Dolar kurunda kafa karışıklığı sürüyor

Dolar 1946'dan bu yana Bretton Woods uzlaşısı ile elde ettiği hegemonyasını sürdürüyor. Zaten White Planı'nın empoze edilmesinin temel nedeni de doları küresel para birimi haline getirmekti.
Oysa Keynes Planı kabul edilmiş olsaydı belki dolar ve FED bu kadar dominant olmayacaklardı. Tüm merkez bankaları rezervlerinin yüzde 60'ından fazlası dolardan oluşuyor. Dünya ticaretinin de yarıdan fazlası halen dolar ile yapılıyor. Aynı şekilde yatırımların kompozisyonund a da doların belirgin ağırlığı var. Durum böyle olunca ülkelerin dış ticaretteki rekabet güçleri, dış borçlarının çevrilebilmesi ve finansal istikrarın tesis edilmesi hatta enflasyonun makul düzeylere getirilmesi belli oranda doların değerine bağlı oluyor. Ulusal paralar karşısında değerli olursa ihracat ve turizm olumlu etkileniyor. Yerli mal ve hizmetlerin fiyatları döviz cinsinden gerilediğinden döviz girişi için uygun zemin oluşuyor. Ancak madalyonun diğer yüzünde de olumsuz unsurlar kendini gösteriyor.
Dış borçların ulusal para cinsinden değeri yükseliyor. Zorunlu ithal malların fiyatları arttığından enflasyonist baskı oluşuyor.
Dış borçların çevrilme sorunu ağırlaşıyor.
Ulusal para cinsi tasarruf araçlarının getirileri tatminkar düzeyde değilse dolarizasyon hız kazanıyor. Uzatmayayım, bu fasit dairenin "küreselleşme" adı altında 1980'lerden sonra gelişmekte olan ülkelere dayatılan sürecin bir doğal sonucu olduğunun altını çizelim.
FED'İN YAPTIĞI HAMLELER
Bu gerçeği bir kenara bırakalım, doların ilginç seyrine ve sonrası için olası gelişmelere değinelim. 2008 küresel krizinde başvurulan genişleyici para politikası pandemide yine devreye girdi. Gelişmiş ülke merkez bankaları tahvil ve benzeri borçlanma araçlarını alarak likidite verdiler piyasalara. En büyük operasyonu her zaman olduğu gibi FED yaptı. 2008 yılından farklı olarak çok kısa süre içinde bilanço büyüklüğünü 4 trilyon dolardan 7 trilyon dolara getirdi. Bugün aylık 120 milyar dolar alımlarla 7,8 trilyon dolara yükseltti. Avrupa Merkez Bankası da benzer aksiyonları aldı ama dozaj olarak biraz daha azını uygulayarak. ABD'nin makroekonomik verileri belirgin bir şekilde toparlanmayı işaret ediyor. Özellikle yüzde 4,2 seviyesinde gelen manşet enflasyon değeri kafaları karıştırdı.
İşsizlik oranı da pamdemi öncesine hızla yakınsıyor.
Yüzde 4'ün biraz altında olan işsizlik oranı şuan yüzde 6,1 seviyesinde bulunuyor.
Büyüme hızı ise çeyrek itibarıyla yüzde 6,4'lerde. Federal Açık Piyasa Komitesi üyeleri Mart toplantısında 2021 sonu beklentilerini iyileştirmişler, enflasyonu yüzde 2,4'e, işsizlik oranını yüzde 4,5'a ve büyüme hızını yüzde 4,2'den yüzde 6,5'a revize etmişlerdi.
Bu hareketlenmeyle 10 yıllık ABD devlet tahvillerinin faiz oranı uzun aradan sonra ilk kez yüzde 1,7'nin üzerine çıkmıştı.
AVRUPA'DA RESİM FARKLI
ABD tarafındaki bu renkli resme karşın Avrupa tarafında daha gri tonlarda bir resim olduğunu söyleyebiliriz. Euro Bölgesi enflasyon oranı yüzde 1,6'lar seviyesinde.
Büyüme hızı da henüz pek ivmelenmiş değil.
Yıldan yıla yüzde -1,8, çeyreklerde de yüzde -0,6'larda seyrediyor. İşsizlik oranı ise yüzde 8,10. Başta Japonya olmak üzere diğer gelişmiş ülkelerde de durum ABD gibi değil halen iç açıcı düzeylere çıkamadı.
İlginç olan bu resmin uzun süredir olduğu gibi dolar endeksini yansıtamaması. Malum dolar endeksi euro, Kanada doları, yen, sterlin, frang ve kron'dan oluşuyor. Kasım 2016 ve Nisan 2017 tarihlerinde 100 seviyesinin üzerine çıkmıştı. Son olarak pandemide geçen sene 16 Martta 100,8'e geldi.
Bunların dışında uzun süredir hep 100'ün altında. Aynı sürede ise iki kez dip yapmış.
Birisi Ocak 2018'de 89,09 ve ikincisi geçen yılsonunda 89,98 ile. Yazımı kaleme alırken tam 90 sınırında idi. Yani diğer para birimlerine karşı değersiz diye tanımlayacağımız düzeyde seyrediyor. Oysa tahvil verim eğrisi ve makroekonomik verilerdeki asimetri aslında tam tersini söylüyor.