Tasavvuf bir olgunlaşma yoludur. Tasavvuf kurumlarına tarikat denir. Tarikatların ortak esaslarından biri "zikir"dir. Zikir, Allah'ı anmak, hatırlamak için yapılır. Tarikatların çoğunda zikir seslidir.
Mevlevi zikrine "sema ayini" veya "mukabele" denir. Musiki eşliğinde icra edilir. Dini musiki türleri içinde "ayin"ler, uzun soluklu ve sanat değeri yüksek bestelerdir.
Mevlevi ayininin icrası için seviyeli musikişinaslar, semazenler, na'than ve duahan gibi kimselere ihtiyaç vardır. Bunların her biri, ciddi eğitimden geçerek hazırlanırlar.
Mevlevi semai kaliteli musikisi ve görselliği ile her zaman ilgi çekmiştir. Bir sema ayininde sazlar, okuyucular ve semazenler işlerini ibadet duygusu ile yaparlar, yapmalıdırlar. Olması gereken budur. Sema gösteri değildir, olmamalıdır.
Düğünlerde ve olur olmaz yerlerde, semazene yer vermek hoş bir şey değildir. Sema bir eğlence unsuru ve geçim kaynağı olmayacak kadar kutsallık taşıyan bir harekettir.
TARİHÇE
Mevlevihaneler geniş mekanlı tekkeler idi. Dergahlar açıkken sadece oralarda sema yapılırdı. 1925'te tekkeler kapatıldıktan sonra, yasak olduğu için uzun süre sema ayini görülmedi. 1950'li yılların başlarında, Konya'da Mevlana'yı anma günleri yapıldı. Sadece konuşmalar ve Mevlevi musikisi icra edildi. 50'lerin ortasından itibaren semazenlerin de katıldığı görülür oldu.
Bu törenler sinema salonlarında veya kitaplıkta yapılırdı. Sonraki yıllarda kapalı spor salonunda, basket potaları arasında icra edildi. Konya'nın Aralık soğuğunda, nefes ve musiki ile hava ısıtılmaya çalışılırdı.
2004'te Mevlana Kültür Merkezi tamamlandı. Buranın 3 bine yakın koltuğa sahip sema salonu sırf bu iş için yapılmış muhteşem bir mekandır. 2014'teki Şeb-i Arus törenlerinin sonuncusu ise, 17 Aralık'ta yeni bir yerde yapıldı. Burası Konya Büyükşehir Belediyesi'nin henüz tamamlanan on bin kişilik Spor ve Kongre Merkezi'dir.
İZMİR'DE MEVLEVİLİK
Aralık ayı boyunca Türkiye'nin her yerinde Mevlana merkezli toplantılar oldu, çoğunda sema toplulukları yer aldı.
İzmir'de geçen haftalarda Dokuz Eylül Üniversitesi'nin böyle bir etkinliği vardı. Bugün ise İzmir Katip Çelebi Üniversitesi'nin bir programı var. Yine aynı salonda, Sabancı Kültür Merkezi'nde olacak. 29 Aralık pazartesi saat: 20.00.
Önce benim bir söyleşim yer alıyor, İzmir'de Mevlevi Kültürü'nden söz edeceğim. Geç bir tarihte 1850'de açılan ve 75 senelik ömrü olan İzmir Mevlevihanesi'ni anlatacağım. Meşhur Mevlevi şeyhi Nureddin Efendi'nin İzmir kültür ve musiki hayatındaki yerini dile getireceğim.
Ardından padişah III. Selim'in Suzidilara Ayin-i Şerifi var. Ayini, İzmir Devlet Korosu sanatçısı Ümit Yazıcı'nın yönetimindeki İzmir Tasavvuf Musikisi ve Sema Topluluğu icra edecek.
