İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Yeşilyurt semtinde inşa ettiği Mustafa Necati Kültür Merkezi, 2021'de açılmış. 4 Kasım Cumartesi akşamı bu modern salonda Türk Kültür ve Sanat Deneği adına verilen bir Bora Uymaz konseri dinledik. Saz olarak Meriç Dönük (arp), ve Ertuğrul Erhan (keman) görev aldılar.
İzmirli ses sanatçısı ve bestekar Bora Uymaz, klasik müzik ve tasavvuf musıkisi alanında icracı olarak çok başarılı bir sanatçımızdır. Ayrıca çalışma ve icralarında yeni arayışlar içindedir. Ona göre sahnedeki müzik icrası önceden bestelenmiş eserleri hazırlayıp ard arda seslendirmekten ibaret olmamalı.
Sanırım bu tarz ona monoton gelmekte.
Form ve enstrüman taassubu olmaksızın dünyanın başka müziklerini de kucaklayan yeni sentezler yapılabilmeli, diye düşünür. Kendisinin bu tür çalışmaları var. Sözünü ettiğim konser de böyle bir denemeydi.
MUSTAFA NECATİ KİM?
Kültür merkezine adı veren Mustafa Necati (1894-1929) İzmir doğumlu olup, 1919'da İzmir'in işgali sırasında, milliyetçi kimliği ile işgalcilerle mücadele etti. Atatürk'ün yakın arkadaşları arasında idi. TBMM'nin ilk üç döneminde milletvekilliği, bir ara İstiklal Mahkemesi Başkanlığı, 1924 Anayasası'nın yürürlüğe konulduğu dönemde Adalet Bakanlığı, Tevhid-i Tedrisat ve Harf Devrimi sürecinde ise Millî Eğitim Bakanlığı yaptı.
Özellikle bu Bakanlığı sırasında (1925 -1929) yaptığı çalışmalar ile dikkati çekti.
Mustafa Necati Erken Cumhuriyet dönemi eğitim-öğretiminin temel ilkelerini ortaya koyan kimsedir. Devrimci çevreler kendisini çok sever. Muhafazakar kesim ise onun aleyhinde bir takım olumsuz hatıralar nakleder.
Bugünlerde Halide Nusret Zorlutuna'nın (1901-1984) "Bir Devrin Romanı" adlı hatıralarını okudum (Kültür Bakanlığı yayını, 1978). Zorlutuna şair ve yazar olup milliyetçi-muhafazakar görüşlere sahiptir.
Hatıra kitabında anlattığına göre Mustafa Necati ile özbeöz amca çocuklarıdır. Halide Nusret Mustafa Necati için aynen şunları yazmış: "Son zamanlarda maksatlı bir propaganda ile gençliğe Mustafa Necati'nin dinsiz, imansız bir adam olduğu aşılanmak isteniyor. Bu tamamen yalandır. Onun babası evliyadan bir adamdı ve kendisi tam manasıyla inanmış bir insandı."
Şu ilave edilebilir, M. Necati'nin kişisel inancı böyle olmakla birlikte, o dönemin katı laiklik uygulamalarında ve harf devrimi sırasında başroldeki kişi olarak tavır ve sözleri sebebiyle eleştirilere hedef teşkil etmiştir denebilir.
BEŞİK KERTMESİ
M. Necati 7-8 yaşında iken Halide Nusret doğar. Amcası, babasına bir mektup yazarak iki aylık kızının "dest-i izdivacına" talip olur. Yani çocuk Mustafa Necati ile 2 aylık Halide Nusret'i ileride evlendirmek üzere söz keserler. O sırada bu sözleşmeden babalar ve anneler dışında kimsenin haberi yoktur.
Çocukluklarında her ikisi de bu durumu bilmemektedir. Oyunları sırasında hiç de geçinemezler. M. Necati H. Nusret'i kızdırmaktan hoşlanır, "nazlı bebek" diye onunla alay eder. Yaşları büyüp evlenme işi gündeme gelince ise anneler, biri oğlundan, öteki kızından asla ayrılmak istemedikleri için bu evlilik gerçekleşmez. Böylece "18-20 senelik bir sözlülük" sona erer.
