İngiliz Başbakanı Starmer'in aniden Kıbrıs Kesimi'ne gidişiyle, Suriye, Gazze, Lübnan ve Suriye'de yaşanan olayların Doğu Akdeniz enerji denklemi ile bire bir ilişkisi var. ABD ve İngiltere'nin Kıbrıs tezgâhının bir önemli boyutu da trilyon dolarlık Doğu Akdeniz doğal gaz yatakları olduğu değerlendiriliyor. Erdoğan'ın Gazze, Lübnan ve yeni Suriye ile yapmayı planladığı Doğu Akdeniz doğal gaz hattı planlarına, ABD ve İngiltere'nin çomak sokmaya çalıştığı dikkatleri çekiyor.
Başkan Erdoğan, daha önce de Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile yakın ilişkiler sağlayarak, Mısır ile Yunanistan arasındaki Doğu Akdeniz deniz yetki anlaşmasının iptaline gidecek yol açmıştı. Doğu Akdeniz denklemi halen devam ediyor. Gazze ve Yeni Suriye'nin Doğu Akdeniz deniz alanlarında anahtar Başkan Erdoğan-Türkiye'nin eline geçerken, İngiliz Başbakanı Starmer'ın Kıbrıs Rum kesimi ziyaretinin olası gelişmelerini çok dikkatle takip edilmesi gerekiyor.
KIBRIS'A ÇÖKTÜLER
İngilizlerin 1877 yılında Kıbrıs'ı Osmanlı İmparatorluğu'ndan hile ve tezgâhlarla koparışı, tarihi bir acının hikâyesidir. 1877-78 (93 Harbi) Osmanlı-Rus savaşında Osmanlı Devleti'nin yenilmesi üzerine Ayestefanos Barış Antlaşması (Yeşilköy) imzalanmıştı.
İlgili antlaşma oldukça ağır hükümler içerince İngiltere fırsattan istifade ederek devreye girdi. İngiltere, Osmanlı Devleti'ni kendisine Kıbrıs'ı kiralaması karşılığında Rusya'ya karşı destek vereceğini belirtti. Yapılan antlaşmaya göre, eğer Rusya doğuda işgal ettiği Kars, Ardahan ve Batum'dan geri çekilirse İngiltere de Kıbrıs Adası'nı boşaltacaktı. Böylece 1878 yılından itibaren Kıbrıs Adası İngiltere'ye kiralanmış oldu.
1914 yılına kadar adayı mülkiyeti Osmanlı Devleti'nde olmak üzere idare eden İngiltere, I. Dünya Savaşı'nda Kıbrıs Adası'nı ilhak ederek çöktü. 1925 yılında adanın İngiltere'nin bir Taç Kolonisi olduğunu ilan etti. Adada Taç Kolonisi'nin kurulmasıyla birlikte en yüksek yönetici olarak görev yapan Yüksek Komiser İngiliz vali atandı.
EOKA'YI KURDULAR
Kıbrıs Adası'nda 1925 yılında kurulan Taç Kolonisi, 1960 yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti'ne kadar devam etti. 1931 yılında adada İngiliz idaresine karşı tepkiler başladı.
Türklere baskılar sonucu adadan çıkışlar arttı. On yıl sürecek olan bir sıkıyönetim durumu oldu. İngiliz yönetimi 1941 yılında siyasal faaliyetlere izin verdi. İkinci Dünya Savaşı bittikten sonra, 1950'li yıllarda İngiltere'nin daveti üzerine Türkiye, Londra Konferansı'na katıldı. 1950'li yıllar, dünya kamuoyunda Kıbrıs sorunu ile ilgili çözüm arayışlarının olduğu bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu yıllarda birçok çözüm önerisi veya iyileştirme fikirleri (Radcliffe Anayasası, Foot Planı ve Macmillan Planı) ortaya atılmıştır. 1959 yılına kadar nüfus artışı yapan Rumlar, Yunanistan'ın desteğiyle Enosis'i gerçekleştirmek için diplomatik girişimlere başladılar. İstedikleri sonuçları alamayınca silahla Enosis'i gerçekleştirmek için 1955 yılında EOKA adlı yeraltı örgütünü kurdular. EOKA, Kıbrıslı Türkleri hedef olarak görmeye başlayınca 1958 tarihinde EOKA ile mücadele edebilmek için Kıbrıslı Türkler, Türkiye'nin de desteğiyle TMT'yi kurdular. ABD'nin desteklediği bağımsız bir cumhuriyet fikri ortaya atıldı.
Sonuçta, 1959 yılında yapılan görüşmeler ve Londra ile Zürih Antlaşmaları sonucunda adada iki toplumlu bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti 1960 yılında ilan edildi.
BARIŞ HAREKATI
Türkiye, İngiltere ve Yunanistan garantör oldu.
1960 yılında ilan edilen Kıbrıs Cumhuriyeti'nde Kıbrıslı Rumlar yüzde 70, Kıbrıslı Türkler ise yüzde 30 temsiliyet hakkına sahiptiler.
Cumhurbaşkanı Rumlardan, Cumhurbaşkanı Muavini ise Türklerden seçilecekti.
Ancak 1963 yılı Aralık ayından itibaren Kıbrıslı Rumların başlattığı şiddet hareketleri sonucunda Kıbrıs Cumhuriyeti artık iki toplumlu olmaktan çıktı. 1964'te Makarios, Kıbrıs Cumhuriyeti'ni kuran anlaşmaları feshettiğini açıkladı. 1967'de Türkler, Geçici Türk Yönetimi'ni ilan etti. Enosis'i ilan etmek için Yunan albaylar cuntası darbe yaptı. Türkiye, 20 Temmuz 1974 tarihinde garantör devlet olarak adaya müdahale ederek Kıbrıslı Türkleri kurtardı. Gerçekleşen Barış Harekâtı'ndan sonra, Kuzeyde 13 Şubat 1975 tarihinde KTFD; daha sonra da 15 Kasım 1983 tarihinde KKTC kuruldu.
SONUÇ
GAZZE, Lübnan ve Suriye'nin Doğu Akdeniz deniz alanları ve uluslararası deniz alanlarında çok büyük doğal gaz ve petrol rezervleri var. Bu ülkelerle Kıbrıs Adası arasındaki Doğu Akdeniz doğal gaz yataklarına da çok dikkat edilmelidir. Bilindiği gibi Amerika, İngiltere (Anglosaksonlar) ve Siyonist İsrail'in bu deniz alanlarına çökmek istedikleri biliniyor. KIBRIS'A ÇOK DİKKAT.
