarı Cafer Efendi'nin kızıdır. Mustafa Kemal'e olan yakınlıkları ve "Atatürk'ü o büyüttü" söylentileri yüzünden Cafer Efendi, Yunanlılar tarafından tutuklanır. Daha sonra aile mübadele ile Anadolu'ya gelir.
* * *
Diplomat bir babanın oğlu olarak Yürük İyriboz, Anadolu'nun birçok şehrini dolaşır. 1949 yılında Kayseri Talas Amerikan Okulu'na gider. Daha sonra 1954-58 yılları arasında Robert Kolej'de eğitimine devam eder. Doktor İyriboz'un kısa yaşam hikayesini, daha doğrusu uzun ve değerli hayatının kısa bir özetine kendi sözleri ile devam edelim.
"Kolejde zar zor geçtim sınıfları ama profesyonel dalgıç oldum. Çanakkale'de batan İngiliz gemileri ve sonra bir sürü batığı talan ettik. Bir iki tane 3-5 bin senelik antika Yunan gemisi dahil. Kolejden sonra İzmir'de tıbbiyeye girdim ve eşim Figen'i tanıdım. Tıbbiyede iken çalışmak zorunda kaldım. Babam Yassıada'da hapiste idi. Tercüme, İngilizce ve Türkçe dersleri vererek idare ettik. 1963'de evlendik. 1964'de mezun oldum ve çocuk ihtisasına başladım. 1967 ve 68'de Hollanda'da istatistik ve toplum sağlığı eğitimi gördüm ve ihtisası vererek Amerika'ya gitmeye karar verdim. Babam çağırdı, 'Memleket borcunu ödedin mi' dedi.
Şaştım. Meğer Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde öğrencilerine yazmış. 'Aklı bir karış yukarıda oğluma bir iş verin tıp fakültenizde' demiş. Böylece iki hafta sonra Erzurum'a tayin oldum. Üç sene kaldım ve çok şey öğrendim ülkemiz hakkında. Üç senenin sonunda yine Amerika'ya gitmeye karar verdim. Meğer eşim ve babam anlaşmışlar, bana Alsancak'da bir muaynehane bile kiralamışlar."
Yürük İyriboz, 1982'de Louisiana Üniveritesi'nde hocalık buldu. Derken kazaen burada hekimlik yapma sınavlarını geçti. Burada Türkiye'de yaptığı aynı çalışmaları yapınca tebrik edildi, üniversiteye dekan oldu.
Sonra da 1995 yılında kendi kliniğini açtı. 2005'de üniversiteden emekli oldu. 2008'de kliniği sattı ve Teksas'a kızlarının yanına yerleşti.
***
Bunları, Figen İyriboz'un yeğeni Özgür Kıyat'ın notlarından aktardım.
Yürük İyriboz'ı geçtiğimiz hafta sonu geçirdiği bir kalp krizi sonucu kaybettik.
İzmir'in ve Türk tıbbının başı sağolsun...
