2014 yılı büyüme hızı ve düşündürdükleri

Bir ekonomide yaşanan gelişmelerin en önemli yansıması büyüme hızında görülür. Çünkü, yatırım, üretim, ihracat, istihdam gibi önemli ekonomik birimlerde yaşanan gelişmeler nihayetinde büyüme verisini etkiler. Dolayısıyla büyüme hızı bir ekonominin en önemli performans göstergesidir.

SÜRDÜREBİLİRLİK SORUNU

TÜİK tarafından 31 Mart'ta açıklanan verilere göre Türkiye ekonomisi 2014 yılının dördüncü çeyreğinde yüzde 2.6, 2014 yılı bütününde ise yüzde 2.9 oranında büyümüştür.

Büyümenin kaynaklarına bakıldığında ise ekonominin, ihracat, kamu tüketimi ve stok artışları ile büyüdüğü görülmektedir. Bu durum büyümenin ciddi bir sürdürülebilirlik sorunu yaşadığını ortaya koymaktadır.

Diğer taraftan Orta Vadeli Program'da yüzde 4 olarak öngörülen, yıl içinde yüzde 3.3 olarak revize edilen büyüme hızı hedefi bu yıl da yakalanamamıştır. Yüzde 2.9'luk büyüme hızı ne artan nüfusun ihtiyaçlarıyla ne de 2023 hedefleriyle uyumlu değildir. Dolayısıyla Türkiye'nin büyüme modelinde yenilenmeye ve yeni bir yol haritasına ihtiyacı bulunmaktadır.

SEKTÖRLER

Büyüme hızı ülkemizde üretim ve harcama olmak üzere iki yöntemle düzenli olarak hesaplanmaktadır. Üretim boyutundan bakıldığında 2014 yılında su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetlerinin yüzde 11, mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetlerin yüzde 10.8, finans ve sigorta faaliyetlerinin yüzde 7, eğitim sektörünün yüzde 6.7 oranında büyüdüğü görülmektedir. Bu sektörlerin milli gelir içindeki payı düşük olduğu için büyüme üzerindeki etkisi de sınırlı kalmıştır.

2014 yılında esnaf ve sanatkarlarımızı yakından ilgilendiren; konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin yüzde 2.8, ulaştırma ve depolama sektörünün 2.6, toptan ve perakende ticaret sektörünün yüzde 1.4, inşaat sektörünün yüzde 2.2 oranında büyüdüğü görülmektedir. Kırsal kesimdeki esnaf ve sanatkarlarımızı yakından ilgilendiren tarım sektörü ise yüzde 1.9 ile 2014 yılında küçülen tek sektör olmuştur.

İleri ve geri bağlantılarının yüksek olması nedeniyle ülkemizin lokomotif sektörü olan imalat sanayiinde 2014 yılı itibariyle üretim artışı yüzde 3.7 düzeyinde gerçekleşmiştir. Sektörün milli gelirden daha fazla büyümesinde kurlardan yaşanan artış sonucu mal ve hizmet ihracatında görülen yükseliş etkili olmuştur.

2015 VE SONRASI

Diğer taraftan ekonominin talep cephesine bakıldığında 2014 yılı itibariyle özel tüketimin yüzde 1.3, kamu tüketiminin yüzde 4.6 oranında büyüdüğü görülmektedir. Bu yıl yatırım harcamalarının kamuda yüzde 8.8 azaldığı, özel kesimde ise sadece binde 5 oranında büyüdüğü, toplamda da yüzde 1.3 oranında gerileme kaydettiği anlaşılmaktadır. Bu arada 2014 yılında özel kesim inşaat yatırımları yüzde 9.4 oranında büyürken makine-teçhizat yatırımlarının 2014 yılının tüm çeyreklerinde gerilemesi ve yılı yüzde 3.7 küçülerek kapatması oldukça endişe verici bir gelişme olmuştur. Çünkü bu veri gelecek yılların üretim kapasitesi ve büyüme hızı rakamlarını olumsuz etkileyebilecektir.

Ekonominin dış talep cephesine bakıldığında ise mal ve hizmet ihracat yüzde 6.8 oranında büyürken, ithalatın binde 2 oranında gerilediği görülmektedir. Bu veri kur artışlarının desteğiyle ihracatın büyümeye önemli katkı yaptığını ortaya koymaktadır.

Kısaca ifade etmek gerekirse 2014 yılında büyümeyi kamu tüketimi, ihracat ve stoklardaki artış tetiklemiştir.

Ancak;

- Gelecek yıllarda üretim ve dolayısıyla büyümeyi etkileyecek olan kapasite boyutunda, 2014 yılında önemli bir gelişmenin yaşanmaması,

- 2015 yılında halkın gelirinde iç talebi tetikleyecek düzeyde bir artış beklenmemesi,

- İçinde bulunduğumuz olumsuz küresel iklim

gibi etkenler önümüzdeki yıllardaki büyüme oranları konusunda endişe uyandırmaktadır.

Üretimin, dolayısıyla küçük işletmelerin daha fazla desteklenmesini zaruri kılan bu veriler, seçim sonrası oluşacak yeni hükümetin ve ekonomi yönetiminin önceliği olmalıdır.