Ben engelli bir vatandaşım. 01.03.2002 SGK girişim var. Yakında emekli olacağım. Engelli emekli maaşı nasıl hesaplanıyor? Gökmen ÖZDEMİR
Yasalarımızda engelli çalışanlara çeşitli kolaylıklar getirilmiştir. Engelliler rapor oranlarına göre yaş şartına bakılmadan erken emekli olmaktadırlar. İşe ilk giriş tarihleri ve rapor oranlarına göre 15 yıl 3.600 günden başlayarak daha kısa sürede emeklilik hakları verilmektedir.
Emekli maaşları hesaplanırken de engelli emeklilerin prim günleri daha az olduğu için pozitif ayrımcılık uygulanmaktadır. Az prim ödemeleri olsa da engellilere ayrıcalıklı Aylık Bağlama Oranları (ABO)uygulanır.
Emekli maaşlarını belirleyen en önemli etken prime esas kazançlardır. Yani brüt ücretler çok büyük önem kazanmaktadır.
Sistemimizde üç ayrı tarihe göre ABO uygulanmaktadır.
1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere farklı oranlar uygulanarak emekli maaşları hesaplanmaktadır.
Yukarıda dediğimiz gibi engelli emekliler için hesaplamalarda daha yüksek oranda ABO uygulanmaktadır.
Bu da primlerin azlığından kaynaklanan kayıpları ortadan kaldırmaktadır.
EŞ VE ÇOCUK DURUMU
1999 öncesi için hak kazanılan yaşlılık aylıklarının oranı % 60 tır. Üst Gösterge Tablosu'nun her kademesi için ayrı bir oran belirlenmiş olup, 10. derecenin 1. kademesinin karşılığı oran % 59.9, 1. derecenin 10. kademesinin karşılığı oran ise % 50'dir.
Ara göstergelerin oranları ise en düşük göstergenin karşılığı olan % 59.9 oranı, izleyen her gösterge için binde bir azaltılarak belirlenmiştir.
Engelliler için Gösterge Tablosundan bağlanan aylığın oranı % 60'ın altında olmayacaktır.
2000 ile 2008 arasındaki dönem için ise toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 gününün her 360 günü için % 3,5, sonraki 5400 gününün her 360 günü için % 2, daha sonraki her 360 gün için % 1,5 oranlarının toplamından oluşmaktadır.
Engellilik durumuna göre hak kazanılan yaşlılık aylıklarında bu oran % 60'ın altında olamaz. Ekim 2008 sonrası için ise vergi indiriminden yararlanan sigortalılara bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı, 5400 gün üzerinden, hesaplanan orandan az olmayacaktır. Aylık bağlama oranı % 90 ı geçmeyecektir Sigortalının eş ve çocuk durumu da maaşını etkilemektedir.
STAJ GEÇERLİ DEĞİL
* 1991 yılının Ekim ayında meslek lisesinde staj yaptım ve sigorta numaramı aldım. Eylül 1993 yılından bu yana da SSK'lı olarak çalıştım. Ne zaman emekli Olabilirim? Arife DİBEK
Öncelikle belirtelim. 1991 yılında aldığınız sigorta numarası geçerlidir. Bu tarih ile 1993 arasında doğum yaptıysanız doğum borçlanması için de staj sigortası geçerlidir. Ancak maalesef staj sırasında yatırılan primler emeklilik hesabında kullanılamıyor. Dolayısıyla işe başlangıç tarihiniz de Eylül 1993 olarak dikkate alınıyor.
Bu bilgiler ışığında 20 yıl 50 yaş ve 5675 gün şartlarıyla emekli olursunuz. Yılınız dolmuş, muhtemelen priminiz de tamamlanmıştır. Yaşınız da dolunca emekli olursunuz.
