Küresel piyasalar karmaşık ve belirsiz bir süreçten geçiyor. Ukrayna-Rusya savaşı dünya ticaretini alt üst etti.
Zaten son yıllarda siyasi liderlerin uyguladığı politikalar önemli mesajlar içeriyordu.
Mesela Çin'in hızlı yükselişi ABD'yi rahatsız etmiş ve bu durum bir dizi ambargolarla birlikte aslında taşları da yerinden oynatmıştı. Rusya, Avrupa'ya gaz satıyor, özellikle Almanya ucuz enerji ile ürettiği mallarla büyük paralar kazanıyordu.
Devletler kendine has üstünlük stratejileri izlerken, rakip devletlere de gönderme yapıyordu. 21. yüzyıl koşullarında herkes kendi menfaati için çabalarken, işin gerçeği psikolojik dip dalgası da yayılıyordu. Pandemi ile gelen ekonomik krizle birlikte, Rusya- Ukrayna savaşı tüm ülkelere zarar verdi, verecek. Verilere göre, Avrupa'nın önümüzdeki aylarda enerji krizi ve akabinde doğacak üretim sıkıntıları ile bir hayli zor bir dönem yaşayacağı tahmin ediliyor. Tabii alternatif yöntemler veya çözümler üretilmez ise...
Rusya'nın Avrupa'ya Haziran ayından beri gaz vanalarını büyük oranda kıstı.
Rusya'nın tamamen vanaları kapatmasına karşı hazırlık yapan AB Komisyonu, yıllık 45 milyar metreküp doğal gaz tasarruf etmeyi hedefliyor.
YENİ GÖÇLERE YOL AÇABİLİR
Avrupa'yı kriz korkusu sardı. AB ülkeleri tedbirler açıklamaya devam ediyor.
Almanya'nın yüzde 15'ten fazla gaz tasarrufu yapması, tüketicilerin en az yüzde 20 enerji tasarrufu yapması gerektiği duyuruldu.
Anlaşılan Avrupa ciddi sıkıntılar ile karşı karşıya kalacak. Elbette bu durum domino etkisiyle bütün ülkeleri etkileyecek.
1970'te de enerji krizi yaşanmıştı ancak uzmanlar bu kez yaşanacak krizin çok daha ağır olacağını belirtiyor. Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) İcra Direktörü Fatih Birol, "Sadece petrol piyasası değil, doğalgaz, kömür, hatta uranyum piyasaları bu savaştan ciddi olarak etkilenecek.
Jeopolitik boyutları da 1970'lerden çok daha büyük" açıklaması yaptı.
AB ülkeleri tedbirler almaya çalışsa da görünen o ki, tedbirler kısa vadede yeterli gelmeyecek. Yenilenebilir Enerji kaynakları yeterli gelmiyor, birçok ülke kısa vadeli çözüm için fosil yakıtlara dönme çabası içinde. Halbuki bu durum yeni bir kısır döngüyü de beraberinde getirecek. Çünkü küresel ısınmaya neden olan en büyük faktör yüzde 80 oranında fosil yakıta dayalı enerjiden kaynaklanıyor. Avrupa Yeşil Mutabakat ilkelerine de ters olan bu yeni enerji arayış yöntemi akıllıca gözükmüyor.
Avrupa'nın enerji krizinin en büyük sıkıntısını halk çekecek. Zaten yüksek enflasyona alışkın olmayan Avrupalılar, bir taraftan bununla mücadele ederken, yeni süreçle nasıl başa çıkabilir? Bu toplumsal sorunlar göçlere de yol açabilir.
RADİKAL KARARLAR ALINABİLİR
Diğer taraftan aldığı kararlar ile dünyada belirleyici role sahip olan FED tarafında ise önemli mesajlar var. ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Jerome Powell, "Bir süre kısıtlayıcı politikalara devam etmek gerekecek. ABD'de yüksek enflasyon güçlü talep ve arzdaki sorunların bir sonucu. Yüksek enflasyon yaygın hale geldi. Enflasyonun yüksek kalması, yüksek enflasyon beklentilerinin kemikleşmesi ihtimalini artırıyor" diyor.
Powell'in, FED'in bir süre daha faiz artırımlarına devam etmesini beklemesi ve bunun ABD ekonomisi için acı verici sonuçları olacağını belirtmesi 'kaygı verici bir mesaj' olarak yorumlanıyor.
Küresel düzeyde ülkeler zor bir süreçten geçiyor. Tarihsel açıdan bakıldığında ise krizlerin geçici olduğunu bilmek önemli.
Her kriz yeni imkanlar yaratır ve yeni fırsatlar ortaya çıkarır. Ancak günümüzün koşullarında bu kez daha farklı modeller uygulanması gerekecek. Özellikle enerjinin çarpan etkisiyle avantaj ve dezavantajları düşünüldüğünde, enerji meselesi bir ülkenin geleceği için en önemli konudur. Ülkeler radikal kararlar alabilir, ithalat- ihracat politikalarını değiştirebilir.
Buradan çıkarılacak ders şudur: Ülkeler kendine yetebilen bir ülke olmak için stratejiler geliştirmeli ve enerjide dışa bağımlı olmamak için tedbirler almalıdır.
